Rời các hẻm phố cổ kính, chúng tôi trở lại các con phố lớn, quanh co nhưng hiện đại, trật tự. Nơi đây có những đường lớn 6 làn xe, có nút giao thông khác mức. Đèn tín hiệu giao thông khắp nơi, xe cộ lưu thông rất tôn trọng luật lệ, ưu tiên cho người đi bộ.

Biển Chết thu hút đông người đến tắm. Ảnh: ĐÀO TẤN LỘC

Trải nghiệm đời sống vùng đất bán sa mạc

Tối nghỉ tại khách sạn Jerusalem Golden, thấy quảng cáo là 4 sao, nhưng phục vụ khách không bằng khách sạn cùng cấp ở Việt Nam. Phòng ăn dày đặc bàn ghế, không phục vụ nước uống khi ăn, phòng ở hẹp chỉ 12-14m², không có dép đi trong phòng, không có đồ dùng cạo râu, đánh răng, nước uống chỉ cấp 1 chai 600ml/người trong 2 ngày ở. Món ăn có cơm hấp, rau quả, trong đó ngon nhất là cam, chuối, cà chua. Tối ở Jerusalem cuối tháng 4 lạnh khoảng 9-10^oC, chênh lệch ngày đêm gần 20^oC, khách du lịch nếu không cẩn thận rất dễ bị cảm.

Sáng hôm sau là ngày thứ bảy, chúng tôi dậy sớm uống chút cà phê tự pha, rồi cha con tôi đi bộ vòng ra phía sau khách sạn xuống một tuyến đường rộng ở giữa có hai làn đường sắt riêng, đi lên một cầu cạn dây văng để tham quan khu phố xung quanh. Đối với người theo đạo Do Thái, từ lúc mặt trời lặn thứ 6 đến mặt trời lặn thứ 7 hàng tuần là ngày nghỉ Sabbath có ý nghĩa tôn giáo, theo phong tục thì thời gian này tín đồ không viết lách, không đốt lửa, không mang vác…, đồng nghĩa không bật điện, không chạy xe.

Đường phố vắng tanh, tàu điện cũng dừng, xe cộ thỉnh thoảng mới thấy một chiếc. Trên các hè phố, một số người đàn ông Do Thái mặc vest đen dài, đội mũ đen rộng vành hoặc mũ kippah (mũ sợ Chúa) đi lễ nhà thờ, vẻ mặt trang nghiêm, vội vã. Nhà trên tuyến phố này có vẻ là phố nhà giàu, hầu hết là biệt thự 2 tầng bằng đá, màu trang nhã, trước cửa trồng một ít cây và hoa, đều được tưới bằng phương pháp nhỏ giọt. Tôi thấy có hoa hồng, oải hương, trâm ổi ngũ sắc, thỉnh thoảng có hoa pensée tím…, màu sắc khá rực rỡ.

Trở lại khách sạn ăn sáng xong, lên xe đi lên núi Cây Olive ngắm Thành cổ Jerusalem độ 1 giờ, sau đó đi thăm vùng Jericho do người Palestine quản lý, đến dãy núi Temptation (núi Cám dỗ). Theo tài liệu khảo cổ, Jericho là một thành phố rất cổ xưa, có thể đến 1 vạn năm tuổi, hiện chỉ còn lại một số nền móng và những đồng tiền cổ bằng đá rất lớn, hình tròn, đường kính hơn 1m, thấy ở nhiều nơi. Theo Kinh Thánh, Chúa Jesus trước khi vào TP Jerusalem khi đến núi Temptation này thì bị Satan khơi gợi, quyến rũ hơn 40 ngày, nhưng ngài đã vượt qua thử thách đó. Temptation là một dãy núi đá màu vàng xám, cao khoảng 400-500m, hiện có một tuyến cáp treo đi lên tham quan núi đá và ngắm nhìn cảnh quan Jericho. Người dân Palestine trong vùng làm dịch vụ phục vụ du lịch và nông nghiệp. Sản phẩm bày bán khắp nơi có chà là, chuối, lựu, sung Mỹ, cam bưởi và cà chua, ớt, rau trồng nhà kính.

Ăn trưa ở một nhà hàng có khu bán đồ lưu niệm lớn với cái tên hấp dẫn: Avaha Temptation (Cám dỗ Avaha) xong, xe lên đường đi đến biển Chết. Hai bên đường trên vùng đất bán sa mạc này, tôi thấy nhiều vườn chuối, ruộng nho, vườn lựu, nhiều nhà kính phủ nhựa trồng rau. Có những chỗ bạt ngàn cây chà là được trồng xanh tốt trên bờ biển Chết nhiễm mặn. Tất cả cây trồng đều sử dụng tưới nhỏ giọt. Đường đến biển Chết trải nhựa tốt, trụ số dọc đường ngoài ghi số kilomet còn ghi cả độ cao so mực nước các đại dương, tôi thấy có những trụ số ghi “-300”, “-250” có nghĩa là chỗ này đang ở độ cao âm 300m, âm 250m so mực nước biển bên ngoài. Trên đường đi từ Jericho đến biển Chết khoảng 20km, chúng tôi gặp một sự cố hy hữu là quân đội Israel chặn kiểm soát xe cộ trên đường, nghe nói là để ngăn chặn khủng bố. Riêng xe của đoàn chúng tôi, binh sĩ Israel có lẽ đã được người dẫn đoàn trình báo là du khách Việt Nam nên chỉ lên cửa trước nhìn vào xe rồi phất tay cho đi, vậy mà cũng phải mất đến 45 phút chờ đợi rồi.

Xe đến một khu dịch vụ biển có nơi tắm biển, cắm trại, ăn uống trên bờ biển Chết. Biển Chết có diện tích 700-800km², dài 78km, có nơi rộng 19km, là ranh giới tự nhiên giữa Jordan và Israel, ở nơi biển cạn gần cửa sông Jordan chảy vào còn thấp thoáng thấy hàng rào biên giới giữa biển. Mực nước bình quân của biển Chết thấp hơn mực nước biển ở các đại dương là 440m (-440), nước biển rất mặn. Bờ biển dốc, có bùn, cỏ lau mọc dày, có bậc thang dài để lên xuống, độ cao chênh lệch khoảng 25-30m.

Ngay bờ biển gần mép nước có lều, ghế xếp, cửa hàng… phục vụ khách tắm biển. Tôi có đem theo đồ tắm, nhưng khi lội thử xuống biển thấy có bùn dưới chân và độ mặn cao đến ngứa bàn chân nên không tắm. Ấy vậy mà vẫn có nhiều người tắm, lấy bùn trét đầy người, tạt nước nhau vui đùa, rồi lên tắm lại nước ngọt, tìm chỗ giải khát hoặc uống bia rượu ầm ĩ. Núi đá vàng xám ngắt, màu xanh nhạt của trời và biển, gió mát, bùn dày muối khoáng, bờ biển đầy lau sậy, người tắm biển ngồi ầm ĩ ở các quầy rượu bia… là trải nghiệm ở biển Chết của chúng tôi.

Làm khách tại Bức tường Than Khóc

Từ biển Chết quay về Jerusalem để vào khu vực Thành cổ. Khi sáng, trước khi đi Jericho, cả đoàn được đưa lên núi Cây Olive nhìn về Thành cổ này, được giới thiệu trước kia khi Chúa Jesus trở lại Jerusalem, ngài cũng đi vào từ cửa phía núi Cây Olive, nhưng hiện nay cửa này không còn. Trên núi Cây Olive nhìn xuống Thành cổ Jerusalem thấy rõ nhất là khu Thánh địa thứ 3 của đạo Hồi, gồm có 2 nhà thờ đạo Hồi là Thánh điện Mái Vòm Đá và Nhà thờ Al Aqsa được xây dựng từ thế kỷ thứ VIII.

Nhà thờ Hồi giáo Al Aqsa lâu nay vẫn là một điểm nóng giữa người Israel và người Palestine, ngay mới đây trong tháng 4/2023, chính quyền Israel cũng xông vào nhà thờ này tuyên bố khẳng định chủ quyền quản lý đối với khu vực Núi Đền ở Jerusalem (theo cách gọi của Israel đối với Thánh địa thứ 3 của đạo Hồi) đang gây nên đợt xung đột mới.

Đoàn du khách chúng tôi theo cửa Dung Gate vào Thành cổ, đi thẳng vào thăm Bức tường phía tây - một thánh địa của đạo Do Thái - còn gọi là Bức tường Than Khóc. Người Israel tin rằng cách đây gần 3.000 năm, vào thời kỳ đầu của Vương quốc Israel, vua Solomon đã xây dựng đền thờ Do Thái đầu tiên ở đây, sau đó được vua Herod Echo xây dựng lại trên một đoạn nền của đền thờ đầu tiên vào đầu thế kỷ I trước Công nguyên. Sau trận chiến với La Mã, đền thờ này sụp đổ, chỉ còn một đoạn ngắn tường thành. Thời kỳ bị người Hồi giáo thống trị thì khu vực này mới xuất hiện các nhà thờ Hồi giáo thành Thánh địa thứ 3 của đạo Hồi.

Bức tường Than Khóc là một mảnh tường cổ qua nhiều thời kỳ xây dựng chồng lên nhau còn sót lại, cao khoảng 10m, dài khoảng 100m, có một hốc di chỉ gồm những viên đá cổ ở sâu cỡ 15m được cho là còn tồn tại từ thời vua Solomon. Người theo đạo Do Thái thường đến đây cầu nguyện, họ viết những điều ước nguyện vào một mảnh giấy nhỏ và nhét vào các kẽ đá.

Bức tường được chia làm 2 phía: phía tay trái từ ngoài nhìn vào là dành cho nam giới, bên kia là nữ giới. Phía nam giới lúc tôi đi vào được nhận một mũ lễ kippah để đội lên đầu, tôi cũng theo các tín đồ vào giơ hai tay và úp mặt vào phía bức tường, thấy trên tường có vô số mảnh giấy nhỏ được nhét vào kẽ đá. Hôm đó, người ta không cho chụp hình khu vực này, nhưng trong đoàn tôi có một cậu chụp hình rất giỏi dùng điện thoại để trên túi áo và chụp cho tôi được mấy bức ảnh đứng trước Bức tường Than Khóc này. Cảm giác lúc đó cũng thật kỳ diệu khi xung quanh mình là những người sùng đạo.

----------------

(Còn nữa)

ĐÀO TẤN LỘC