Cách mạng Tháng Tám thành công, Chủ tịch Hồ Chí Minh đọc bản Tuyên ngôn Ðộc lập (2/9/1945); năm 1947 Bác Hồ cùng Trung ương Ðảng, Chính phủ trở lại Ðịnh Hóa (Thái Nguyên) và chọn nơi này làm an toàn khu (ATK) Trung ương - Thủ đô kháng chiến của cả nước. Hơn 6 thập niên trôi qua, đất nước đã làm nên biết bao kỳ diệu trên nhiều phương diện. Vui hôm nay, ta không thể nào quên “Thủ đô gió ngàn” trong kháng chiến 9 năm.
Lán bộ phận bảo vệ, giúp việc Chủ tịch Hồ Chí Minh được bảo vệ, tôn tạo giữ nguyên bản - Ảnh: Q.THUẦN
Chúng tôi về thăm ATK Định Hóa đúng vào dịp tỉnh Thái Nguyên long trọng tổ chức lễ kỷ niệm 65 năm Ngày Bác Hồ về ATK lãnh đạo kháng chiến, 122 năm Ngày sinh của Người và đón nhận Bằng xếp hạng Di tích cấp quốc gia đặc biệt - Khu di tích lịch sử ATK Định Hóa (19/5/2012). Đường từ TP Thái Nguyên lên chiến khu xưa dài hơn 70km, với nhiều đèo dốc uốn khúc kiểu rắn bò, mặt đường được trải nhựa phẳng lì. Hai bên đường, những nếp nhà sàn chon von bên sườn đồi, rừng cọ xen lẫn những vạt chè và cánh đồng lúa xanh tươi… Cuộc sống thanh bình nơi vùng quê cách mạng hiện ra trước mắt chúng tôi.
Trời tháng 5, nắng Việt Bắc dát vàng lên cây cỏ, rừng đại ngàn. Lên đến đỉnh đèo De, xã Phú Đình, nơi “đóng đô” của cách mạng, ấn tượng đầu tiên đập vào mắt chúng tôi là khu Nhà trưng bày bảo tàng ATK Định Hóa được xây dựng khang trang. Thăm nhà trưng bày, chúng tôi như được gặp, sống lại không khí của những tháng năm lịch sử hào hùng. Vẫn còn đó những hiện vật tuy giản dị thô sơ nhưng đã đánh thắng vũ khí tối tân của thực dân Pháp; những hình ảnh đời thường của Chủ tịch Hồ Chí Minh khi người sống và làm việc tại ATK: Bác tập thể dục, tăng gia sản xuất, thăm hỏi chiến sĩ, đồng bào...
Phía sau nhà trưng bày không xa là đồi Tỉn Keo và đồi Khuôn Tát - nơi có hai cái lán dùng làm nơi ở và làm việc của Bác từ năm 1947 đến năm 1954. Đến đây, lòng chúng tôi bồi hồi, xúc động đến khó tả, bởi vì Chủ tịch Hồ Chí Minh - vị lãnh tụ của Đảng, của dân tộc đã sống và làm việc trong những lều trại đơn sơ. Cả hai lán làm bằng tre nứa, mỗi lán chỉ rộng chừng 10m2 được ngăn làm đôi, nửa sau làm nơi ngủ, nửa trước để làm việc. Đặc biệt là bức ảnh ghi dấu sự kiện lịch sử đặc biệt tại đồi Tỉn Keo khi Chủ tịch Hồ Chí Minh chủ trì cuộc họp Bộ Chính trị để thông qua kế hoạch tác chiến, hạ quyết tâm tiêu diệt tập đoàn cứ điểm Điện Biên Phủ treo trong lán, và cả một hình ảnh đẹp, lãng mạn cách mạng: cây hoa dâm bụt trước lán Khuôn Tát do Bác trồng năm xưa nay vẫn lên xanh, cho hoa đẹp.
Theo lời cán bộ Ban quản lý Nhà trưng bày Bảo tàng ATK Định Hóa, địa điểm dựng hai lán do chính Bác chọn, rợp bóng cây xanh, được dãy núi Hồng chở che (núi Hồng nằm giữa hai tỉnh Thái Nguyên, Tuyên Quang). Khi chọn nơi này, Bác có thơ: Trên có núi/ Dưới có sông/ có đất ta trồng/ có bãi ta vui/ Trên đường sang bộ Tổng/ Thuận lối tới Trung ương/ Nhà thoáng ráo, kín mái/ Gần dân không gần đường.
Du khách tham quan Nhà trưng bày bảo tàng ATK Định Hòa - Ảnh: Q.THUẦN
Theo sử sách ghi lại và những câu chuyện kể về những ngày tháng Bác Hồ và Bộ Chính trị về Định Hóa, người dân nơi đây một lòng theo Đảng, theo Bác. Đến nay, người dân Thái Nguyên nói chung và Định Hóa nói riêng vẫn nhớ khẩu hiệu của những năm tháng ấy: “Không biết, không nói, không làm, tất cả vì vận mệnh của đất nước”. Trong những ngày đầu đầy gian khổ, kẻ thù truy lùng gắt gao, Bác Hồ và những đồng chí trong Bộ Chính trị phải hoạt động bí mật, dựa vào dân và sống trong lòng dân để bảo toàn cơ đồ. Ngày ấy, người dân lúc đầu chỉ biết Bác là một ông cụ đến ở nhờ nhà dân, ăn cơm cùng dân, vận động nhân dân và lao động cùng dân. Sự đồng cam cộng khổ giữa Đảng và dân thấm đượm nghĩa tình.
Các đồng nghiệp ở Báo Thái Nguyên cho biết: Các quyết sách lớn của Đảng, Chính phủ phần lớn đều được quyết định trên đất ATK Định Hóa, như: Hạ quyết tâm tiêu diệt địch tấn công lên Việt Bắc vào năm 1947; quyết định mở các chiến dịch Đông Bắc, Tây Bắc, giải phóng biên giới; chiến cuộc Đông Xuân 1953-1954… Với vị trí đặc biệt trong lịch sử, ATK Định Hóa mãi là niềm tự hào về truyền thống của quê hương cách mạng. Mỗi tên làng, tên núi ở Định Hóa đều gắn với những sự kiện lịch sử hào hùng của dân tộc trong cuộc kháng chiến trường kỳ gian khổ. Lán Tỉn Keo, Khuôn Tát (Phú Đình), đồi Khau Tý, Khâu Goại (Điềm Mặc)... Tất cả các địa danh cách mạng kháng chiến thuộc ATK Định Hóa đã trở thành một bộ phận quan trọng góp phần tạo thành quần thể các di tích “Chiến khu Việt Bắc” quan trọng bậc nhất của dân tộc Việt Nam trong thế kỷ XX, gắn liền với cuộc kháng chiến thần thánh của dân tộc.
Về “Thủ đô gió ngàn”, mỗi địa điểm dừng chân, chúng tôi đều bắt gặp hình ảnh giản dị của vị cha già dân tộc, hình ảnh những chiến sĩ giải phóng và ý chí quyết tâm của người dân trong những ngày sục sôi cách mạng. Một câu hỏi luôn thường trực trong tâm trí chúng tôi là cái gì đã làm nên một Chiến khu Việt Bắc, một ATK rộng lớn - một trong những yếu tố quan trọng quyết định thắng lợi của cách mạng? Phải chăng như Bác đã nói: “Dễ trăm lần không dân cũng chịu, khó vạn lần dân liệu cũng xong”.
QUANG THUẦN
