Ngày tái lập tỉnh 1/7/1989, tôi được Tổng biên tập Tô Phương phân công vào TP HCM in “Đặc san tháng bảy” chào mừng tỉnh Phú Yên tái lập. Khi ra bưu điện chuyển bức điện về cơ quan, cô điện thoại viên có đôi mắt liêu trai tròn xoe ngơ ngác: Tỉnh Phú Yên ở chỗ nào đấy nhỉ? Câu hỏi vô tình xoáy vào lòng tôi một nỗi buồn, bởi Phú Yên quê nhà có những dấu nhấn đầy ấn tượng trong chiều dài lịch sử mà chưa hề lưu một dấu ấn nào trong lòng một trí thức trẻ ở một thành phố lớn.
Bình tâm nghĩ lại, cũng phải thôi, thời điểm ấy, Phú Yên chỉ còn trong ký ức bởi sự hợp nhất tỉnh 14 năm.
Còn hôm nay, trước khi cả tỉnh hân hoan kỷ niệm 33 năm ngày giải phóng, báo chí cả nước và cả nước ngoài đưa tin về Phú Yên như một điểm đến đầu tư đầy hấp dẫn, hứa hẹn nhiều triển vọng mang tính đột phá trong tương lai gần. Nhiều nhà đầu tư liên tục đến Phú Yên khảo sát, tìm kiếm cơ hội và một số dự án tầm vóc đang được khởi động. Gành Đá Dĩa được bạn đọc Báo Tuổi Trẻ bầu chọn là một trong những danh thắng được yêu thích nhất. Và Phú Yên không chỉ có thế...
Kỷ niệm 33 năm ngày giải phóng, một khoảng thời gian đủ dài để suy gẫm nhiều điều về thành quả. So với tỉnh bạn trong khu vực và cả nước, ta còn kém xa nhiều tỉnh, thành. Nhưng so với chính mình, ta có lắm điều đáng tự hào. Thời kỳ hạt gạo lên ngôi, ga Tuy Hòa được mệnh danh là ga gạo, miền đất hứa của nhiều dạ dày co thắt thời bo bo, sắn lát thay cơm. Các hợp tác xã nông nghiệp và cả tiểu thủ công nghiệp của Phú Yên thời ấy là nơi hội tụ của nhiều đoàn tham quan học tập kinh nghiệm về cây trồng, năng suất và khai thác nguyên liệu tại chỗ...
Một thời thiếu điện, Phú Yên càng quay quắt trong cảnh đèn dầu nước giếng bởi nằm ngoài lưới điện quốc gia, đầu nào cũng với chưa tới, điện Đa Nhim chỉ ra đến Ninh Hòa, thủy điện Hòa Bình chỉ vào đến Quy Nhơn. Bởi thiếu điện nên không có một cơ sở sản xuất công nghiệp nào đáng kể, bởi luận chứng kinh tế của bất cứ nhà máy nào cũng tính đến yếu tố đầu tiên là điện năng. Tái lập tỉnh, trong 119 công trình của tỉnh chung Phú Khánh, Phú Yên có 6 công trình dang dở hoặc còn nằm trên giấy. Phú Yên vẫn là một tỉnh thuần nông, chỉ có niềm tự hào duy nhất là hạt gạo Tuy Hòa mang ý nghĩa an ninh lương thực mà dù hạt gạo có tầm quan trọng đến đâu cũng không thể vươn lên thoát nghèo bằng cây lúa độc canh. Chủ trương giao đất cho nông dân sử dụng lâu dài gắn với chuyển đổi cơ cấu vật nuôi cây trồng đã tạo sự chuyển biến sâu sắc cho bộ mặt nông thôn. Một thời tôm sú lên ngôi, hạ lưu sông Bàn Thạch được mệnh danh “dòng sông Economy”, nông dân hớn hở thăm hồ tôm trên những chiếc Honda Cub Economy - kết quả đầy phấn khởi của những vụ nuôi đầu. Hàng loạt những trang trại trên rừng, dưới biển hình thành... tạo những thành quả ban đầu đầy khởi sắc. Ngư dân vươn xa đánh bắt cá ngừ đại dương, tạo một dấu ấn thương hiệu, hải sản vang bóng của tỉnh Phú Yên. Rồi những thành quả nông nghiệp có lúc trở nên trắc trở bấp bênh bởi thiên tai, dịch bệnh, thiếu hiểu biết khoa học, tác động giá cả thị trường... mà người nông dân cần sự gắn kết ba nhà (quản lý, khoa học và nông dân) để giúp họ vượt qua thử thách, phấn đấu đủ ăn đủ mặc.
Từ khi có lưới điện quốc gia năm 1994, một bình minh công nghiệp Phú Yên ló dạng với những bước đi chập chững đầy thăng trầm và hình thành 3 khu công nghiệp tập trung cùng những cơ sở khác.
Toàn tỉnh có 80% dân số là nông dân nhưng trong năm 2007 Phú Yên đã tạo được sự bứt phá về tỉ trọng phát triển công nghiệp dịch vụ cao hơn khu vực nông nghiệp. Đó là một tín hiệu vui, là kết quả của nhiều năm phấn đấu. Công tác xóa đói giảm nghèo cho các xã đặc biệt khó khăn đã được thực hiện có hiệu quả với việc lồng ghép nhiều chương trình. “Điện, đường, trường, trạm” tuy chưa tốt lắm nhưng cũng đã hiện diện đầy đủ ở những xã miền núi xa xôi nhất, khó khăn nhất.
Đất lành Phú Yên kiên trì và nhất quán thực hiện chính sách chiêu hiền đãi sĩ và xây dựng xã hội học tập. Trung tâm giáo dục thường xuyên và các cơ sở đào tạo trên địa bàn đã liên kết với nhiều trường đại học trong cả nước đại học hóa đội ngũ cán bộ công chức. Nhiều tấm gương hiếu học vừa học vừa làm tốt nghiệp nhiều bằng đại học đang phát huy rất tốt kiến thức trong công việc, rất nhiều đồng chí đảm nhận trọng trách của tỉnh, các ngành và địa phương. Nhiều cháu học sinh không có điều kiện vào các trường đại học cũng nhờ hệ đào tạo này để nâng cao tri thức tại quê nhà, tìm được việc làm tốt, kế tục xứng đáng sự nghiệp cha anh.
Chào mừng tháng tư lịch sử, cả tỉnh Phú Yên là một công trường ngổn ngang sôi động, hàng ngày thay đổi vóc dáng. Những con đường đi vào lòng dân ngày một trải dài. Công cuộc đổi mới và hội nhập đang chuyển động theo hướng tích cực với hơn 1000 doanh nghiệp đăng ký sản xuất kinh doanh trên địa bàn. Những dự án nức lòng người đang được chuẩn bị, thẩm định để chứng minh tính khả thi và trở thành hiện thực sinh động trong tương lai.
Và tất cả những thành quả ấy là kết quả của đường lối đổi mới do Đảng Cộng sản Việt
Thành Việt
