Trong ký ức của ngày tôi còn nhỏ, núi Chóp Chài luôn là núi cao nhất, to nhất vì nhà tôi, làng tôi ở ngay dưới chân núi. Tôi hay ngửa cổ đến “trật mũ” nhìn lên núi vì má tôi hay nhắc câu “Chóp Chài đội mũ/ Mây phủ Đá Bia” Mũ tôi bị rớt xuống đất hoài mà tôi vẫn chưa tìm ra ai là người đội mũ cho núi, chỉ thấy khi thì mây trắng nhởn nhơ, khi thì mây đen bao phủ hay cây lá lơ thơ trên chỏm núi Chóp Chài!
 |
|
Chùa Bảo Lâm dưới chân núi Chóp Chài - Ảnh: N.QUANG |
Tôi lớn lên, được đi nhiều nơi, được học nhiều chữ nhưng quê nhà, má tôi và núi Chóp Chài vẫn là một cõi đi về gần gũi và linh thiêng. Sông núi là tự nhiên, vô tình, nhưng với tôi núi Chóp Chài luôn có mối liên hệ tơ vương mà bền chặt.
Tôi thương núi đứng mồ côi một mình vì khác với dãy Trường Sơn phía Tây liên hoàn, hùng vĩ, núi Chóp Chài cũng như núi Nhạn, núi Miếu là những hòn núi lẻ, độc lập. Các nhà khoa học cho rằng cách đây hàng triệu năm vùng này có thể là biển, trải qua những chấn động địa chất và phù sa bồi lắng, từ một hòn cù lao hoặc đá ngầm nhỏ đã thành nên ngọn núi này. Đứng ở giữa làng xóm bao bọc nhưng hình như nỗi nhớ biển khơi vẫn ngày đêm tha thiết, nên dáng núi giống hình con rùa khổng lồ quay đầu về phía Đông. Biển chỉ cách núi chừng hơn 2km. Người ta đặt tên núi Chóp Chài là Quy Sơn vì lẽ đó! Phía giáp với đường Quốc lộ 1 là chỗ đầu rùa. Hành khách trên những chuyến xe bắc - nam đều ngạc nhiên thú vị khi thấy từ chân núi một con đường lớn trải nhựa chạy lượn vòng lên đỉnh. Núi sao quá gần gũi với con người! Từ nơi mà người ta hay gọi tên giản dị là “cổ rùa” ấy đi bao bọc quanh chân núi là làng quê, đồng ruộng thanh bình nối tiếp nhau. Hiếm có nơi nào đẹp và thi vị như nơi này. Ở sát chân núi Chóp Chài phía đông là làng Liên Trì (“Liên Trì dục nguyệt”/ trăng tắm ao sen). Liên Trì bây giờ thiếu vắng những ao sen, nhưng hương vị sen ngày cũ dường như vẫn còn bảng lảng đâu đây trong những vườn cây lá xanh tươi, nhà cửa khang trang, trù phú. Sát chân núi Chóp Chài phía nam là làng Phước Hậu. Làng Phước Hậu trong Trường ca Ở làng Phước Hậu nổi tiếng của Trần Vũ Mai có đồng ruộng rộng và màu mỡ. Phía tây là cánh đồng Tường Quang, Thọ Vức.
Cách đây hơn nửa thế kỷ, núi Chóp Chài còn hoang sơ lắm. Trên núi có nhiều cây cổ thụ, dây leo và nhiều loại chim thú quý hiếm. Tôi nhớ trước đây má tôi vẫn thường mua thịt nai, thịt mển, heo rừng, chồn, cheo…, người ta bẫy được trên núi đem bán. Tại cái xóm Hóc nhỏ bé dựa sát vào chân núi của tôi nhìn ra cánh đồng còn có nhiều cò, cuốc, sáo, cu cườm… Những loại chim vốn thích nghi vùng đồng nước đã từng quy tụ về đây đông đúc làm nên một sân chim nhỏ. Bây giờ người đông, không chỉ muông thú mà chim chóc cũng vắng bóng dần, chỉ còn lại trên cánh đồng là những con cò trắng với dáng dấp vừa đài các, thanh tao vừa lam lũ, tảo tần. Má tôi cũng giống như con cò. Suốt ngày ở ngoài đồng và thường chỉ về nhà khi bóng chiều đã chập choạng trên ngạch cửa. Ba tôi mất sớm, má tôi như ngọn núi cô lẻ, đơn độc. Tôi lớn lên và trộn quê hương vào trong hình ảnh má mình!
Với tôi, núi Chóp Chài không chỉ che chở con người mà còn là chỗ dựa của niềm tin, nơi lưu giữ những giá trị tinh thần thuần khiết. Hòn núi nhỏ bé này có tới bốn ngôi chùa: Khánh Sơn, Minh Sơn, Hồ Sơn và Bảo Lâm. Chùa Hồ Sơn được tạo lập cách đây 300 năm và mới xây lại từ năm 1975. Chùa Bảo Lâm ở phía đông chân núi, có tượng Phật Thích Ca cao 15m tọa trên đài sen cao dựa lưng vào vách núi. Tôi thương chùa Khánh Sơn và chùa Minh Sơn nhất. Đó là những ngôi chùa nghèo nằm cheo leo trên sườn núi. Muốn lên chùa phải trèo lên những bậc đá dốc cao và dài. Chùa Khánh Sơn có vị thế rất đẹp: Chùa dựa vào núi, mặt quay về hướng nam nhìn ra cánh đồng bao la. Chùa Minh Sơn hay còn gọi là chùa Hang ở thôn Minh Đức đích thị là một hang đá trên núi với những tảng đá to dựng thành vách có mái che kín đáo. Nơi đây tương truyền rằng vào cuối thế kỷ XVIII, thiền sư Pháp Tạng, một nhánh của phái Thiền Lâm Tế đến ẩn tu và đắc đạo. Sau đó các vị sư kế nghiệp đến trụ trì và tu hành ở đây gọi là chùa Tổ. Chùa nằm trên núi, thanh âm của kinh kệ và tiếng chuông chùa dường như được lọc qua cây lá, qua gió núi, mây ngàn, trở nên trong trẻo và thanh tịnh lạ kỳ. Tôi quen với âm thanh ấy, với những ngôi chùa hẻo lánh ấy đến nỗi có cảm giác lạ khi đến thăm những ngôi chùa ở ngay giữa thành phố đông đúc, ồn ào tiếng xe, tiếng người qua lại.
Nhà tôi ngay dưới chân núi nên tôi thường lên chùa Khánh Sơn học bài. Buổi trưa, một mình ôm vở chạy lên dốc, một mình với các bậc đá và cây cối, suối nước. Leo lên và thở. Đã có lần tôi chạy một hơi tới đích. Một lần tôi trượt chân té lăn xuống dốc, may mà có một cây sim dại và tảng đá to bên cạnh chắn lại. Hú vía! Tôi đứng lên và tới giờ vẫn bàng hoàng mỗi khi nhớ lại lần tai nạn chỉ âm thầm một mình tôi và dốc đá chùa Khánh Sơn chứng giám. Tôi thuộc mùi thị thơm, tìm ra trái sim chín, trái mít chín nhanh hơn thuộc bài. Tưởng như cây lá đã là một phần của tâm hồn tôi.
Chiến tranh lan rộng và ác liệt hơn vào thập niên 60 và 70 của thế kỷ trước. Vùng núi Chóp Chài trở thành nơi tranh chấp căng thẳng giữa hai phía. Chính quyền Sài Gòn cho xây dựng sân bay Chóp Chài và tăng cường binh lực tại đây, trong khi chính quyền Mặt trận Giải phóng miền Nam cũng ngày một mạnh lên, muốn vùng núi Chóp Chài thành khu căn cứ giải phóng. Quân lính Đại Hàn đánh thuê cho Mỹ từng thống lĩnh núi Chóp Chài, gieo rắc biết bao tội ác tại đây. Trên đỉnh núi, ngọn đèn đỏ hằng đêm soi xét, dòm ngó nhưng quân dân du kích và cả bộ đội Giải phóng vẫn bám vào dân, ở ngay trong làng Phước Hậu, Liên Trì đánh địch. Ban ngày người dân vẫn đi làm ruộng, những chiếc xe chở lính, xe tăng chà xát trên đường quốc lộ ngang qua núi Chóp Chài. Ban đêm bom đạn rơi nổ liên tục quanh núi. Từ trong núi, những người lính cách mạng lặng lẽ, quyết liệt áp sát TP Tuy Hòa. Má tôi kể quận lỵ mới chưa xây xong đã bị quân cách mạng giật sập; máy bay trực thăng tại sân bay Chóp Chài cất cánh liên tục nhưng cũng không nhanh bằng những người lính chân đi dép cao su.
Ngày 1/4/1975, Tuy Hòa được giải phóng. Núi Nhạn, núi Chóp Chài tự do. Lần đầu tiên sau bao nhiêu năm giấc ngủ không có tiếng bom đạn thật thanh bình, hạnh phúc, tôi nhớ có một buổi sáng má tôi bắt được con gà rừng lạc từ trên núi xuống. Tôi nhớ mấy lần cả trường tôi cùng nhau đi diệt chuột trên cánh đồng Tường Quang, Thọ Vức, đi trồng sắn trên vùng núi Cẩm Tú. Tôi nhớ có lần lớp tôi rủ nhau lên núi hái củi gây quỹ lớp. Củi chỉ có được mấy bó lèo tèo, nhưng cảm giác được khám phá rừng núi bí hiểm thật là thích.
Tôi đi xa, núi vẫn ở lại với quê nhà như má tôi. Tôi lớn lên, già đi mà núi vẫn là “núi non”! Mỗi lần về quê, bóng núi Chóp Chài vẫn giúp tôi định vị phương hướng, tọa độ. Thiên nhiên như lòng mẹ độ lượng và bao dung. Đêm nghe má tôi hát câu ru ngày cũ: “Núi Chóp Chài cao chi lắm bấy / Trông hũy trông hoài không thấy người thương…”, tự dưng thấy thương cho cái người thất tình trong câu hát: Không dám nói ra, không dám bày tỏ mà chỉ biết loanh quanh trông ngóng chi trên… chóp núi! Vậy nên trong tình quê có cái tình sông núi sâu nặng biết bao! Tôi hiểu ra rằng con người không nên chỉ biết dựa vào tự nhiên mà còn cần phải bảo vệ, che chở cho tự nhiên. Nhìn lên núi cao và tôi cảm nhận được nỗi buồn của núi khi thiếu vắng cây xanh, khi sườn vách ngày một trơ trọi và không còn tiếng chim chóc, tiếng muông thú gọi bầy! Núi Chóp Chài cần được yêu thương, cần “đội mũ”!
Tôi ước mai đây, đặc biệt trong dịp kỷ niệm 400 năm tỉnh Phú Yên hình thành và phát triển này, người ta sẽ có dịp bàn đến một dự án phát triển vùng núi Chóp Chài thành một khu văn hóa liên hoàn với nhiều dịch vụ thu hút khách tham quan. Và trước hết là trồng cây xanh phủ che núi. Có thể sẽ xây nhà hàng, khách sạn hoặc cáp treo lên núi, nhưng điều tôi mong nhất vẫn là lưu giữ một vùng quê thanh bình mà trung tâm chính là ngọn núi. Làng Liên Trì sẽ trồng sen, làng Phước Hậu sẽ chuyên trồng hoa, cây cảnh. Sân chim sẽ khôi phục lại, sẽ có khu bảo tồn động vật hoang dã trên núi. Những ngôi chùa, di tích sẽ được tu bổ khang trang. Chuông chùa Minh Sơn, Khánh Sơn sẽ ngân nga trong gió núi. Chỗ chân núi nơi giải thoát luật sư Nguyễn Hữu Thọ sẽ có nhà tưởng niệm và từ “cổ rùa” đường lên núi sẽ là một công viên cây xanh hiện đại…
Tôi ước núi Chóp Chài sẽ không đội cái mũ mây đen xám xịt của những ngày mưa buồn. Mũ của núi phải là cây lá thật xanh, thật dày từ chân đến đỉnh núi. Núi Chóp Chài sẽ là ngọn núi cổ kính mà xanh tươi; thâm trầm, huyền bí mà vẫn trẻ trung, hiện đại. Điện sẽ sáng ngày đêm trên đỉnh núi, cây lá sẽ hát bài ca của thiên nhiên tự do và tôi – tôi sẽ luôn nhìn lên đỉnh núi bằng tất cả lòng biết ơn của một người có quê hương!
ÁI THOA
