Cách đây 57 năm, hai chúng tôi cùng ở Đại đội 3, Tiểu đoàn 375, đơn vị chủ lực của tỉnh đội Phú Yên. Trong chiến dịch Át - Lăng 1954, chúng tôi có nhiều kỷ niệm trong chiến đấu và công tác.
Tác giả và Anh hùng LLVT Hồ Đắc Thạnh - Ảnh: T.THỦY
Trong thời gian ngắn, kể từ ngày thành lập 25/2/1954 đến ngày đình chiến 20/7/1954, tiểu đoàn 375 đánh 26 trận, tiêu diệt, tiêu hao nhiều sinh lực địch và phương tiện chiến tranh, góp phần quan trọng cùng quân dân Phú Yên đánh bại chiến dịch Át - lăng; kịp thời phối hợp, chia lửa với chiến trường chính ở Điện Biên Phủ, buộc Chính phủ Pháp phải ký Hiệp định Giơnevơ 1954, lập lại hòa bình ở Đông Dương, Việt Nam.
Sau ngừng bắn, Tiểu đoàn 375 ra khu đệm ở Bình Định vừa làm nhiệm vụ giúp dân đắp đập ngự hàn ở huyện Tuy Phước, vừa làm nhiệm vụ giữ vững vùng giáp ranh ở hai huyện An Khê và Bình Khê.
Rồi chúng tôi cùng tập kết ra Bắc, ở chung Đại đội 11, Tiểu đoàn 3, Trung đoàn 90, Sư đoàn 324 đóng ở Thanh Hóa; học cải cách ruộng đất, huấn luyện, giúp dân ở huyện Tỉnh Gia. Khi đơn vị chuyển vào Nghệ An, hai chúng tôi lại ở chung tổ cưa gỗ bằng máy ở Cẩm Thái, huyện Thanh Chương.
Quân đội có chủ trương củng cố tổ chức để xây dựng chính quy, hiện đại. Hai chúng tôi chia tay nhau. Tháng 5/1958, tôi được chuyển về Sư đoàn Phòng không 367 ở Hà Nội. Đầu năm 1960, tôi được đi đào tạo sĩ quan chính trị Khoa Cao Xạ ở Tiểu đoàn 5, Trường sĩ quan pháo binh 400. Lúc này nghe bạn được đi học sĩ quan Hải quân. Từ đó chúng tôi mất liên lạc nhau.
Đầu năm 1963, tôi được về Nam, ở Trung đoàn 1, Sư đoàn 2, Quân khu 5. Khi tôi làm chính trị viên Đại đội Phòng không 12,7 ly, mỗi khẩu đội cơ số đạn chỉ có hai thùng, đánh trận đầu tháng 7/1964 ở Tam Kỳ - Quảng Nam, hạn chế tối đa bắn điểm xạ ngắn chỉ từ 1 đến 3 viên, điểm xạ dài từ 3 đến 6 viên. Ấy vậy mà khi đánh chiến dịch Ba Gia - Vạn Trường, mùa khô thứ nhất, thứ nhì, cơ số đạn được nâng lên, chiến đấu liên tục mà vẫn đủ đạn.
Mãi sau này tôi mới biết, đảm bảo chiến đấu liên tục là nhờ những chuyến tàu Không số đường Hồ Chí Minh trên biển tiếp vũ khí.
Tôi về hưu, sống ở Nha Trang, may mắn được gặp người anh của bạn. Hỏi thăm được biết bạn ở Quy Nhơn đang chuyển về sống ở quê nhà Tuy Hòa. Tôi hy vọng sẽ gặp được bạn.
Sau khi ổn định nơi ăn, ở, được sự ủng hộ của lãnh đạo tỉnh nhà, bạn đã tích cực vận động thành lập Ban liên lạc truyền thống Tiểu đoàn 375, tập hợp được các cựu chiến binh của tiểu đoàn từ Đà Nẵng, Quảng Nam, Quảng Ngãi, Bình Định, Khánh Hòa và Phú Yên. Ban liên lạc đã hai lần tổ chức kỷ niệm 50 năm, 55 năm thành lập Tiểu đoàn tại TP Tuy Hòa. Dịp ấy, cựu chiến binh chúng tôi được đi thăm chiến trường xưa, được tham dự Hội thảo chiến dịch Át - lăng chia lửa với chiến trường Điện Biên Phủ. Đặc biệt, Đảng ủy Bộ Chỉ huy quân sự tỉnh đã cho ra đời quyển lịch sử Tiểu đoàn 375.
Người bạn đơn vị cũ của tôi đó là anh Hồ Đắc Thạnh, vừa được Nhà nước phong tặng danh hiệu Anh hùng lực lượng vũ trang nhân dân, nhân kỷ niệm 50 đường Hồ Chí Minh trên biển.
Như vậy, đứa con của lực lượng vũ trang tỉnh nhà năm xưa ở Tiểu đoàn 375 từng được nhân dân Phú Yên thương yêu đùm bọc, che chở, chắt chiu, nuôi dưỡng đã không hổ thẹn với quê nhà. Tiểu đoàn 375 đã có hai anh hùng là anh Nguyễn Lầu và anh Hồ Đắc Thạnh; có trung tướng Tiêu Văn Mẫn, thiếu tướng Võ Sở và nhà thơ Nguyễn Mỹ…
Tôi rất phấn khởi và vô cùng tự hào về truyền thống của quê hương, của Tiểu đoàn 375, đứa con đẻ của lực lượng vũ trang Phú Yên năm xưa.
DƯƠNG QUANG SEN
