Mỗi lần đi xa về, khi chiếc xe bắt đầu lăn bánh trên cây cầu 21 nhịp, bất chợt trong lòng rộn lên câu hát “Quê hương tôi, chiều chiều sông Ba êm trôi…”
Sông Ba yêu thương là một bài hát mộc mạc song rất trữ tình. Ca khúc ra đời vào năm 1978, khi tác giả Đức Thanh mới 27 tuổi. Sau giải phóng, ông là chi hội trưởng chi hội thanh niên phường 4. Một lần, Đức Thanh đưa thanh niên lên đường nhập ngũ, ngang qua cây cầu 21 nhịp, và rồi dòng sông Ba quyện chặt vào tâm trí ông. Dòng sông đánh thức những năm tháng tuổi thơ ông cùng bạn bè vui đùa bên bến đò Ngọc Lãng. Ấp ủ cảm xúc gần nửa năm để rồi Tình ca sông Ba (sau này đổi thành Sông Ba yêu thương) ra đời, chỉ trong hai tiếng đồng hồ. Đây là ca khúc thứ hai của Đức Thanh, sau Tình ca cô giáo ông viết tặng người yêu vào năm 1976.
Sông Ba - Ảnh: Dương Thanh Xuân
Ca sĩ Mỹ Hạnh của Đoàn văn công Quân khu 5 thể hiện rất thành công ca khúc Sông Ba yêu thương. Trên đất bạn Campuchia, trong chương trình văn nghệ phục vụ các chiến sĩ tình nguyện, chị đã hát bài này. Sông Ba yêu thương cũng góp phần để Túy Ba giành giải A tại Liên hoan ca khúc chính trị được tổ chức ở Nghệ Tĩnh năm nào. Bài hát làm nhiều người biết đến Đức Thanh, một người viết nhạc chưa từng qua “trường trại”, vì đam mê nên mày mò học đàn, nghiên cứu nhạc lý.
Mỗi lần khe khẽ hát “Quê hương tôi, chiều chiều sông Ba êm trôi”, tôi lại nhớ đến Thúy Diễm, nữ ca sĩ từng gắn bó với đoàn Sao Biển. Giọng chị khàn nghe hơi lạ tai, lại cứ hừng hực. Vậy mà giọng ca đầy lửa ấy lại khơi dậy trong người nghe nhiều cảm xúc khi thể hiện một ca khúc “mềm” như dòng sông. Hai phiên khúc của bài hát như lời tâm tình:
“Quê hương tôi, chiều chiều sông Ba êm trôi/ Mang bao yêu thương, sức sống dâng lên cho đời/ Sông Ba ơi! Nuôi tôi từng ngày khôn lớn/ Bao năm trong tuổi ấu thơ/ Vẫn gần bên sông Ba.
Sông Ba ơi! Ngàn đời cho tôi yêu thương/ Con sông thân yêu, sống mãi trong tôi từng ngày/ Sông Ba ơi! Ai xa mà không thấy nhớ, bao năm gian khổ đấu tranh/ Vẫn gần bên sông Ba”.
Ngay sau đó, giai điệu bùng lên mạnh mẽ trong điệp khúc:
“Sông Ba ơi! Mênh mông bao la, sông Ba hiên ngang/ Bao yêu thương cho quê hương tôi, cho nhân dân tôi anh dũng kiên cường”. Và rồi, lời ca lại như dòng sông hiền hòa, tha thiết: “Sông Ba cho mãi phù sa tưới mát cánh đồng xanh/ Tôi yêu sông Ba, sông Ba trong tim tôi/ Quê hương thân yêu ơi! Ngàn đời sống mãi sông Ba”.
Sông Ba yêu thương là một trong số ít ca khúc viết về quê hương đọng lại rất lâu trong lòng người yêu nhạc Phú Yên. Bài hát giản dị song dạt dào tình cảm. Dường như tác giả không viết cho riêng mình.
Sau Sông Ba yêu thương, tiếp nối dòng cảm xúc về quê hương, Đức Thanh còn có Tuy Hòa yêu thương, cũng với giọng Dm nhẹ nhàng trữ tình mang theo hình ảnh “cây lúa tháng ba hạt vàng rực nắng/ Sương phủ Đá Bia, Chóp Chài mây trắng”. Đặc biệt, với cảm xúc tràn đầy về dòng sông quê hương, ông đã viết Tình ca sông Ba số 2. Đáng tiếc là ông không có cơ hội và điều kiện để đưa những tác phẩm của mình đến với công chúng.
Đức Thanh vừa ra đi trong một ngày gió mưa u ám. Chưa kịp hoàn thành những dự định, chưa kịp viết tiếp những ca khúc mà lòng ấp ủ, ông đã phải rời bỏ thế giới này vì căn bệnh trầm kha. Tiễn ông, ngoài gia đình, bè bạn… còn có đứa con tinh thần - bài hát Sông Ba yêu thương. Giai điệu và lời ca cất lên trong buổi sáng lạnh lẽo gió mưa ấy làm những ai từng biết Đức Thanh không khỏi rơi nước mắt.
Rồi đây, trong các liên hoan hội diễn, ca khúc Sông Ba yêu thương sẽ lại vang lên. Và người ta sẽ lại nhắc đến ông, một người viết nhạc không danh phận song được nhiều người yêu mến. Đức Thanh đã để lại một ca khúc mà mỗi khi hát lên, người Tuy Hòa càng thấy yêu tha thiết dòng sông quê mình. Ở một góc độ nào đó, Sông Ba yêu thương đã không còn là của riêng ông, bởi vì chúng ta cũng tìm thấy những cảm xúc của chính mình trong đó.
Với một người viết nhạc lặng lẽ như Đức Thanh, đó là niềm an ủi lớn lao.
LÂM VY
