Tôi may mắn có nhiều cơ hội làm quen với bà con ngư dân trên những chiếc tàu đánh bắt cá ngừ đại dương ở TP Tuy Hòa, từng cứu vớt, đưa những ngư dân, thủy thủ nước ngoài bị nạn vào bờ… nên nhận ra nhiều điều.
Tình cảm gắn bó giữa thủy thủ nước ngoài bị nạn với ngư dân Việt Nam trên tàu cứu nạn. - Ảnh: P. OANH
LẼ SỐNG
Lần đầu vào tháng giêng năm 2006, tàu cá ngừ đại dương PY 91049 TS do anh Lương Công Đông, khu phố Đông Tác (phường Phú Đông, TP Tuy Hòa) làm thuyền trưởng đã cứu vớt, đưa vào bờ ba ngư dân Philippines bị nạn gần khu vực đảo Trường Sa. Một năm sau đó, tháng 2/2007, tàu cá PY 90973 TS của anh Phan Thành Đắt (phường 4, TP Tuy Hòa) vớt được bốn ngư dân Philippines tại tọa độ 13 độ 30 phút độ Vĩ Bắc, 110 độ Kinh Đông. Cuối tháng 1/2011, tập đoàn của các anh Lê Nhân, Trần Văn Toàn và Trần Văn Thân (phường Phú Đông) đã cập bờ cùng năm ngư dân Philippines được cứu sống ở khu vực gần đảo Song Tử Tây (quần đảo Trường Sa, Việt Nam). Và mới đây là tàu câu cá ngừ đại dương PY 92647 TS của anh Trần Văn Lực cứu vớt bảy thủy thủ trên tàu kéo Wantas 6, thuộc Công ty Wantas shipping Langkawl, Malaysia bị cướp biển tấn công, đã chín ngày đói, khát trên bè thả trôi.
Sáu năm, bốn chuyến tàu đã cứu 19 ngư dân, thủy thủ nước ngoài bị nạn. Con số đó không phải nhiều so với chuyện ngư dân Việt Nam cứu giúp nhau lúc lâm nạn trên đường làm ăn. Thế nhưng, dõi theo những chuyến tàu cứu người nước ngoài bị nạn, mới hiểu, giữa biển mênh mông, việc cứu vớt, cưu mang những người bị nạn xa lạ, không cùng ngôn ngữ, cũng có nghĩa chấp nhận rủi ro kề cận. Quyết định cứu người nước ngoài, có nghĩa là phải chấp nhận quay vào bờ ngay, chịu mất toàn bộ phí tổn chuyến biển. Trong khi cuộc sống của hàng chục gia đình, vợ con của anh em lao động đều trông chờ vào thu nhập từ chuyến biển.
Một ngày sau khi được cứu vào bờ, ông M. Khorshed Alam (quốc tịch Bangladesh) thuyền trưởng bị nạn đã rơm rớm nước mắt khi thổ lộ suy nghĩ: "Giữa biển mênh mông, chúng tôi biết không dễ có người dám đến cứu mình. Vậy mà cuối cùng chúng tôi đã được ngư dân Việt Nam cứu vớt, chăm sóc tận tình. Toàn bộ những đồ ăn, thức uống tốt nhất có trên tàu đều đem ra cho chúng tôi dùng. Không có lời nào bày tỏ được lòng biết ơn của chúng tôi đối với ngư dân Việt Nam". "Dù họ là ai, có phải người quen hay không, nhưng thấy họ gặp nạn giữa biển là phải ra tay cứu giúp" đó là tâm sự của hầu hết anh em ngư dân trên những chiếc tàu cứu người nước ngoài bị nạn tôi đã gặp. Song, không phải không có những nỗi lo đan xen.
Năm 2011, nhiều ngày sau khi cứu vớt ngư dân Philippines lên tàu của mình, Lê Nhân và anh em lao động không dám ngủ bởi sợ "Nhóm người bị nạn khá đông, nếu họ là cướp biển vờ bị nạn, sẽ không kịp trở tay" Lê Nhân nói. Tháng 4 vừa qua, thuyền trưởng tàu PY 92647 TS Trần Văn Lực trong chuyến tàu cứu bảy người nước ngoài bị cướp biển tấn công về đến bờ cũng thổ lộ: "Giờ về, chắc chắn vợ con khổ, không dễ chạy ra hàng trăm triệu để lấy tổn đi biển trở lại. Nhưng dù thế nào, vẫn không thể đánh đổi mạng sống của con người. Giờ đưa được người bị nạn về an toàn, chúng tôi đã mãn nguyện".
Suy nghĩ của Trần Văn Lực cũng là điều tâm niệm nhân ái mà tôi được nghe thuyền trưởng trẻ tuổi lái tàu cá PY 90973 TS Phan Thành Đắt (phường 4, TP Tuy Hòa) bày tỏ 5 năm về trước. Năm đó, tàu của Đắt ra đến ngư trường, vừa thả câu đã phát hiện nhóm người Philippines bị nạn. Sau khi cứu vớt, Đắt phải cho tàu quay về bờ ngay vì họ đã quá kiệt sức. Mất gần trăm triệu từ chuyến biển nhưng về bờ Đắt vẫn hồn hậu thổ lộ: "Chuyến biển này cứu được người, em sung sướng như xây được bảy ngôi chùa lớn".
Tôi biết ngư dân Lương Công Đông là người thuyền trưởng đầu tiên lái con tàu vớt những người Philippines bị nạn từ vùng biển Trường Sa đưa về bờ. Ba năm sau, trong một chuyến biển, khi đang đánh bắt tại khu vực quần đảo Hoàng Sa, anh bị một số tàu cá nước ngoài giành ngư trường, uy hiếp, rượt đuổi cướp cá, lấy đi một số ngư cụ. Đông đã phải gọi các tàu cùng tập đoàn hợp lực, đi đòi lại ngư cụ bị cướp. Vào bờ kể chuyện, Đông vẫn chưa hết tức giận. Vậy mà nghe tôi hỏi, nếu giờ gặp lại những tàu đánh cá từng uy hiếp mình đang trong cảnh bị chìm, họ xin cứu nạn, Đông sẽ phản ứng ra sao? Đông cười xòa, "chắc là phải cứu họ lên rồi. Chuyện gì thì tính sau. Gặp người bị nạn trên biển mà không cứu, mình sẽ day dứt cả đời".
"GIAO LƯU" VƯỢT ĐẠI DƯƠNG
Bốn lần được tiếp cận vụ việc cũng là bốn lần tôi được chứng kiến những cuộc gặp gỡ bất đắc dĩ nhưng vô cùng ấm áp và cảm động. Cuộc gặp, "giao lưu" giữa những ngư dân, thủy thủ từ các lãnh thổ khác nhau mà ngôn ngữ thông tin chỉ được thực hiện qua những động tác ra dấu bằng "khua chân", "múa tay", hay bằng những vật dụng biểu thị. Song chính ánh mắt, nụ cười, những cử chỉ chăm sóc, bộc bạch tình cảm, thể hiện điều muốn bày tỏ, họ đã truyền cho chúng tôi những cảm xúc thiêng liêng, quý báu về tình bạn, tình người vượt đại dương mênh mông.
Tôi nhớ, hôm tàu cá PY 92647 TS của Trần Văn Lực về đến cửa biển Đà Diễn, khi chiếc ca nô của BĐBP cập mạn con tàu để tiếp nhận, đưa những thủy thủ nước ngoài bị nạn vào bờ, phút chốc, cả 17 con người, từ ngư dân Việt đến các thủy thủ nước ngoài, đã vội quàng vai, ôm chặt nhau, bùi ngùi, quyến luyến. Nhìn những ngấn nước mắt lưng tròng, tràn qua bờ mi, chảy xuống má của anh em thủy thủ nước ngoài, đoàn công tác ra tiếp nhận đã không thể cầm lòng.
Dù 5 năm đi qua, hình ảnh anh Danny Bulgguno, 43 tuổi, một trong bốn ngư dân Philippines bị nạn trên tàu cá của Phan Thành Đắt luôn in đậm trong tôi. Hôm ấy, vào phòng làm thủ tục của BĐBP, đôi mắt Danny Bulgguno cứ đỏ hoe, anh lần mở chiếc túi đựng hành lý đi biển của mình, nâng niu bốn chiếc đèn chớp và gói Salonpas đã được dùng một nửa, khoe với chúng tôi "đây là kỷ vật mà trước khi lên bờ, Phan Thành Đắt và anh em trên tàu đã tặng để mình làm kỷ niệm. Những đồ vật này ở bên mình không có”.
Đã hơn sáu năm từ chuyến tàu cứu ba ngư dân Philippines bị nạn đến nay, dịp tết năm nào, gia đình của Lương Công Đông cũng nhận được những cuộc điện thoại cầu chúc an lành, hạnh phúc của mấy anh bạn Philipines qua lời người phiên dịch. Không hiểu do lời chúc phúc, lời cầu nguyện linh thiêng hay sự trùng hợp mà liên tục nhiều năm qua, những chuyến biển trở về của Đông và anh em bạn thuyền thường xuyên đầy ắp cá. Đông giờ đã là tỉ phú có tiếng của làng nghề cá ngừ đại dương Đông Tác này.
Và, không riêng Lương Công Đông, bây giờ cả tàu cá của Phan Thành Đắt, Trần Văn Toàn, Lê Nhân, Trần Văn Thân và mới đây là Trần Văn Lực đều đã có thu nhập cả trăm triệu đồng sau mỗi chuyến biển. Tôi chợt nghĩ, có lẽ tạo hóa đã có phần thưởng xứng đáng cho những ngư dân một đời lam lũ nhưng đã sống với một trái tim nhân ái không bến bờ.
PHƯƠNG OANH
