Trong quá trình thực hiện chuyên đề sưu tầm, số hóa tài liệu Hán Nôm, phục vụ đề tài cấp tỉnh Di sản Hán Nôm ở Phú Yên, nhóm nghiên cứu đã phát hiện tại thôn Phong Niên, xã Hòa Thắng, huyện Phú Hòa hiện lưu giữ 2 đạo sắc phong bằng văn tự Hán Nôm thời Nguyễn.
Các đạo sắc phong cổ nói trên còn nguyên vẹn, được Ban quản lý lẫm thôn Phong Niên lưu giữ. Sắc có kích thước dài 2.1m, rộng 0.50m, được viết bằng chữ Hán trên giấy long đằng với nét chữ mảnh, rõ và sắc nét; giấy màu vàng nghệ, mặt trước trang trí họa tiết hoa văn hình rồng, chữ triện, chấm tròn màu trắng, xung quanh được viền bằng các họa tiết hình vạch kẻ song song liền nhau.
Điều đặc biệt là các sắc phong này đã từ lâu Ban quản lý lẫm làng chưa mở ra xem do niềm tin vào sự linh thiêng của các sắc thần, khi nhóm nghiên cứu tiếp cận mở hộp gỗ đựng sắc thì phần giấy bọc bảo vệ bên ngoài đã bị gián gặm nhấm, đe dọa sự toàn vẹn 2 đạo sắc bên trong. Qua tìm hiểu ban đầu được biết, nội dung của 2 sắc phong cho các vị thần Bạch Mã, Thổ Địa, Hà Bá và Thành Hoàng làng.
Phiên âm: Sắc Dương uy Ngự võ Bảo chướng Kiện thuận Hòa nhu Hàm quang Bạch Mã Thượng đẳng thần, Hoằng ân Quảng trạch Hoằng bác Linh tịnh Uông nhuận Hà Bá Thủy quan Trung đẳng thần, Bảo an Chính trực Hựu thiện Đôn ngưng Thành Hoàng chi thần, Hậu tế Quảng thi Bác huệ Đôn ngưng Thổ địa chi thần, hướng lai hộ quốc tý dân nẫm trứ linh ứng tiết mông ban cấp tặng sắc lưu tự.
Tứ kim phi ưng cảnh mệnh miễn niệm thần hưu khả gia tặng Dực Bảo Trung hưng các đẳng thần. Nhưng chuẩn hứa Phú Yên tỉnh, Tuy Hòa huyện, Phong Niên thôn y cựu phụng sự. Thần kỳ tương hựu bảo ngã lê dân.
Khâm tai!
Đồng Khánh nhị niên thất nguyệt sơ nhất nhật.
Dịch nghĩa: Sắc cho Dương uy Ngự võ Bảo chướng Kiện thuận Hòa nhu Hàm quang Bạch Mã Thượng đẳng thần, Hoằng ân Quảng trạch Hoằng bác Linh tịnh Uông nhuận Hà Bá Thủy quan Trung đẳng thần, Bảo an Chính trực Hựu thiện Đôn ngưng Thành Hoàng chi thần, Hậu tế Quảng thi Bác huệ Đôn ngưng Thổ Địa chi thần, từ trước đến nay bảo vệ cho nước che chở cho dân, linh ứng lâu năm, đã được ban cấp tặng sắc để thờ. Nay Trẫm cả vâng mệnh lớn, nghĩ đến ơn đức của thần, tặng thêm mỹ tự là Dực bảo Trung hưng các đẳng thần. Vẫn chuẩn cho thôn Phong Niên, huyện Tuy Hòa, tỉnh Phú Yên phụng thờ như cũ. Thần hãy che chở trợ giúp dân ta.
Kính thay!
Ngày 1 tháng 7 năm Đồng Khánh thứ 2 (1886).
Phiên âm: Sắc chỉ Phú Yên tỉnh, Tuy Hòa phủ, Phong Niên thôn tòng tiền phụng sự Dương uy Ngự võ Bảo chướng Kiện thuận Hòa nhu Hàm quang Dực bảo Trung hưng Bạch Mã Thượng đẳng thần, Hoằng ân Quảng trạch Hoằng bác Linh tịnh Uông nhuận Dực Bảo Trung hưng Hà Bá Thủy quan Trung đẳng thần, Bảo An Chính trực Hựu thiện Đông ngưng Dực bảo Trung hưng Thành Hoàng chi thần, Hậu tế Quảng thi Bác huệ Đôn ngưng Dực Bảo Trung hưng Thổ Địa chi thần, tiết kinh ban cấp sắc phong chuẩn kỳ phụng sự. Duy Tân nguyên niên tấn quang đại lễ kinh ban bảo chiếu đàm ân, lễ long đăng trật, đặc chuẩn y cựu phụng sự dụng chí quốc khánh nhi thân tự điển.
 |
| Sắc phong năm Duy Tân thứ 3 cho các thần Bạch Mã, Hà Bá, Thành Hoàng và Thổ Địa |
Khâm tai!
Duy Tân tam niên bát nguyệt thập nhất nhật.
Dịch nghĩa: Sắc chỉ cho thôn Phong Niên, phủ Tuy Hòa, tỉnh Phú Yên trước đây phụng thờ: Dương uy Ngự võ Bảo chướng Kiện thuận Hòa nhu Hàm quang Dực bảo Trung hưng Bạch Mã Thượng đẳng thần, Hoằng ân Quảng trạch Hoằng bác Linh tịnh Uông nhuận Dực Bảo Trung hưng Hà Bá Thủy quan Trung đẳng thần, Bảo An Chính trực Hựu thiện Đông ngưng Dực bảo Trung hưng Thành Hoàng chi thần, Hậu tế Quảng thi Bác huệ Đôn ngưng Dực Bảo Trung hưng Thổ Địa chi thần, đã được ban cấp sắc phong chuẩn cho phụng thờ. Duy Tân năm thứ nhất, nhân dịp đại lễ đăng quang, đã ban bảo chiếu ra ân rộng rãi, lễ lớn nên gia tăng cấp bậc. Đặc biệt chuẩn cho phụng thờ như cũ, dùng để ghi nhớ ngày mừng của nước mà tỏ rõ phép tắc thờ tự.
Kính thay!
Ngày 11 tháng 8 năm Duy Tân thứ 3 (1909).
Cùng với việc phát hiện 2 sắc phong cổ có giá trị tại lẫm thôn Phong Niên, nhóm nghiên cứu trước đây đã sao chụp và dịch nghĩa 2 sắc phong đang thờ tự tại đình của thôn và hơn 300 sắc phong đang lưu giữ trên địa bàn tỉnh Phú Yên. Việc phát hiện các đạo sắc phong cổ nói trên giúp các nhà nghiên cứu lịch sử, văn hóa tìm hiểu thêm về sự khác biệt các họa tiết hoa văn trang trí trên sắc phong cổ, tín ngưỡng của cộng đồng dân cư về sự tôn thờ các vị thần tại địa phương, sự thay đổi các địa danh hành chính làng xã trên địa bàn tỉnh Phú Yên dưới vương triều Nguyễn, đồng thời là nguồn tư liệu văn tự Hán Nôm cổ có giá trị quý hiếm nhằm phục vụ cho công tác nghiên cứu khai thác và lưu giữ bảo quản lâu dài.
TS ĐÀO NHẬT KIM
