Nhà thơ Đoàn Thị Lam Luyến không chỉ nổi tiếng với bài thơ Gửi tình yêu đã được nhạc sĩ Thuận Yến phổ nhạc, trở thành ca khúc của nhiều thời, mà còn được biết đến bởi một nhan sắc mặn mà, sang trọng. Thơ của chị nghiêng về nội tâm, đằm thắm, trữ tình nhưng cũng mãnh liệt, khao khát. 

Nhà thơ Đoàn Thị Lam Luyến tại buổi giới thiệu tập thơ mới

NGƯỜI ĐÀN BÀ THƠ

Xuất thân trong một gia đình nông dân nghèo, cuộc sống của Đoàn Thị Lam Luyến vất vả từ nhỏ, khi bước vào đời lại gặp nhiều éo le ngang trái. Là một người phụ nữ mặn mà, năng động và sáng tạo nhưng cuộc sống riêng tư nhiều trắc trở, nên chị có nhiều điều muốn tâm sự, giãi bày. Ngoài thơ ra, không ai có thể chia sẻ cùng người phụ nữ đa đoan những nỗi muộn phiền, nhọc nhằn của cuộc sống. Có phải vì thế mà thơ chị “ thật” hơn, “đời thường” hơn?

Chị nói: “Đã đi vào nghiệp văn chương là phải dấn thân và cả hy sinh nữa. Mỗi câu thơ đứng được đều có trả giá. Không chịu mất đi một thứ gì thì không thể có nghệ thuật, có thơ hay”.

Làm thơ, ôm cái nghiệp thơ vào thân là chấp nhận gian khổ, nhọc nhằn. Nghệ thuật an ủi tâm hồn con người, song con đường nghệ thuật dài đằng đẵng. Bài học đó bổ ích cho lớp trẻ làm thơ chúng tôi, khi chưa hiểu nhiều về đời, về nghệ thuật và cái giá phải trả cho nghệ thuật. Trước đây, khi còn là sinh viên, tôi đã say đắm khi nghe bài hát Khát vọng do nhạc sĩ Thuận Yến phổ thơ chị. Tôi cũng đọc được một số bài thơ của chị in trên báo. Nhưng như vậy chưa đủ để hiểu về một nữ nhà thơ đầy khát vọng. Sau này, chị khi giao lưu cùng sinh viên Khoa Sáng tác (Trường ĐH Văn hóa) tôi hiểu hơn về chị và được “truyền lửa” từ một người của thế hệ trước.

Và có phải đây chính là nhan sắc thơ Đoàn Thị Lam Luyến: “Gửi tình yêu vào đất/ Được hoa trái đầy cành/ Gửi lên trời cao rộng/ Sẽ được ngọn gió xanh/ Ta trao cả cho anh/ Một tình yêu cháy bỏng/ Như một cánh buồm xinh/ Hiến mình ra biển rộng”(Gửi tình yêu). Và “Đã từ hai mảnh tay không/ Kể chi mẹ ghẻ, con chung, chồng người/ Dở dang suốt nửa cuộc đời/ Bỗng nhiên hiện một mặt trời trong nhau/ Chị thản nhiên mối tình đầu/ Thản nhiên em nhận lá trầu về têm”(Chồng chị, chồng em)? 

KHÁT VỌNG SỐNG VÀ YÊU

Nhà thơ Đoàn Thị Lam Luyến ít khi tâm sự với người khác về chuyện tình yêu, trừ một số người bạn thân thiết như nhà thơ Đặng Nguyệt Anh, Đoàn Thị Ký... Cho nên bạn đọc chỉ nhận thấy những tâm sự đó trong thơ. Trong thơ, chị giãi bày hết, tận cùng sâu thẳm tâm hồn mình. Tôi hỏi: “Có bao giờ chị thấy bất lực trước thơ, có nghĩa là chị không tìm được sự nâng đỡ từ thơ nữa?”. Chị bảo khi đã ở trong tình trạng đó, thì khả năng sống và sáng tạo đã cạn hẳn rồi. Chị còn sống, còn sáng tạo, còn nhiều dự định cần phải làm. Cho nên, chị vẫn tìm thấy điểm tựa cho thơ trong lòng mình.

Chị là vậy, chắt chiu từng chút hạnh phúc, dù là nhỏ nhất. Cho nên đọc thơ chị, người đọc không thấy sự bi quan nào. Chị luôn tìm lối thoát.

Khát vọng sống và yêu, và tìm lối thoát, cho nên bi kịch vẫn không ngừng xảy ra. Lam Luyến nhận mình quá ư vụng dại, vụng dại cả khi tuổi đã cao. Đời chị, như một sự vụng dại kéo dài “Em đầy ngộ nhận như tôi/ Cũng yêu chí chết cái người mình yêu” hay “Giá được một chén say mà ngủ suốt triệu năm/ Khi tỉnh dậy anh đã chia tay với người con gái ấy/ Giá được hẹn hò dù phải chờ lâu đến mấy/ Em sẽ chờ như thể một tình yêu/...Em ở hiền, em có ác chi đâu/ Mà trời lại xui anh bắt đầu tình yêu với người con gái khác?”. Có ai như chị?

Bến đậu của tâm hồn chị là thơ, thay cho sóng gió của gia đình riêng. Những vần thơ đưa chị đến với người đọc, đến với bạn bè, với sự đồng cảm. Ở những vần thơ đó, mỗi người phụ nữ đều tìm thấy một phần của mình. Tôi hỏi chị có dự định gì sắp tới cho thơ mình, chị cười, trả lời: “Tôi sẽ lại làm những vần thơ vụng dại!”. Không, chị sẽ viết những bài thơ không hề vụng dại. “Ta muốn ôm cả đất/ Ta muốn ôm cả trời/Mà sao không yêu trọn/ Trái tim một con người…”

NGUYỄN VĂN HỌC