Công ước Brene chính thức có hiệu  lực tại Việt Nam từ 25-10-2004. Sau một năm thực thi công ước quốc tế này, tình hình xuất bản Việt Nam đã khởi sắc hơn. Bạn đọc Việt đã có thể thưởng thức những ấn phẩm quốc tế chất lượng trong thời gian sớm nhất.

TÌNH HÌNH SÁCH DỊCH “ĐÌU HIU”

Dù công tác chuẩn bị cho công ước Berne khá cập rập nhưng các NXB Việt Nam cũng nhanh chóng liên hệ, thương lượng với các đơn vị giữ tác quyền nước ngoài. Tính đến nay, NXB Trẻ đã ký kết hợp đồng với 28 đơn vị giữ tác quyền tại các quốc gia Anh, Pháp, Hồng Kông… Những tác phẩm đã xuất bản không trả tác quyền trước đây như Ỷ Thiên Đồ Long Kí, Lục Tiểu Phụng…, nay NXB Trẻ đã liên hệ và xuất bản theo đúng các điều khoản mà công ước Berne qui định.

Đại diện các công ty, NXB Việt Nam  sang nước ngoài mua bản quyền sách để dịch và phát hành trong nước

Công ty văn hóa Trí Việt giao dịch với 50 tập đoàn xuất bản quốc tế, mua bản quyền của hơn 100 đầu sách y tế, sống đẹp, kinh doanh và các giáo trình ngoại ngữ.

Ông Trần Thức, Giám đốc Phát hành Công ty Văn hóa Phương Nam, nhận định: “Sau công ước Berne, so với con số khổng lồ sách dịch xuất bản trước đây, số lượng sách dịch hiện tại quá nhỏ bé, tình hình sách dịch phát hành tại Việt Nam “đìu hiu” hẳn”.

Theo số liệu NXB Trẻ cung cấp, tính đến tháng 10-2005, NXB chỉ cho ra đời gần 350 đầu sách. Trong đó, số lượng truyện tranh thiếu nhi đã chiếm phần lớn. Công ty Văn hoá Trí Việt cũng chỉ liên kết phát hành được 40 đầu sách. Muốn phát hành được hết các đầu sách đã chuyển nhượng tác quyền, Công ty Văn hoá Phương Nam phải mất thời gian đến cuối năm 2006. ? các NXB khác, số lượng phát hành sách dịch còn ít ỏi hơn.

Lý giải tình trạng này, ông Nguyễn Văn Phước, Giám đốc Công ty Văn hoá Trí Việt cho biết, xuất bản sách dịch hiện nay phải có sự lựa chọn. Các đơn vị đối tác nước ngoài đòi hỏi rất cao về chất lượng chuyển ngữ cũng như kỹ thuật in ấn, phát hành. Để ký được các hợp đồng chuyển nhượng, các đơn vị xuất bản Việt Nam phải đầu tư mất rất nhiều thời gian cho từng trang sách.

NHUNG NGƯỜI ĐỌC CÓ LỢI

Không thể phủ nhận sự nhanh nhạy của những người làm sách dịch. Giờ đây, người đọc Việt Nam đã có thể thưởng thức những tác phẩm thế giới trong thời gian sớm nhất.

Điển hình là tác phẩm Hary Potter 6 (J. Rowing) nguyên bản đã có mặt tại Việt Nam cùng lúc với thế giới. Việt Nam còn được xem là nước chuyển ngữ tác phẩm này nhanh và chính xác nhất.

Các tác phẩm hiện đang nằm trong danh sách best-seller cũng có mặt tại trên thị trường sách Việt Nam như Mật Mã Da Vinci (Rain Brown), Charlie Bone (Jenny Nimmo), Eragon- cậu bé cưỡi rồng (Christopher Paolini), Hồi ức buồn về những cô gái điếm c?a tơi (G. Macket).…Gần đây nhất là bộ từ điển Anh ngữ Longman do Công ty Minh Trí phát hành đã đáp ứng được nhu cầu rất lớn của những sinh viên, các nhà nghiên cứu chuyên ngành ngoại ngữ.

Bên cạnh đó, giá bán các đầu sách dịch đã giảm, có lợi cho người đọc. Công ty Văn hoá Phương Nam mạnh dạn ký kết phát hành độc quyền Giáo trình ngoại ngữ Longman.

Sau hợp đồng này, giá thành bộ giáo trình này đã giảm 50% so với trước đây. Trong sự cố gắng của NXB Trẻ, giá bán Harry Potter và hoàng tử lai  chỉ còn 80.000 đồng, rẻ hơn 15.000đồng/cuốn so với tập trước. Sau bao lần thương lượng qua email, điện thoại và gặp trực tiếp, tập đoàn Barron’s Education đã đồng ý bán bản quyền in giá rẻ tại Việt Nam bộ sách luyện thi TOEFL, TOEIC.

Trước đây, họ chỉ ký gửi sách gốc qua bán theo kiểu hợp tác xuất bản với giá rất cao. Đây là trường hợp ngoại lệ duy nhất và là lần đầu tiên tập đoàn này thực hiện ở các nước Đông Nam Á.

Thậm chí, có những tác giả chuyển nhượng bản quyền cho đơn vị xuất bản Việt Nam với giá 1 USD/ đầu sách. Điều này lại càng làm cho giá sách đến gần với người đọc hơn.

CẦN CÓ MỘT HIỆP HỘI XUẤT BẢN

Sách dịch chất lượng cao đang là một nhu cầu lớn của người đọc. Do vậy, sách dịch nhanh chóng trở thành miếng mồi ngon cho tệ nạn in lậu. Sách lậu xuất hiện chỉ sau 3 tuần phát hành và chi chiết khấu khá cao cho các cửa hàng phát hành lẻ. Phát hiện hàng loạt sách Harry Potter lậu in và bày bán công khai trên thị trường, Bà Quách Thu Nguyệt, giám đốc NXB Trẻ bức xúc: “Sách lậu đã trở thành một vấn đề nhức nhối và không ngăn chặn được”.

Không ít những đơn vị xuất bản như Nhã Nam, First News… đã đến bắt quả tang tận địa điểm bày bán sách lậu và liên hệ với các cơ quan chức năng. Tuy nhiên, theo luật sư Minh Anh, Công ty Luật Gia Phạm, chi phí tố tụng lên rất cao, biện pháp khởi kiện các cửa hàng bán sách là không thiết thực.

Ông Trần Thức bộc bạch: “Hoạt động xuất bản hiện nay chưa thể tự bảo vệ mình. Trong bất cứ ngành nghề nào, một hiệp hội nghề nghiệp là vô cùng cần thiết.

Tuy nhiên, trung tâm tác quyền tác giả Việt Nam, thành lập 2-11-2004, đến nay vẫn chưa có hoạt động thiết thực. Chỉ cần cùng nhau cố gắng, điển hình nhất là các đơn vị phát hành sẽ thống nhất không tiêu thụ sách lậu thì tệ nạn này đã có thể giảm rất nhiều”.

Trong nỗi bức xúc chung của các đơn vị xuất bản, NXB Trẻ đã lên tiếng kêu gọi thành lập một Hiệp hội xuất bản để các thành viên trong hiệp hội có thể cùng nhau hoạt động, chia sẻ kinh nghiệm, tiến tới phân khúc thị phần trong các hoạt động bản quyền. Thiết nghĩ, đó là một hoạt động thiết thực với tình hình xuất bản hiện nay.

HỮU PHUONG