Thôn Phú Đồng mà nhiều người vẫn gọi bằng cái tên quen thuộc là làng Đồng, thuộc xã vùng cao Phú Mỡ (huyện Đồng Xuân) Ngày Đại đoàn kết toàn dân diễn ra thật vui vẻ. Bên ché rượu cần đãi khách, người dân ca hát trong điệu trống đôi, cồng ba, chiêng năm.
Tôi nhấn ga xe máy dốc sức vượt qua hàng chục đèo dốc nhìn làng Đồng thấp thoáng. Làng Đồng nằm lọt thỏm giữa trùng điệp núi rừng Phú Mỡ, địa hình đèo heo hút gió, đường sá đi lại trắc trở. Đây cũng là một thôn có đồng bào dân tộc Ba Na sinh sống.
Tôi chạy thẳng lên sân nhà rông văn hóa dự Ngày Đại đoàn kết toàn dân của làng. Về dự chung vui với đồng bào năm nay có ông Ma Nghĩa, Phó Chủ tịch HĐND huyện; Phạm Văn Trung, Trưởng Ban Dân tộc miền núi huyện Đồng Xuân. Ông La Chí Dũng, Bí thư Chi bộ thôn Phú Đồng, cho biết: “Làng Đồng vừa bị ảnh hưởng bão số 12, thiệt hại nhiều nên Ngày Đại đoàn kết toàn dân tổ chức gọn, dân làng vui chơi là chính. Làng cho mổ một con bò cái, bày 2 ché rượu cần. Cả làng múa hát theo điệu trống đôi, cồng ba, chiêng năm”.
Trong ngày vui này, tôi có dịp gặp lại già làng Ma Doãn. Năm nay già đã trên 90 tuổi, nhưng da mặt vẫn hồng hào, đặc biệt là còn minh mẫn. Ông từng là Bí thư, Chủ tịch Mặt trận xã Phú Mỡ trước và sau năm 1975. Suốt buổi múa hát cồng chiêng, ông cứ mỏm mẻm cười nói: “Bọn trai gái làng nhảy hay, múa đẹp. Nhớ lại hồi còn trẻ, tôi cũng hăng say như tụi nó bây giờ”. Hồi còn công tác trong ngành Văn hóa huyện Đồng Xuân, tôi và dân làng Đồng đã thân quen qua những lần tôi đưa đội chiếu phim và biểu diễn văn nghệ về phục vụ bà con nơi đây. Thời ấy, cả làng chỉ hơn chục hộ có tiền mua dầu lửa thắp đèn, còn lại dùng củi gộc khô để giữ lửa nấu ăn và cũng để thắp sáng khi đêm về. Tới bữa ăn chỉ có bát cơm gạo đỏ, rau rừng chấm với chén muối ớt kiến vàng.
Một lần, khi đưa đội chiếu phim lưu động về chiếu tại trung tâm xã Phú Mỡ, lãnh đạo xã có nhã ý đưa đội về phục vụ làng Đồng vài hôm. Nhưng vì không có đường cho xe vận chuyển, để tới được làng, đội chiếu phim phải lội qua sông Bà Đài, vượt đường rừng. Hôm ấy, xã cử người lên thôn báo trước và nhờ cả chục trai làng khỏe mạnh xuống khiêng vác thiết bị. Sáng sớm, đội chiếu phim cùng thanh niên vượt đường rừng, xế chiều mới tới được làng Đồng. Sau những đêm chiếu phục vụ dân làng và kết thúc đợt phim, chúng tôi nhờ bà con khiêng thiết bị trở về thì họ không chịu giúp; khi dân làng được xem phim thỏa thuê mới chịu khiêng vác thiết bị, đưa đội phim rời làng!
Đêm nay, sau khi vui với dân làng, bên ché rượu cần khuya, tôi có dịp trò chuyện với bí thư, trưởng phó thôn và các giáo viên Trường tiểu học Phú Mỡ. Anh La Chí Dũng cho hay: “Làng Đồng bây giờ đỡ khổ hơn nhiều so với hàng chục năm trước. Làng có trên 60% hộ có ti vi và sử dụng điện thoại di động xem tin tức và thông tin liên lạc”.
Sáng hôm sau, tôi có dịp thăm Trường tiểu học Phú Mỡ. Trường có cơ sở vật chất tương đối đầy đủ. Trước sân trường có đu quay, cầu trượt cho học sinh vui chơi. Anh Võ Phan Hùng, giáo viên Trường tiểu học Phú Mỡ, cho biết: “Sĩ số mỗi lớp là 20, nhưng thường không đủ số học sinh đến lớp. Phụ huynh ở đây thường chỉ cho các con học để biết chữ chứ không có điều kiện cho học thêm. Giáo viên vẫn vừa dạy vừa vận động gia đình và học sinh đến lớp”.
Rời làng Đồng lúc trời vừa hửng nắng, vừa chăm chú xổ dốc, tôi cứ nhớ đến câu thơ của thầy Võ Phan Hùng rằng, làng ở vùng cao nghe bão thót ruột, bão qua dân làng yên ổn. Tôi mừng quá, cứ ngỡ mình được ngồi đỉnh núi mà ngắm trăng lên.
MẠNH MINH TÂM
