1. Ngày nhỏ, mỗi lần về quê, anh em chúng tôi và các con cậu dì đều năn nỉ ngoại làm món bánh bèo nóng, nhất là dịp mùa mưa đang rả rích bên ngoài cánh đồng. Ngoại ngâm gạo đêm trước để mờ sáng hôm sau, dưới ánh đèn dầu bà đã cho vào chiếc cối đá xoay đều, lớp bột dẻo trắng mịn tuôn chảy vào chiếc âu đất bên dưới. Những động tác quen thuộc, vẫn dáng lầm lũi ấy, lặng lẽ ra vào khi trời mờ sương, lành lạnh lúc bầy cháu vẫn cuộn tròn trong chăn ấm.

Ảnh minh họa: N.HÙNG

Tôi thường là người dậy trước tiên lò dò đi về phía chái bếp nơi có chiếc cối đá và đứng nhìn ngoại làm món bánh bèo. Ngoại nhóm lửa, đặt nồi hấp rồi bảo tôi trông lửa cháy cho đều. Ngoại pha bột, đặt những chiếc chén nhỏ vào nồi hấp bánh đợi nước sôi liền múc từng muỗng nhỏ đổ vào các chén rồi đậy kín. Lửa cháy đều, nồi hấp sôi đều và khi ngoại giở nắp, dưới hơi nóng tỏa lan là những chiếc bánh bèo trắng tinh có lỗ xoáy tròn ở giữa. Sau này, ngoại già yếu về phố với mẹ, tôi từng hỏi sao bánh bèo có lỗ xoáy tròn mà không phải từ khuôn bánh! Ngoại cười, bảo cần cho lửa cháy đều và phải vừa chín, bánh có lỗ xoáy, ăn dai, vị ngọt của gạo vẫn còn.

Một chén dầu ăn pha lá hẹ xắt nhỏ, một chén đậu phộng rang giã nhỏ, một tô mắm pha nước sôi đủ gia vị ớt tỏi đường. Cả bầy cháu tíu tít cầm dĩa đứng cạnh ngoại, ngoại lần lượt lấy từ chiếc rổ lót lá chuối đựng những chiếc bánh bèo còn nóng xếp có ngọn nhưng không hề dính ra dĩa của mỗi đứa. Một dĩa bánh bèo nóng của ngoại đã hoàn thiện với màu sắc, hương thơm lan tỏa trong một mùa mưa bên mái tranh nơi chái bếp, mưa tí tách nhỏ giọt xuống sân và bầy cháu cũng không cảm giác lạnh bởi dĩa bánh bèo thơm nồng và ấm nóng của ngoại.

2. Về phố, đi học, có gia đình thì tôi vẫn ăn bánh bèo nóng của người đất phố với nhiều tên gọi: bánh bèo nóng bà Năm, bà Bảy, bánh bèo chân Tháp, hàng dừa... Và những chuyến đi, tôi vẫn ăn bánh bèo nóng khắp nơi với mỗi vùng mỗi khác, cũng bánh bèo nóng hôi hổi ấy dù ăn chén hay bày ra dĩa, ăn từ ngoài vào trong kiểu cuốn chiếu, dù nhiều màu sắc đa dạng béo ngậy và kể cả ngồi nơi quán lớn hay quán nhỏ đủ hương vị của tôm, thịt chà bông, nước chấm váng mỡ; thì vẫn nhớ bánh bèo nóng của ngoại. Bánh bèo ở vùng quê nghèo trong mỗi mùa đông với bóng ngoại lầm lũi làm bánh bên ngọn đèn dầu và bên bếp lửa để có những chiếc bánh trắng ngần, xoáy tròn đều đặn, dai mềm thơm lừng hương lúa quê nhà và ấm sực dù bên ngoài gió mùa thổi về ào ạt.

HUỲNH THẠCH THẢO