Từ đầu tháng năm, khi học trò còn tới trường thì phượng đã ra hoa. Những cây phượng thường ngày lặng lẽ tỏa bóng, làm nhân chứng những trò nghịch ngợm trong sân trường thì đến cuối năm trở nên sôi động, rực rỡ. Sân trường với vô vàn tà áo trắng cùng tiếng cười đùa nay có thêm màu sắc mới, âm thanh mới (Khi phượng đỏ rực thì lũ ve sầu đua nhau kêu khản tiếng). Phượng nở nhanh lắm, không có dấu hiệu báo trước, không lốm đốm từng đóa mà đồng loạt bung nở từng chùm, từng vạt, oằn cả nhành cây. Như ngày hôm trước không thấy gì bỗng sáng nay sững sờ nhìn phượng tô thắm sân trường. Học trò tròn mắt nhìn rồi bảo, sắp hè rồi, những học trò cuối cấp thì cuống quýt, tranh thủ tâm sự trước mùa chia tay.
Vâng! Mùa phượng nở là mùa chia tay. Buồn nhưng không đau. Nhẹ nhàng và ngây thơ là chia tay học trò. Xa mái trường ngày nào cũng cặp vở gọn gàng đến chỗ ngồi quen thuộc, tạm biệt thầy cô, tạm biệt bạn bè, mùa hè sẽ thấy nhớ ánh mắt cô thầy lúc dịu dàng khi nghiêm khắc, buồn lắm khi phải xa đứa bạn cùng lớp, cựa chút là đấm thùm thụp vào lưng nhưng vắng nhau một lát đã đi tìm. Mùa hè, vui vì được chơi bời mà không nghe mẹ “ràm” (không lo bài vở) nhưng buồn vì phải xa trường xa bạn. Vì mang tâm trạng nước đôi nên đứa phấn khởi, đứa buồn bã rời trường. Sân trường sau mùa chia tay sẽ cô đơn vì không còn tiếng cười đùa, dưới gốc phượng vĩ không còn những chiếc áo trắng cầm sách đọc, không còn cậu học trò gò lưng khắc tên vào gốc phượng xù xì. Trường buồn, lớp buồn, phượng không còn học trò để bầu bạn, phượng càng buồn hơn. Kỳ lạ thay, phượng càng buồn càng đẹp. Phượng bung hoa, hoa nở bạt ngàn, hoa đẹp tận cùng để níu chân học trò. Thật oái ăm, vì học trò mà có phượng nhưng khi phượng đẹp nhất thì học trò lại rời xa ...
Tôi nhớ những năm tháng học trò của mình, là những năm 90 của thế kỷ trước, hồi đó mùa chia tay của học trò đơn giản lắm. Những năm đầu cấp, nghỉ hè cũng buồn nhưng bước vào hè thì rủ rê, ta tụ. Hết thả diều, đá bóng rồi tới bắt nẻ, năm mười... Chia tay thực sự là năm học cuối cấp, chuyền tay nhau quyển lưu bút mà trang đầu tiên sẽ kỳ công thảo những nét rồng bay phượng múa rồi kêu gọi bạn bè để lại vài dòng lưu niệm. Tiết mục cuối cùng, vô cùng tưng bừng rộn rã cũng chỉ là rủ nhau đi ăn chè, uống nước mía, nói từ chuyện vào đại học, đi học nghề, về làm nông đến những chuyện dông nai rồi về chứ không liên hoan cỗ bàn bề thế, chụp ảnh kỷ yếu hoành tráng như học trò bây giờ. Kỷ niệm đặc biệt nhất sẽ là cái hôm rủ đứa bạn thân, lang thang ở sân trường tìm hoa phượng ép vào trang lưu bút rồi nói lời tạm biệt bằng ánh mắt.
* * *
Xa mái trường phổ thông hai mươi năm. Hai mươi năm với bốn lần chuyển nhà, quyển lưu bút học trò luôn nằm trong va li những lần dịch chuyển. Những lúc yếu lòng, tôi thường mở lưu bút đã ố vàng ra, lần tìm những lời chia sẻ, động viên chúc phúc của bạn bè lúc chia xa để làm động lực bước tiếp.
Nhiều lúc tôi nghĩ, nếu trên đời này không có hoa phượng, không có mùa chia tay thì có lẽ hoài niệm của tôi, của bạn, của tuổi học trò sẽ bớt đẹp. Chia tay nào cũng buồn, cũng lưu luyến nhưng chia tay học trò là đẹp nhất.
NGUYỄN THỊ BÍCH NHÀN
