Cũng như mọi lần tưởng như những con thú người khốn kiếp hấp tấp, vội vã ra oai. Chúng xăm xăm bổ nhào, dày xéo lên những vạt rau, đám bắp. Nào ngờ những hòn đá to đùng đùng từ những bẫy đá dăng trên cành cây rơi xuống như bom rải thảm. Nhiều thằng đạp chân lọt hố chông, thằng dậm phải tổ ong vò vẽ, cả bọn ôm đầu máu vừa lết vừa la. Khủng khiếp nhất là con chó ngao của tên quận trưởng vừa ló đầu ra bờ suối đã vướn ngay mũi băng cung nhọn hoắt, dài hơn một sải tay trúng ngay vào bụng, bật thẳng lên khỏi mặt đất hai mét, con chó bị treo lơ lửng trên không.
Quận Thảo mắt xanh, tụi lính chân tay bủn rủn không dám liều mạng xông lên, tìm mọi cách đùn cho bọn ác ôn đi trước, tiếng cãi cọ, chửi nhau í ới.
Trận càn chưa được nửa ngày mà bọn chúng đã chuốc lấy thất bại thảm hại, đứa lủng trán, đứa què chân… chúng vội vàng rút quân xuống núi.
Cùng một ngày đó, quận trưởng Đồng Xuân điều một đại đội bảo an từ La Hai càn lên buôn Ma Lưm, Ma Bơi, Ma Kham phía nam sông Cái. Những tưởng chuyến này hốt hết dân các buôn nói trên. Dưới sự lãnh đạo của chủ làng Ma Lưm, Ma Kham và anh Ma Tôi toàn dân đốt làng chạy vào rừng lập thế trận vũ trang chống lại chúng.
Núi rừng Thồ Lồ nổi lửa, các bộ tộc Ba Na cùng với các bộ tộc Chăm bước vào một cuộc đấu tranh mới, với khí thế của người chiến thắng. Vào giai đoạn này tại miền Tây Phú Yên: “Nếu không có những sự kiện như thế này thì lịch sử không bao giờ được tạo nên và cũng chẳng có gì để ghi nhớ”. Ma Ngoe Phó Bí thư Chi bộ mắt đỏ ngầu như có ánh lửa, anh nhìn các đồng chí:
- Mấy năm liền nhân dân đấu tranh giữ được thế hợp pháp và nửa hợp pháp là tốt để có thêm thời gian dự trữ thêm muối, vải, nông cụ, trồng thêm sắn, thế nhưng bây giờ sự việc đã xảy ra rồi biết làm sao? Sắp tới bọn địch thế nào cũng tìm cách khui cho kỳ được ra vụ này. Bởi vì, cả tỉnh chưa có nơi tự động làm theo kiểu Thồ Lồ cả. Chúng sẽ càn quét, đánh phá tàn sát ác liệt hơn. Vì vậy đảng viên, cơ sở nòng cốt phối hợp với các chủ làng phải có kế hoạch đối phó với chúng ngay từ bây giờ.
- Việc quần chúng diệt bọn ác ôn chạy vào rừng bất hợp tác với địch là họ căm thù địch. Nếu cưỡng lại nguyện vọng quần chúng vô tình chúng ta dập tắt mất ngọn lửa đấu tranh đang bùng cháy. Tại sao đó là một điều kiện thuận lợi cho phong trào cách mạng mà ta không bám sát lấy, giải thích, đưa ra biện pháp đấu tranh… ngược lại theo đuôi họ, đồng tình để họ thỏa mãn nguyện vọng chốc lát của họ. Nguy hiểm lắm!
Ma Pốp đỡ lời Ma Ngoe:
- Đã cỡi lên lưng ngựa phải ra roi. Trước mắt thành lập ngay Ủy ban tự quản thôn, xã, mặt trận đoàn kết thôn, xã để quản lý điều hành mọi công việc. Xây dựng các đoàn thể quần chúng làm chỗ dựa cho các phong trào sản xuất, bố phòng chống giặc giữ làng. Thành lập du kích thôn, lực lượng bán vũ trang xã thay phiên nhau canh gác, tuần tra để cho dân yên tâm sản xuất.
- Phát động toàn dân trong vùng bố phòng khắp rừng núi, khắp các trảng tranh, hai bên bờ sông, bờ suối, xung quanh buôn làng cho đến cả chòi lúa… Chỗ nào bước chân của địch đi qua đều có chông, cạm bẫy, tên độc, băng cung và cả tổ ong, tổ kiến cũng có thể huy động để cản bước chân của địch… Việc liên lạc đưa tin giữa các buôn này với buôn kia, giữa vùng dưới với vùng trên sẽ xoi nhiều con đường bí mật, chỉ chừa một con đường độc đạo từ Vân Canh lên để giữ thế hợp pháp. Mỗi buôn phải chuẩn bị một đến năm địa điểm đảm bảo nơi ăn ở cho quần chúng, nếu địch phát hiện ra địa điểm này đã có địa điểm khác. Không được để cho một thằng địch nào thoát khi nó đặt chân lên mảnh đất Thồ Lồ này.
Các đồng chí trong chi bộ và các chủ làng nghe Ma Pốp trình bày kế hoạch xong, mỗi người rít mạnh tẩu thuốc. Cặp mắt của mọi người long lanh, dữ dội. Sức mạnh nào, ánh sáng nào từ trong mắt các anh, những con người sinh ra từ đất đá, cỏ cây, từ đói nghèo đã tạo nên những đứa con Ba Na nhân hậu, sắc sảo, anh dũng đến thế.
Ma Pốp trình bày thêm:
Chi bộ phân công một số chủ làng có uy tín và một số cụ già có dòng họ bà con trực tiếp lên các buôn làng thuộc huyện Đắc-Bớt (tỉnh Gia Lai) các xã thuộc huyện Vân Canh (Bình Định), xuống các buôn thuộc xã Phú Mỡ, huyện Đồng Xuân (Phú Yên) giáp ranh với vùng đất Thồ Lồ, quan hệ, bàn bạc, trao đổi trước… Khi nào Thồ Lồ bị quân địch càn quét, khủng bố, xúc tát dân thì ta sẽ tạm thời kéo lên đó, sản xuất, sinh sống hoặc giả ở địa phương bạn có gặp tai biến khó khăn gì thì Thồ Lồ sẽ sẵn sàng tiếp đón, bảo vệ, chi viện cho bạn để cùng nhau chiến thắng kẻ địch.
(Còn nữa)
Hồi ký VĂN CÔNG
