 |
| Ảnh: KIM LONG |
Biểu tượng hàng đầu cho xuân, Bắc thì có đào, Nam có mai. Đào đẹp, mai cũng đẹp. Nhưng nói gì thì nói, con người trời sinh vốn… nặng tình bản địa, thế nên người xứ Bắc yêu đào hơn và người miền Nam yêu mai hơn. Cái tình yêu ấy manh nha đâm chồi từ thuở nằm võng đưa nôi, lớn lên cùng thời niên thiếu, và định hình bất biến vào buổi trưa của cuộc đời! Đến lúc ấy thì nhiều sở thích hoặc nếp nghĩ, cái nhìn đã trở nên… “ngoan cố”. Như Nguyễn Hiến Lê chẳng hạn. Ông sống lâu trên đất phương Nam, viết văn rặt giọng Nam, nhưng cái màu đỏ hoa đào nơi quê hương xứ Bắc vẫn khôn nguôi ám ông mỗi độ vào xuân. Nỗi ám ảnh đã hình thành nên cấu tứ một truyện ngắn mang tên: Hoa đào năm trước! Hay như Vũ Bằng. Thương nhớ mười hai đi vào lòng người đọc nhờ đủ hồn đủ vía. Và cái hồn vía ấy có căn nguyên từ tâm thức gắn bó chân thành, thiết tha, máu thịt cùng những thanh sắc quê hương - cái quê hương “rét tháng 3 bà già chết cóng” - mà ông bỏ lại sau lưng! Thế nên, chẳng lạ gì khi tôi sinh ra trên đất phương Nam và tôi yêu hoa mai. Công bình, tôi cũng thích hoa đào. Có điều, cái Tết của tôi nếu thiếu đào thì cũng… chẳng sao, nhưng thiếu hoa mai thì Tết sẽ không còn sắc Tết…
Mà hành trình của loài hoa xuân phương Nam này lạ lắm. Ngoại trừ giống mai tứ quí - không rụng lá và nở tứ thời bát tiết – còn mai xuân đích thực bao giờ cũng thực hiện cái chu trình tuần hoàn Sinh–Lão-Bệnh-Tử vần xoay, đồng hành cùng thời tiết. Xuân là Sinh với đơm hoa, đậu quả và đâm vô số chồi non mơn mởn biếc xanh. Hạ là thời kì Lão; cây đạt độ trưởng thành hoàn hảo với tán lá xanh rì, lấp ló những nụ mẹ chồi ngang thân màu xám. Thu là Bệnh; cây bắt đầu chuẩn bị cho giấc ngủ đông với những biểu hiện suy thoái như các nhánh cành ngưng phát triển, lá úa vàng tuần tự. Và đông sang, biểu hiện… Tử của mai thật hình ảnh, thật rõ ràng với tán lá cơ hồ rụng tiệt, phơi những nhánh cành xương xẩu in lên nền trời ảm đạm mùa đông như… thân cổ thụ chết khô! Chết để chuẩn bị, để bắt đầu cho sự sống! Không có những cành khô im lìm thiếp ngủ qua đông thì mùa xuân sẽ không có chồi, có lộc.
… Và khi nắng xuân sơ sinh rụt rè rải nhẹ, lả tả tung theo gió bấc cuối mùa những thông điệp mơ hồ, rạo rực của mùa xuân, cây mai già nghe thấy trước tiên. Nó cựa mình, choàng nhanh khỏi giấc ngủ đông, hối hả đùn ra lớp lớp nụ xanh. Và chín. Và vỡ ra thành vô số mặt trời vàng bé con chi chít, lung linh bám víu những cành khô vẫn còn nguyên cái dáng vẻ xù xì, mốc thếch! Trông xa, cái màu vàng dường chảy tan, lịm mật, sáng bừng, ấm ran màu nắng. Ừ, nắng! Nắng đang từ trời rụng xuống. Và bám, và đeo chi chít trên những cành xuân…
Y NGUYÊN
