Liên hoan Truyền hình toàn quốc lần thứ 33 vừa khép lại với 35 giải vàng được trao cho các tác phẩm xuất sắc. Trở về từ liên hoan, nhà báo Trần Thanh Hưng, Phó giám đốc VTV Phú Yên, thành viên Ban Giám khảo Chương trình Chuyên đề - Khoa giáo, chia sẻ niềm vui và cả những ưu tư xoay quanh hai vấn đề cốt lõi để có một tác phẩm hay: ý tưởng và sáng tạo.
Nhà báo Trần Thanh Hưng trong một chuyến công tác ở nước ngoài.
* BTC liên hoan cho biết, năm nay có hơn 500 tác phẩm tranh giải với tổng thời lượng hơn 34.000 phút, tăng 11% so với kỳ liên hoan trước. Vậy còn chất lượng thì sao, thưa ông?
- Về chất lượng, rõ ràng khoảng cách giữa các đài địa phương với đài trung ương, đài có tiềm lực kinh tế với đài còn khó khăn đã được rút ngắn dần, nhất là mặt kỹ thuật. Nhưng vấn đề còn lại vẫn là đội ngũ làm nghề. Đơn vị nào có những phóng viên say nghề, dấn thân vào công việc, chịu khó học hỏi - nhất là phải xem xu hướng đổi mới rất nhanh của truyền hình thế giới, tâm lý khán giả... thì chắc chắn ở đó sẽ có những tác phẩm tốt. Ai còn chưa ý thức làm truyền hình chính là làm báo, làm nghệ thuật, xa rời dòng chảy thời sự, chỉ làm công ăn lương như công chức, thì tôi nghĩ suốt đời làm nghề sẽ khó có tác phẩm tốt. Tuy chưa nhiều nhưng có thể nói, ở mảng chính luận gồm phóng sự, phim tài liệu đã có những nhà báo dũng cảm, dám phản ánh những vấn đề gai góc nhất trong cuộc sống, được dư luận đặc biệt quan tâm. Việc BTC quyết định trao 2 giải đặc biệt cho phóng sự Tán tận lương tâm, chôn xương động vật giả hài cốt liệt sĩ của Thu Uyên ở VTV9 và chương trình dành cho thiếu nhi Bảo vệ loài voọc mông trắng của VTV6, hoặc giải Đạo diễn xuất sắc cho đạo diễn phim tài liệu Âm thanh ám ảnh của Đài Phát thanh -Truyền hình Quảng Ngãi cùng một số giải cá nhân ở lĩnh vực phim truyện cho thấy sự quan tâm đặc biệt của BTC đối với những vấn đề nóng của xã hội và những cống hiến của cá nhân. Tôi tin chắc ngày càng có nhiều giải đặc biệt như thế này.
* Đây là kỳ liên hoan thứ hai, ông được mời vào Ban Giám khảo Chương trình Chuyên đề - Khoa giáo. Ông đánh giá như thế nào về tác phẩm của đài phát thanh - truyền hình ở các địa phương?
- Chủ trương của BTC là mỗi kỳ liên hoan đổi mới 50% thành viên Ban Giám khảo. Hai năm liên tiếp chấm các tác phẩm Chuyên đề - Khoa giáo trước hết là một niềm vui lớn đối với tôi vì được ngồi xem thành quả của bạn bè, đồng nghiệp qua một năm sáng tạo, làm việc. Chất lượng ở mảng Chuyên đề - Khoa giáo đối với các đài địa phương theo tôi còn nhiều vấn đề cần phải bàn thêm. Trước hết, nhiều đơn vị chưa rõ tiêu chí của 2 thể loại này, trong cùng một tác phẩm vừa có chất chuyên đề, lại thêm một chút khoa giáo, có tác phẩm mang hơi hướng phóng sự, phóng sự điều tra. 4 giải vàng chuyên đề - khoa giáo năm nay đều thuộc về các đơn vị có nhiều kinh nghiệm làm nghề hơn gồm Ban Khoa giáo Đài Truyền hình Việt Nam, VTV Phú Yên, HTV, Đài Phát thanh - Truyền hình Nghệ An.
Đối với phim khoa giáo, chỉ cần nêu một vấn đề, kể chuyện càng đơn giản, dễ hiểu, dễ nhớ, tính ứng dụng trong thực tiễn cao... thì đã thành công rồi. Mặt khác, làm phim khoa giáo rất cần đồ họa 2D, 3D để thể hiện. Sức hấp dẫn đối với người xem cũng là yếu tố quan trọng.
Đối với các chương trình chuyên đề, vấn đề tiêu chí, format chương trình, BTC cũng có những quy định để các đài địa phương dễ tham gia vì hiện nay, thể loại này rất chung chung.
* Tại Liên hoan Phim tài liệu châu Âu - Việt Nam lần thứ 5 vừa diễn ra vào tháng 6/2013, có ý kiến cho rằng phim tài liệu của Việt Nam đang “giẫm chân tại chỗ”. Là một người say mê phim tài liệu, ông nghĩ sao về ý kiến đó?
- Rõ ràng đây là một thực trạng đáng báo động. Phim tài liệu Việt Nam rất chậm đổi mới hình thức thể hiện, dù chất liệu ở đất nước chúng ta khá hấp dẫn. 5 phim đoạt giải vàng năm nay một phần nhờ đề tài rất thời sự như chuyện người rừng ở Quảng Ngãi, vấn đề di dân từ miền Tây lên miền Đông ở Nam Bộ, vấn đề định cư cho đồng bào vùng thủy điện, vấn đề y đức. Chỉ phim Lời nhắn của VTV4 là có sự đổi mới trong cách thể hiện. Chính vì thế, nhà báo Trần Bình Minh, Ủy viên BCH TW Đảng, Tổng giám đốc Đài Truyền hình Việt Nam, Chủ tịch Liên hoan Truyền hình, năm nào cũng hết sức lưu ý các ban giám khảo chú ý đến những ý tưởng mới, sáng tạo trong thể hiện. Một đạo diễn phim tài liệu nói rằng, một đất nước không có phim tài liệu như một gia đình không có cuốn album ảnh. Rõ ràng là phim tài liệu rất cần cho cuộc sống. Nhưng trong cuộc sống với sự bùng nổ mạnh mẽ về thông tin, nhất là tác động từ các trang mạng xã hội thì rõ ràng, xem một album ảnh nghệ thuật người ta vẫn thích hơn là xem một bưu ảnh chỉ mang tính kỷ niệm. Công chúng không xa rời phim tài liệu, vấn đề là chúng ta làm có hấp dẫn hay không.
* Xin cảm ơn ông!
YÊN LAN (thực hiện)
