Nằm trên địa bàn tỉnh Ninh Bình, ở phía nam của đồng bằng châu thổ sông Hồng, Quần thể danh thắng Tràng An được đề cử trở thành di sản thế giới. Hồ sơ đệ trình UNESCO công nhận Quần thể danh thắng Tràng An vừa được Việt Nam gửi sang Paris.
Một góc Quần thể danh thắng Tràng An.
Hồ sơ được chuyên gia quốc tế đánh giá cao về sự chuẩn bị kỹ lưỡng cũng như việc lựa chọn 3 tiêu chí để xây dựng: Tiêu chí 5 nói về truyền thống cư trú của loài người tại các hang động ở Tràng An, tiêu chí 7 và 8 là về cảnh quan thiên nhiên, địa chất và địa lý. Trong đó, tiêu chí 5 được coi là tiêu chí chiến lược có giá trị nổi bật toàn cầu.
Cảnh quan tuyệt mỹ của Quần thể danh thắng Tràng An và tầng văn hóa dày đặc qua những hiện vật về người tiền sử cách đây hơn 20.000 năm đã làm nổi bật Tràng An là một chương quan trọng trong lịch sử loài người.
Giáo sư Paul Dingwall, chuyên gia Hiệp hội Bảo tồn thế giới của UNESCO cho biết: “Lịch sử tiến hóa của loài người có thành công hay không phụ thuộc vào con người có thích ứng được với sự thay đổi của môi trường hay không. Tại Tràng An đã có đầy đủ chứng cứ khẳng định điều này. Nếu biết xâu chuỗi thì khả năng thành công của hồ sơ Tràng An rất cao”.
Theo Giáo sư Paul Dingwall, về cảnh quan, Tràng An là một nơi tuyệt vời. “Tôi cũng đã nghiên cứu, đi khảo sát khu danh thắng này và qua những nghiên cứu, những báo cáo khảo cổ học và địa chất, theo tôi, đó là một cuộc “chinh phục” thành công của con người nơi đây trong môi trường cổ. Đó chính là câu chuyện chưa được kể ở bất kỳ nơi nào trên thế giới này. Bây giờ chúng ta sẽ kể cho thế giới nghe câu chuyện ly kỳ đó, nhưng muốn thành công chúng ta phải có những chứng cứ khoa học trung thực, chứng minh được câu chuyện này “không có dị bản”. Nghĩa là, cần chứng minh Tràng An không giống với bất kỳ địa danh nào trên thế giới bằng chính những giá trị nó đã có và tồn tại từ xa xưa cho đến ngày nay” - Giáo sư Paul Dingwall nói.
Theo kết quả nghiên cứu, tại đây ít nhất đã có 3 lần biển tiến, biển thoái ở các giai đoạn khác nhau, đặc biệt là giai đoạn từ 7.000 năm đến 4.000 năm (thời kỳ Holocene trung). Nhưng dù ở thời kỳ nào, biển tiến hay thoái thì con người vẫn luôn có mặt ở đây và cư trú trong các hang động đá vôi. Đây là một nét độc đáo, một thí dụ nổi bật về truyền thống sử dụng hang động của người Việt trong lịch sử mà các nơi khác hầu như không có.
Cuộc điều tra, nghiên cứu và khai quật được bắt đầu chủ yếu từ năm 2007 bởi các nhà Khảo cổ học Việt Nam, các chuyên gia Đại học Cambridge và gần đây bởi các nhà khảo cổ học Viện Khảo cổ học Việt Nam. Các di chỉ khảo cổ học được phát hiện trong rất nhiều hang động, phân bố rải rác trên toàn bộ khu vực và ở những độ cao khác nhau… Những bằng chứng cụ thể này được hỗ trợ bởi nhiều bằng chứng lịch sử và văn hóa khác như hệ thống các đình chùa, miếu mạo, hệ thống các lễ hội, kho tàng văn học dân gian, đồ thủ công mỹ nghệ… Tất cả cho phép khẳng định tính chân thực của các giá trị di sản văn hóa ở Tràng An.
Về giá trị cảnh quan, địa chất, địa mạo, tiến sĩ Trần Tân Văn, Viện trưởng Viện Khoa học Địa chất Khoáng sản Việt Nam, cho biết: “Giá trị nổi bật toàn cầu của Quần thể danh thắng Tràng An chính là việc khởi đầu của nó là một vùng biển cổ từ cách đây 250 triệu năm, sau đó nổi lên trên cạn thành đất liền. Tràng An rất giống với vịnh Hạ Long nhưng lại rất khác ở chỗ, vịnh Hạ Long đến ngày nay vẫn chìm ngập trong nước biển, còn khu Tràng An đã nổi lên trên cạn. Với những nét đặc biệt về thung lũng, hệ thống hang động và các hang động xuyên thủy liên thông với nhau cùng với các dòng sông đã góp phần khẳng định khu danh thắng Tràng An có thể đạt được hai tiêu chí về cảnh quan, địa chất địa mạo. Nó còn là nền tảng để chúng ta xây dựng thêm một tiêu chí nữa về mối liên hệ, mối tương tác và sự thích ứng của người tiền sử đối với môi trường địa chất đầy biến động này...”.
YÊN LAN (tổng hợp)
