Giáo dục đạo đức được coi là cốt lõi của giáo dục gia đình. Trong nội dung giáo dục đạo đức, các thế hệ đi trước đặc biệt chú ý giáo dục cách ứng xử của cá nhân đối với cộng đồng xung quanh.
Mục tiêu của giáo dục trong gia đình truyền thống là “dạy con nên người”, có lễ, có nhân, có nghĩa, chăm chỉ, cần cù lao động... Trong nội dung giáo dục đạo đức, trên cơ sở đề cao quan hệ gia đình theo chiều dọc, gia đình Việt Nam truyền thống chú ý giáo dục tôn ti trật tự và thứ bậc trong gia đình, các cá nhân nhận biết được vị trí của mình, biết mình là ai trong mối quan hệ với gia đình, tộc họ, từ đó có những cách ứng xử phù hợp. Người xưa còn chú ý giáo dục cho các thành viên trong gia đình ý thức tôn kính đối với tổ tiên, sự chung thủy vợ chồng, tình yêu thương, trách nhiệm giúp đỡ lẫn nhau trong quan hệ anh em ruột thịt, họ hàng, làng xóm.
Giáo dục cách ứng xử trong cộng đồng họ tộc, gia đình Việt Nam truyền thống nhấn mạnh tình yêu thương đùm bọc, ý thức trách nhiệm đối với họ hàng, tạo ra sự đồng cảm dựa trên quan hệ huyết thống. Trẻ em trong gia đình được đặc biệt chú ý giáo dục, quán triệt sâu sắc tình cảm họ tộc: “Một giọt máu đào hơn ao nước lã”.
Làng xã rất gắn bó và có ý nghĩa quan trọng đối với gia đình, mỗi cá nhân con người Việt Nam. Vì vậy, gia đình phải có trách nhiệm giáo dục, dạy trẻ cung cách ứng xử trong cộng đồng làng xã. Người xưa chú ý giáo dục đạo đức thông qua tình yêu, sự gắn bó với làng xóm, quê hương, lòng tự tôn dân tộc...
Giáo dục các giá trị đạo đức khác biệt với các nội dung giáo dục khác, cần thiết phải tận dụng tính ưu việt của quan hệ tình cảm huyết thống, dùng lời lẽ ngắn gọn dễ hiểu với thái độ ôn tồn, giảng giải phân tích cho con điều hay lẽ phải, khuyên bảo con làm theo những việc đúng, tránh xa việc sai. Tuy nhiên, muốn thuyết phục, cảm hóa con em, điều quan trọng là cha mẹ phải gương mẫu, là tấm gương cho con cái noi theo, điều đó có sức thuyết phục mạnh mẽ hơn bất cứ hình thức giáo dục nào.
Giáo dục thông qua lao động cũng là biện pháp giáo dục đạo đức rất lành mạnh. Thông qua lao động sẽ vun đắp, bồi dưỡng những phẩm chất đạo đức cho con. Nhiều người phàn nàn rằng đông đảo thanh thiếu niên “vô công rỗi nghề”, “tụm năm tụm bảy trước cửa nhà”, “nói năng tục tĩu, trêu chọc người qua đường”... Đó thực ra là những biểu hiện của hành vi “nhàn cư vi bất thiện”. Điều này một phần là do thanh thiếu niên không biết đi đâu, làm gì, chưa có ý thức, chưa được chỉ bảo đúng mức về trách nhiệm đối với các công việc gia đình.
ĐỨC THÀNH
