Bản thảo tập truyện ngắn “Mưa đang trôi qua sông” được nhà văn Huỳnh Thạch Thảo hoàn thành vào tháng 8/2017, tại Nhà sáng tác Nha Trang và được NXB Quân đội Nhân dân ấn hành vào tháng 7/2018. Tập truyện ngắn gồm 14 câu chuyện mà phần lớn là nhà văn kể về mảnh đất và con người trên quê hương Phú Yên.

Ký ức chiến tranh

Bìa tập truyện ngắn “Mưa đang trôi qua sông” - Ảnh: HOÀNG CHƯƠNG

Trong “Mưa đang trôi qua sông”, sự khốc liệt của chiến tranh được phản chiếu qua lăng kính hoài niệm của các nhân vật trong truyện. Ở đó, thiên nhiên và con người cứ oằn mình gánh lửa đạn mưa bom suốt chiều dài cuộc chiến tranh.

Với truyện ngắn “Mưa đang trôi qua sông” là hình ảnh dòng sông Ba, nơi có “một triền sông có nhiều đám cỏ xanh mượt mà trong nắng sớm”, có mối tình thời chiến của anh Tư và chị Quyên. Là “Đêm qua khi tốp người vượt triền cát để bơi qua sông Ba đâu ngờ Nam Hàn phục chặn đầu. Chuỗi mìn định hướng clay-mo xáo tung và Quyên đã trôi theo dòng nước”.

Trong “Dưới chân Thạch Bi Sơn” là đỉnh núi Đá Bia, vịnh Vũng Rô và huyền thoại về đường Hồ Chí Minh trên biển với tình yêu của người lính trên chuyến tàu Không số năm xưa và “cô du kích có nước da bánh mật của dân vùng biển gió cát trong tứ bề bọn giặc quần đảo” nhưng “chiến tranh lẫn bí mật quân sự” đã không cho phép anh trở lại.

Để đến khi có thể “quay về thì mọi việc đã muộn, là cuối đời, là khoảng nhớ, là hàm ơn không gì trả nổi”. Trong “Đêm vẫn dài” vẫn là những ký ức về chiến tranh, là “xóm Cồn chìm ngập trong tiếng bom rơi, làng mình người sống còn không non nửa”, là “con Thắm, con Lành tìm không ra thi thể, thịt xương tụi nó tan trong đất cả rồi”…

Nhà văn nhắc nhiều đến chiến tranh nhưng gần như không đặc tả chi tiết, cận cảnh cuộc chiến mà thường chỉ là những dòng hoài niệm của các nhân vật khi chiến tranh đã lùi xa vào quá khứ. Thông qua những giằng xé, những nỗi đau mà nhân vật vẫn phải gánh chịu sau cuộc chiến, nhà văn nêu bật sự khốc liệt của chiến tranh.

Già Tư không quên được Quyên đã hy sinh trên dòng sông Ba; già Năm cũng không nguôi được những ký ức về Hiền, cô du kích có nước da bánh mật. Và với Huyên, sự khốc liệt của chiến tranh còn giày vò cô hàng đêm “đêm nào giật mình thức giấc nó cũng vác cuốc ra Cồn cuốc lấy cuốc để tìm xác con Thắm, con Lành”.

Miền thương xứ Nẫu

Trong tập truyện ngắn “Mưa đang trôi qua sông”, bằng tình yêu quê hương, nhà văn Huỳnh Thạch Thảo đã khắc họa thật sống động bức tranh xứ Nẫu thân thương. Ở đó có vùng đèo Cả nhấp nhô từng dãy núi đá dài hàng cây số, chất chồng đá những đá lấn sát mé biển, một vòng cung rộng có eo biển Vũng Rô (Dưới chân Thạch Bi Sơn), có dòng sông Ba với triền cỏ ven sông (Mưa đang trôi qua sông), có ngôi cổ tháp trên núi Nhạn, có Mũi Điện (Tháp cổ mờ sương) hay chỉ là một góc nhỏ trong căn phòng làm việc có cửa sổ hướng ra phía biển (Mùa thu qua phố), một sân ga nhỏ (Nắng qua triền dốc). Tất cả đều có thể trở thành cái nền cho câu chuyện của nhà văn, câu chuyện về những người con xứ Nẫu.

“Mưa đang trôi qua sông”, dù là những câu chuyện về thời chiến hay thời bình, ta vẫn luôn bắt gặp những người con xứ Nẫu can đảm, hồn hậu, thủy chung với đất quê. Mỗi câu chuyện của anh là một lát cắt về cuộc đời của những con người nơi đây và anh viết về họ bằng sự thấu hiểu và cảm thông, chia sẻ.

Có lẽ vì viết văn bằng cả tấm lòng đối với quê hương xứ sở nên giọng văn của Huỳnh Thạch Thảo cứ êm đềm tha thiết như tâm tình kể chuyện quê, chuyện đời. Trang viết của anh không chỉ hiển hiện cảnh và người xứ Nẫu mà ngôn ngữ cũng mang phong vị Nẫu rõ rệt. Tôi đồ rằng người Phú Yên xa quê mà đọc “Mưa đang trôi qua sông” cũng sẽ có cảm giác như đang được gặp lại cố nhân.

Có thể nói, đọc “Mưa đang trôi qua sông” của nhà văn Huỳnh Thạch Thảo, ta dễ cảm mến bởi giọng văn nhẹ nhàng, trong sáng và đậm chất thơ với lối kể chuyện nhẹ nhàng như tâm tình, như thủ thỉ cùng người đọc về những cuộc đời trên mảnh đất quê. Tập truyện ngắn là thành quả miệt mài trong lao động nghệ thuật của một nhà văn luôn nặng lòng với quê hương xứ sở.

MỘC MIÊN