Quá khứ hào hùng gắn với những chiến công lẫy lừng của gia đình ba thế hệ công an Nguyễn Anh Hào, Nguyễn Văn Phú, Nguyễn Việt Cường là hình tượng cao đẹp trong tâm thức các thế hệ Công an Phú Yên hôm nay và cả mai sau.
 |
|
Anh hùng Nguyễn Anh Hào (ngồi bên phải) và đồng đội (Ảnh tư liệu gia đình) |
Sinh năm 1926, Anh hùng Nguyễn Anh Hào tham gia cách mạng khi vừa trưởng thành và được đảm nhiệm Trưởng Công an xã Hòa Bình đúng vào ngày thành lập lực lượng CAND (19/8/1945). Sau khi cùng đồng đội cướp chính quyền phủ Tuy Hòa, ông được điều về Ban Bảo vệ chính trị Ty Công an Phú Yên. Năm 1954, ông tập kết ra Bắc, công tác ở Công an Yên Bái. 7 năm sau, Mỹ triển khai “Chiến tranh đặc biệt”, ông vượt đường Trường Sơn trở lại chiến trường miền Nam và trực tiếp điều hành Ban Điệp báo và an ninh đô thị.
Tôi tìm đến căn hộ 62 Lương Tấn Thịnh, phường 7, TP Tuy Hòa. Người phụ nữ tuổi 63 có mái tóc bạc trắng tiếp tôi bằng nụ cười nhân hậu. Đó là bà Nguyễn Thị Thu Liễu, con dâu của Anh hùng Lực lượng vũ trang nhân dân Nguyễn Anh Hào, vợ của cố đại tá Nguyễn Văn Phú, mẹ của đại úy Nguyễn Việt Cường. Ngước nhìn lên những tấm huân chương Kháng chiến, Quân công, Chiến công và Quyết thắng, bà Liễu bồi hồi nhớ lại…
1 “18 tuổi, tôi thoát ly tham gia cách mạng trong cái đêm Mỹ trút bom đạn xuống núi Lá, xã Hòa Mỹ, huyện Tuy Hòa 2 (nay là huyện Tây Hòa - TG). Bám theo người anh con bác ruột, tôi băng đồng, vượt rừng sâu về vùng giải phóng An Lĩnh (huyện Tuy An). Bước vào căn nhà xập xệ, người đầu tiên mà tôi gặp chính là ba tôi, ông Nguyễn Kỳ Tài, cán bộ Ban An ninh Phú Yên”
Ba hôm sau, trong số cán bộ Ban An ninh Phú Yên về họp, bà Liễu nhìn thấy một người đàn ông có gương mặt kiên nghị, chất giọng dân dã, mặc chiếc áo bà ba màu xám sậm, mọi người gọi là Năm An. Đó là lần đầu tiên bà Liễu được gặp ông Nguyễn Anh Hào. Bà nhớ lại: “Cuộc họp Ban An ninh Phú Yên vừa kết thúc, tôi tình cờ nghe chú Năm An tâm sự với ba tôi: “Hai đứa mình đều đi làm cách mạng từ thời trai trẻ. Con trai cả tui là thằng Phú đang ở bên đại đội vũ trang, con gái anh bây giờ cũng đã lên đây. Tui với anh kết tình sui gia là được rồi”. Tôi không ngờ điều chú Năm An bày tỏ sau này trở thành sự thật”.
Sau cuộc họp của Ban An ninh ở Sơn Long (huyện Sơn Hòa) giáp tết Mậu Thân 1968, ông Năm An bước ra sân vẫy tay gọi mọi người lại và nói: “Cuộc chiến đấu với địch còn diễn ra quyết liệt. Tui và một số đồng chí sẽ vào vùng địch tập kích. Tui tâm nguyện quyết tử với địch, sẵn sàng hy sinh vì Tổ quốc”.
Không ai ngờ rằng linh cảm đã khiến cho ông bày tỏ tâm huyết của mình như thế. Khi tấn công vào Ty Cảnh sát Phú Yên trong chiến dịch Mậu Thân, ông Năm An cùng các chiến sĩ an ninh đô thị giải thoát nhiều cán bộ, đồng bào bị địch bắt giữ. 4 tên ác ôn bị ông diệt gọn. Cay cú vì bị tấn công bất ngờ, 5g sáng ngày 4/3/1968, địch tung Lữ đoàn dù 173 của Mỹ cùng Trung đoàn Mãnh Hổ Nam Triều Tiên và Trung đoàn 47 ngụy với sự hỗ trợ của máy bay, xe tăng và hỏa lực mạnh bao vây xóm Chùa ở thôn Ninh Tịnh, xã Bình Kiến - nay là phường 9, TP Tuy Hòa… Ông Năm An động viên đồng đội quyết tử, đồng thời chỉ đạo chiến thuật đánh địch, tạo điều kiện cho chiến sĩ an ninh vũ trang đưa đồng chí Nguyễn Ngọc Trác, Trưởng Ban An ninh Phú Yên và đồng chí Hà Phùng, Tỉnh ủy viên, Bí thư Thị ủy Tuy Hòa rời khỏi trận chiến về căn cứ an toàn. Ông Năm An cùng 26 cán bộ, chiến sĩ chiến đấu kiên cường trong nhiều giờ và đã hy sinh anh dũng khi địch điên cuồng dội bom.
23 năm công tác trong lực lượng an ninh, ông Năm An trực tiếp tiêu diệt 18 tên địch, cảm hóa 35 tên địch bỏ ngũ về với cách mạng, xây dựng 67 cơ sở điệp báo trong lòng địch. Nhiều đối tượng ác ôn khét tiếng, nợ máu đã bị ông hạ gục bằng những thế võ hiểm sau khi tiếp cận trong vai người dân có việc khẩn cầu quan xã.
2. Gần 30 năm sau ngày hy sinh, ông Nguyễn Anh Hào được Nhà nước truy phong danh hiệu Anh hùng LLVT nhân dân. Trong buổi lễ đón nhận danh hiệu cao quý ấy, người nâng bức di ảnh ông là đại tá Nguyễn Văn Phú, Phó Giám đốc Công an Phú Yên lúc bấy giờ và là con trai cả của người anh hùng. Ông Phú là một trong những người còn sống sót sau trận đánh ở xóm Chùa.
Bà Liễu kể: “Do bị thương trong trận đánh ở xóm Chùa, nên đầu năm 1969, anh Phú được lệnh vượt Trường Sơn ra miền Bắc điều trị vết thương, rồi học văn hóa ở Trường Lao động phổ thông Trung ương”. Đầu thu 1970, ông Phú được Bộ Công an tuyển chọn đào tạo nghiệp vụ an ninh ở Trường E1171 trước khi về
 |
|
Vợ chồng cố đại tá Nguyễn Văn Phú |
Khi hai tỉnh Phú Yên - Khánh Hòa hợp nhất thành Phú Khánh, ông Phú vào Nha Trang làm Phó Phòng Hậu cần Công an Phú Khánh, nhưng ba năm sau ông được điều động về quê giữ chức vụ Phó rồi đến Trưởng Công an huyện Tuy Hòa. Thời đó, vùng nông thôn Tuy Hòa đang thực hiện chủ trương hợp tác hóa nông nghiệp. Một số đối tượng là ngụy quân, ngụy quyền, đảng phái cũ nhen nhóm hình thành tổ chức phản cách mạng mệnh danh “Mặt trận tam quốc, phục quốc - liên minh Đông Á”. Đêm 26/3/1980, nhóm phản động này tấn công vũ trang vào Trạm Bảo vệ kênh Nam đập Đồng Cam ở thôn Quy Hậu (xã Sơn Thành) treo cờ “ba que” ở núi Hương (xã Hòa Phong), núi Chảo (xã Hòa Mỹ) gây dư luận xấu trong dân chúng. Chuyên án mang bí số VA26 do đồng chí Lê Văn An - Phó Giám đốc Công an Phú Khánh làm trưởng ban, ông Nguyễn Văn Phú đảm nhiệm Phó ban. Với chức trách được giao, ông Phú trực tiếp chỉ huy nhiều mũi trinh sát cải trang bám dân nhiều ngày đêm, kết hợp điều tra, rà soát, sàng lọc đối tượng nghi vấn. Qua đó, phát hiện các tên Trương Xuân Hòa, Lê Trọng Cảnh, Đỗ Văn Thành ở xã Hòa Phong cầm đầu nhóm phản động này dưới sự chỉ đạo của bọn phản động Đại Việt ở TP Hồ Chí Minh và đã lôi kéo được 136 đối tượng tham gia. Từ những chứng cứ tài liệu thu thập được, tháng 4/1980, Giám đốc Ty Công an Phú Khánh quyết định phá án, bắt giữ và kêu gọi đầu thú 101 tên, thu giữ nhiều súng, mìn, lựu đạn cùng một số công cụ, phương tiện khác như máy truyền tin, máy đánh chữ, máy ảnh, máy may, cờ “ba que”, cương lĩnh chính trị…
Giữa năm 1988, trong lúc bà Liễu đang lo bữa cơm trưa, thì đoàn công tác của Công an tỉnh Phú Khánh đến nhà. Sau vài câu thăm hỏi sức khỏe gia đình, vị trưởng đoàn tỏ ra thận trọng khi dò hỏi: “Bây giờ anh Phú đang là Trưởng Công an huyện Tuy Hòa, gần gũi gia đình. Nhưng nếu mai này tổ chức phân công nhiệm vụ anh nơi xa nhà, chị có đủ sức chăm lo chu toàn cho các cháu không?”. Nghe vậy, bà Liễu linh cảm chồng mình sắp chuyển đi nơi khác, nhưng không thể ngờ rằng ông Phú được bổ nhiệm Phó Giám đốc Công an tỉnh Phú Khánh, trực tiếp nhận nhiệm vụ Phó Trưởng đoàn chuyên gia Phú Khánh sang Campuchia làm nghĩa vụ quốc tế. Bà Liễu nhớ lại: “Trong bữa ăn chia tay, anh nhìn tôi và ba đứa con bằng ánh mắt chất chứa tình yêu thương pha lẫn nỗi buồn. Đứa lớn nhất là thằng Cường chỉ mới học lớp ba, đứa kề là thằng Dũng vừa tròn bảy tuổi, con gái út tên Nga vẫn còn đi nhà trẻ. Anh khuyên tôi đừng buồn, nhưng mắt anh ngấn lệ, giọng nghẹn ngào dặn dò tôi chăm sóc các con và thỉnh thoảng về quê thăm mẹ”.
Sau ba năm đánh vật với nhiều khó khăn gian khổ trên đất nước bạn, ông Phú cùng đồng đội trở về Việt
Đại úy Nguyễn Việt Cường - Ảnh: H.TOÀN
3. 34 tuổi đời, 16 năm tuổi ngành, đại úy, đội phó Nguyễn Việt Cường là một trong những điều tra viên năng động ở Đội CSĐT tội phạm về TTXH Công an TP Tuy Hòa. Cường là đứa cháu nội đích tôn của Anh hùng Nguyễn Anh Hào, con trai cả của cố đại tá Nguyễn Văn Phú. Cũng như người cha, đại úy Cường rất ít nói về mình, nhưng khi tìm hiểu tôi mới biết anh luôn được lãnh đạo tin yêu, đồng đội quý mến và nhiều người dân cảm phục bởi tinh thần trách nhiệm, tận tụy với công việc, tinh thông nghiệp vụ, mưu trí, dũng cảm trong đấu tranh phòng chống tội phạm hình sự.
Nhận công tác điều tra tội phạm từ năm 1998 đến nay, năm nào Nguyễn Việt Cường cũng hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ được giao. Có lần, anh cùng các đồng sự lật tẩy hành tung một nhóm cướp tài sản trên đường Lê Duẩn ở khu rừng dương ven biển TP Tuy Hòa sau một đêm thức trắng. Khi phát hiện một trong ba đối tượng là Nguyễn Công Hoang, 22 tuổi, trú ở thôn Mỹ Phú (xã An Phú, huyện Tuy An) đã cao chạy xa bay, Cường gác lại công việc gia đình đang cần sự có mặt của anh để vào tận huyện Tân Uyên, tỉnh Bình Dương truy bắt đối tượng…
Đại úy Cường tâm sự: “Tôi thật vinh dự và tự hào khi sinh trưởng dưới nếp nhà dày truyền thống vẻ vang. Để niềm tự hào mãi tỏa sáng, tôi luôn tâm nguyện học tập và thực hiện nghiêm túc 6 điều Bác Hồ dạy CAND gắn kết với Cuộc vận động “Học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí minh” để thật sự xứng đáng là người chiến sĩ CAND”. Bởi mỗi lần đi qua ngôi trường mang tên ông nội mình - Trường THCS Nguyễn Anh Hào (Hòa Bình 1, huyện Tây Hòa), tôi nghĩ lý tưởng của ông vẫn còn sống mãi…”.
PHAN THẾ HỮU TOÀN
