Âu cũng là chuyện thường nếu một nhà nghiên cứu hay một học giả nổi tiếng thích sưu tầm sách. Đằng này, người “ngoại đạo” như Ngô Thanh Tuấn (quận Hải Châu, TP Đà Nẵng) lại sở hữu gia tài gần 2.000 đầu sách. Trong đó, hơn một nửa số sách ấy là của các tác giả đoạt giải Nobel thì đúng là “hiện tượng”!
“SAY”... SÁCH
Sở dĩ tôi dùng từ “ngoại đạo” là vì Ngô Thanh Tuấn xuất thân là dân kinh tế rồi “trói mình” trong ngân hàng. Mỗi ngày như mọi ngày, Tuấn gặp mặt giao dịch viên, “nói chuyện” với bảng biểu, báo cáo. Thử hỏi “mạch máu” nghiện sách của anh khởi phát từ chỗ nào để giờ đây, Tuấn có thể trả lời vanh vách mọi câu hỏi liên quan đến bất kỳ một quyển sách mà anh có. Từ tiểu sử tác giả, lịch sử cuốn sách đến số phận nhân vật, Tuấn đều nắm tường tận. Tuấn còn quan tâm, cóp nhặt nhiều câu chuyện “bếp núc” xoay quanh mỗi cuốn sách. Đời sống của từng trang sách vì thế mà mãnh liệt hơn, không bị trói buộc trong tủ kính.
Tuấn bộc bạch: “Tôi không đủ thời gian đọc hết tất cả số sách mà mình có. Nhiều lĩnh vực tôi cũng không đủ năng lực để cảm thụ hết. Thế nên, tôi quý sách không chỉ bởi giá trị nguyên bản của nó. Quan trọng hơn, xoay quanh mỗi cuốn sách là một đời sống sôi động khiến tôi tò mò và lao vào”.
Với Tuấn, mỗi quyển sách hay như thỏi nam châm cực mạnh, còn anh chẳng khác nào cây kim bé nhỏ. Qua cách mà anh săn lùng mỗi cuốn sách, bất kỳ ai cũng dễ dàng nhận ra được sự say mê hiếm có ở chàng trai này. Mỗi lần “định vị” được “mục tiêu”, dù khó khăn cỡ nào Tuấn cũng nhất định săn cho kỳ được. Nhiều quyển hiếm có, ban đầu đối phương không chịu nhượng lại. Song qua thời gian, họ đều bị lòng thành của anh chinh phục. Nhiều người biết Tuấn mê sách, sẵn sàng gửi tặng anh không chút do dự. Đơn cử như tập truyện Nuôi thù của Oe Kenzaburo - nhà văn Nhật Bản đoạt giải Nobel Văn học năm 1994, Tuấn biết thông tin là đã được dịch và xuất bản ở Việt Nam, đồng thời lùng sục nhiều năm mà không bắt được tín hiệu khả quan nào. Bất ngờ, anh nhận được tập truyện ngắn này từ một người bạn giấu tên ở TP Hồ Chí Minh gửi tặng. Qua 15 năm cháy với đam mê, ngoài có được sách, anh còn kết giao với nhiều người có chung thú chơi sách như mình.
Có được cuốn sách như ý rồi, Tuấn càng “chăm sóc” chúng kỹ hơn. Sách được sắp xếp theo tác giả, giai đoạn hoặc chuyên đề. Quyển nào ố vàng, bong tróc hay bị mối mọt, Tuấn cẩn thận bao bọc rồi mới đặt lên giá. Nhiều cuốn là sách cổ, in bằng giấy dó, mỗi lần đặt để, Tuấn phải nhẹ tay. Điều đặc biệt là không cần đánh dấu, anh vẫn có thể nhớ vị trí chính xác của từng quyển giữa mênh mông rừng sách. Để chứng minh cho điều này, tôi thử gợi ý vài thông tin, như: Murakami Haruki, Scarlett O’hara… Lập tức, Tuấn quay lại tủ sách và chưa đầy một phút sau, trên tay anh đã có hai cuốn: Rừng Nauy và Cuốn theo chiều gió.
Thật không ngoa nếu dùng từ “kỳ công” để nói về quá trình sưu tầm, tìm kiếm sách của Tuấn. Sau mỗi chuyến công tác ở TP Hồ Chí Minh hay các tỉnh thành khác…, vali của anh thêm một lần “gồng mình” chứa sách. Có cuốn anh được tặng, có sách mua không bao nhiêu nhưng cũng có quyển ngốn của anh tiền triệu. Nếu chỉ chơi trội để thỏa mãn thú vui nhất thời thì Tuấn đã không có được hơn 2.000 cuốn sách quý. Hiện tại, tủ kính và giá sách của Tuấn đã đầy ắp, không còn chỗ trưng nên anh phải đóng thùng carton cất tạm. “Sau này không có gì để lại cho con cái thì mình để lại sách vậy”, Tuấn cười.
Nghệ nhân Hồ Công Khanh, người dưỡng nuôi thư pháp Việt Nam trên đá, đồng thời là anh cả của làng sách Đà Nẵng, chia sẻ: “Biết Tuấn đã hơn 10 năm, tôi khẳng định em đúng là người biết chơi sách. Bởi không như nhiều người giữ sách làm của riêng, Tuấn sẵn sàng chia sẻ, hỗ trợ nếu ai đó cần sách của em”.
 |
| Một số tác phẩm văn chương đạt giải Nobel trong tủ sách của Ngô Thanh Tuấn - Ảnh: H.DƯƠNG |
TUẤN “NOBEL”
Cùng với thông tin Ngô Thanh Tuấn, 36 tuổi, quê Hội An, trú quận Hải Châu, TP Đà Nẵng, hiện nay nhiều người khai sinh thêm cho anh những biệt danh rất thú vị: nickname của anh trên diễn đàn sachxua.net có chữ Kim và anh chuyên sưu tầm sách của các tác giả đoạt giải Nobel nên các bạn sách trên diễn đàn thường gọi anh là “Kim Nô”. Những người khác thì gọi anh bằng cái tên trìu mến “chàng trai Nobel”. Bởi lẽ từ lúc giải thưởng này được trình làng lần đầu ở Thụy Điển (1901), đến nay đã hơn một thế kỷ với trên 100 tác gia đoạt giải, Tuấn đã có trong tay gần như đầy đủ sách của 80 tác giả đoạt giải đã được dịch sang tiếng Việt.
Cơ duyên đưa Tuấn đến với sách của các tác giả đoạt giải Nobel cũng thật tình cờ. Ngày ấy, khi còn là sinh viên Trường đại học Kinh tế (Đại học Đà Nẵng), Tuấn thường lân la các quầy sách cũ, điểm bán ve chai hầu thỏa mãn sở thích. “Khi lục lọi lại mấy chục cuốn sách, tôi phát hiện ra phần lớn trong đó là sách của các tác giả đạt giải Nobel. Từ đó, tôi nảy ra ý định chuyên tâm sưu tầm loại sách này. Từ những hàng sách cũ, qua các diễn đàn, bạn bè, thấy cuốn nào thú vị thì tôi quyết mua cho bằng được”, Tuấn cho hay.
Lần nọ, một người bạn của Tuấn gặp mặt dịch giả Dương Tất Từ. Sau khi nghe anh bạn này kể về Tuấn, dịch giả họ Dương đâm ra cảm mến “chàng trai Nobel”. Ông gửi tặng Tuấn tập thơ “Là thi sĩ” của Jaroslav Seifert, do ông dịch. Đến nay, bên cạnh sách của Dương Tất Từ, Tuấn còn nhận được nhiều dịch phẩm của các dịch giả tên tuổi như Tạ Minh Châu, Trần Đình Hiến, Lâm Vũ Thao... Nhiều bạn bè trên diễn đàn sachxua.net, dù chưa một lần gặp Tuấn vẫn nhiệt tình giúp anh tìm các đầu sách hay.
Đến nay, đầy 1.000 cuốn sách của các tác giả đạt giải Nobel đã có mặt trên giá sách của Tuấn, trải dài từ Nobel Văn học, Nobel Kinh tế, Nobel Hóa học đến Nobel Hòa bình. Trong đó, chủ yếu là sách của các tác giả Nobel Văn học. Từ bộ Phiêu lưu trên lưng ngỗng của nhà văn Thụy Điển Selma Lagerlof - nữ tác giả đạt giải Nobel đầu tiên trên thế giới (1909) hay Chuyện rừng của Rudyard Kipling - tác giả trẻ tuổi nhất đạt giải Nobel năm 1907 đến tác phẩm Phố những cửa hiệu u tối của nhà văn Pháp Patrick Modiano vừa được trao giải Nobel năm 2014, Tuấn đều đang cất giữ. Trước năm 1975, giáo sư, dịch giả Trần Thiện Đạo dịch cuốn La Chute (Sa đọa) của nhà văn Pháp Albert Camus với 10 bản đặc biệt được in. Hơn bốn thập kỷ trôi qua, không ai biết 9 bản còn lại đã về tay ai hay bị thời gian chôn vùi. Nhưng ở đây - trên giá sách của Tuấn - có một bản đang hiện diện.
Ngoài sách của các tác giả đoạt giải Nobel, Tuấn còn sưu tầm sách về lịch sử, văn hóa, báo chí... Đặc biệt, Tuấn cũng lưu giữ nhiều cuốn sách có thủ bút của các tác giả lớn như: Huy Cận, Xuân Diệu, Hoàng Cầm, Chế Lan Viên, Nguyễn Đình Thi, Anh Thơ, Bùi Giáng… Thời gian gần đây, danh mục sách của Tuấn được nối dài thêm bởi các tác giả người Quảng Nam quê anh. Đây cũng là mục tiêu tiếp theo của Tuấn, song hành với quá trình nuôi lớn tủ sách Nobel.
CÀNG CHIA SẺ, CÀNG GIÀU THÊM
Ngần ấy năm kết duyên cùng sách, Ngô Thanh Tuấn đã không ít lần “chia sẻ gia tài” của mình với mọi người. Đó là việc anh nhiệt tình hỗ trợ bạn bè xây dựng các dự án phi lợi nhuận liên quan đến sách. Chị Nguyễn Thị Thúy Vy (36 tuổi, quê TP Hội An, tỉnh Quảng Nam) trải lòng: Mùa hè năm 2013, câu lạc bộ “Cùng em đọc sách” của tôi chính thức hoạt động tại Hội An. Bước đầu vấp phải khó khăn, Tuấn là một trong rất ít người khích lệ và nhận việc xin sách thiếu nhi cho dự án. Sau đó, cá nhân Tuấn gửi về Hội An 5 thùng sách, nhưng quan trọng là Tuấn đã vận động được rất nhiều sách từ bạn bè. Nhờ vào nguồn sách cũ đó mà tôi mở được phòng đọc miễn phí cho trẻ em như hiện nay.
Không chỉ san sẻ, giúp đỡ những người bạn chí cốt như Thúy Vy, Tuấn còn nhiệt tình hướng dẫn các bạn trẻ tìm sách, thậm chí là tặng sách cho nhiều người chưa hề gặp mặt. Bùi Phương Quỳnh (SN 1988, quê tỉnh Long An), bồi hồi kể lại câu chuyện thú vị cách đây 3 năm: “Tôi biết anh Tuấn qua diễn đàn sachxua.net. Lần đó, tôi đi tìm cho bạn mình quyển Demian (Tuổi trẻ băn khoăn của nhà văn Đức Hermann Hesse). Anh chính là người chỉ dẫn cho tôi cách mua được quyển Demian. Và trên đường tìm kiếm thì tôi rất thích thú cuốn Sói đồng hoang, một cuốn sách rất độc đáo của Hermann Hesse mà anh có. Rồi vào một ngày đẹp trời, anh bảo: “Anh đang số hóa nó cho em”. Cảm xúc của tôi dồn hết lại khi nhận được 194 tấm ảnh anh chụp các trang sách. Hẳn tốn không ít công sức và thời gian của anh. Tôi biết ơn anh! Và tôi mong những nội dung mà anh số hóa sẽ vừa có giá trị lưu trữ, vừa có thể sẻ chia cho thật nhiều người”.
Dù rất bận rộn với nhiệm vụ kinh doanh tại Ngân hàng TMCP Kiên Long chi nhánh Đà Nẵng song Ngô Thanh Tuấn vẫn kiên trì theo đuổi đam mê của mình. Nằm bên cạnh những tủ sách cao quá đầu là hộp tem, FDC (bì thư dán tem phát hành ngày đầu tiên), maxicard (bưu ảnh) in chân dung các tác giả đoạt giải Nobel, số lượng không kém tủ sách. Đồng thời Tuấn còn có thú vui dịch các truyện ngắn cho thiếu nhi của các tác giả nổi tiếng, trong đó có các tác giả đoạt giải Nobel Văn học và được Báo Quân Đội Nhân Dân chọn đăng nhiều lần.
Ngô Thanh Tuấn ấp ủ ước mơ sẽ mở rộng không gian lưu trữ sách cũng như xây dựng một phòng đọc nhỏ phục vụ những ai yêu thích và cần tài liệu nghiên cứu. Hiện tại, Tuấn đang tính tới việc hỗ trợ một số dự án đọc sách công cộng tại Đà Nẵng.
PHẠM HẢI DƯƠNG
