Có những người không ngồi đâu đọc thơ đó, không hề mưu cầu danh phận nhà thơ, muốn có tác phẩm… để đời. Họ sống bằng nghề “khác thơ” nhưng có một tâm hồn thi sĩ. Thích thì họ làm thơ rồi để đó cho riêng mình, đến một lúc ngẫu hứng bèn tập hợp in cho vui. Thanh Đạm là một người như thế.
Sống bằng nghề báo (hiện là Tổng biên tập Báo Lâm Đồng), nhà báo Thanh Đạm đã ra mắt bạn đọc tập thơ Ngọn lửa (NXB Hội Nhà văn, 2008). Anh nói: In tập thơ để kỷ niệm tuổi 50, chủ yếu cũng là do mấy anh bạn Uông Thái Biểu, Phạm Vũ, Hoàng Đình Quang, Lê Anh Dũng… “xúi giục”!; rồi Biểu nhận trình bày, mấy ông còn lại thì lo các khâu khác, viết lời “phi lộ”. Tập thơ “tặng chơi” này in đẹp, mở đầu là “tuyên ngôn”:
Áo quần lụa lĩnh người ơi
Có che đậy hết phần đời gió sương…?
Câu thơ cúi hái bên đường
Nổi chìm ngọn gió mấy phương bạt về.
Vậy là dù có chút “chức tước” nhưng anh đã ngộ ra “lụa lĩnh” chả phải là điều quan trọng trong cuộc đời này. Chơi với anh, tôi biết đó cũng là một quan niệm hành xử, một yếu tố để biết thơ là chuyện trọng. Và anh rất chân thành khi đặt bút làm thơ.
Thanh Đạm người Thái Bình, làm báo và lập nghiệp tại thành phố hoa vừa chẵn 30 năm (1979-2009). Anh đi nhiều, lắm địa danh trong và ngoài nước đã đi vào thơ anh, song những gì anh viết về quê hương (Thái Bình và Lâm Đồng) vẫn đậm chất thi sĩ hơn cả:
Sao vội thế một lần về Đà Lạt
Áo măng-tô chưa dạo phố cơ mà
Ly cà phê chưa kịp truyền hơi ấm
Dẫu biết ngày trở lại ít thôi.
Thơ ghi lại cảm xúc bất chợt và những trở trăn của Thanh Đạm, những tự sự không thể nói được bằng mẩu tin, bài báo. Và cuối cùng, anh tự tin:
Tựa tổ chim treo trên vách núi
Một căn phòng nhỏ nhoi
Giúp tôi tìm lại tôi
Lối lên hàng trăm bậc.
(Tôi đã tìm thấy tôi )
Ấy là anh nghệ thuật hóa về ngôi nhà cheo leo vách núi của mình, bằng lòng với những gì hiện có để vui vầy cùng vợ con, bầu bạn và trăng gió xứ sương mù. Đó cũng là ngôi nhà an bằng của tâm tưởng một kẻ đa đoan.
Xin kết bài viết nhỏ này bằng những câu tứ tuyệt trong bài Ưu tư của Thanh Đạm để cảm nhận rằng anh đã chạm đến cõi thơ:
Nâng chén rượu biết ngày trong hay đục
Trước sắc hoa cảm nhận nỗi vui, buồn
Ngâm ngợi câu thơ hiểu lòng thi sĩ
Sao với nhân tình… khó thấy nông sâu!
ĐÀO ĐỨC TUẤN
