Thời gian qua, Trung tâm Bảo vệ thực vật miền Trung phối hợp với Chi cục Bảo vệ thực vật Phú Yên triển khai mô hình nhân nuôi bọ đuôi kìm trong hộ gia đình, nuôi và phóng thích ong ký sinh để phòng trừ bọ cánh cứng hại dừa. Đây là chương trình FAO (Tổ chức Lương thực và Nông nghiệp của Liên Hợp Quốc) hỗ trợ, bước đầu mang lại kết quả khả quan.
Bà Alma Linda Abubakar (thứ 2 từ trái sang) trao đổi với các cán bộ kỹ thuật Chi cục Bảo vệ thực vật Phú Yên - Ảnh: H.NAM
Theo Chi cục Bảo vệ thực vật Phú Yên, hiện bọ dừa gây hại trên diện tích 1.872/5.200ha, tỉ lệ hại 60 - 70%, mật độ 60-200 con/lá dừa, thời điểm bọ dừa gây hại từ tháng 10 năm trước đến tháng 5 năm sau.
Bà Alma Linda Abubakar, chuyên gia Tổ chức Lương thực và Nông nghiệp của Liên Hợp Quốc (FAO) vừa kiểm tra hoạt động nhân nuôi và phóng thích bọ đuôi kìm, ong ký sinh được FAO triển khai tại Phú Yên. Theo bà Alma Linda Abubakar, việc phóng thích ong ký sinh phải nghiên cứu kỹ nhằm tránh lai tạo loài ong bản địa. Bà cũng lưu ý hiện nay các nước khu vực Đông Nam Á áp dụng biện pháp đấu tranh sinh học trị bọ dừa. Với tình hình bọ dừa gây hại có chiều hướng giảm như hiện nay, Phú Yên cần tăng cường các công việc nhân nuôi và phóng thích bọ đuôi kìm, ong ký sinh trị bọ cánh cứng.
Bọ đuôi kìm Chelisoches variegatus là loài thiên địch xuất hiện phổ biến trên các vườn dừa, ăn sâu non của bọ cánh cứng hại dừa. Do vậy, người dân có thể thu bắt bọ đuôi kìm ngoài tự nhiên và thu mua sâu non bọ dừa, lá dừa, thức ăn tổng hợp để nhân nuôi, sau đó phóng thích bọ kìm với số lượng lớn để phòng trừ bọ dừa. Theo ông Đặng Văn Mạnh, Chi cục phó Chi cục Bảo vệ thực vật Phú Yên, nuôi bọ đuôi kìm trong thùng nhựa có dung tích khoảng 15 lít (bán kính 30cm, cao 40cm), trên miệng thùng đậy bằng vải thô để bảo đảm độ thông thoáng và ngăn không cho bọ đuôi kìm ra ngoài. Xung quanh thùng nuôi cách đáy khoảng 1cm, thùng được khoan lỗ nhỏ bằng đầu kim để không bị đọng nước quá nhiều. Theo đó, mỗi thùng được thả từ 15-20 cặp bọ đuôi kìm trưởng thành. Thức ăn để nuôi bọ đuôi kìm là sâu non của bọ cánh cứng hại dừa, bánh quy không đường… Định kỳ 2-3 ngày/lần thay thức ăn và bông gòn thấm nước mới, kết hợp phun nước để đảm bảo độ ẩm đạt 70-75%; 2 tuần/lần bỏ thêm khoảng 20-30 đoạn lá dừa tươi để tạo độ ẩm và tăng nơi cư trú mới cho bọ đuôi kìm. Sau khoảng 2,5 tháng nuôi thì bọ đuôi kìm trưởng thành và ấu trùng tuổi 4 (4 tuần tuổi) có thể cho thu hoạch, thả trên những cây dừa để phòng trừ bọ cánh cứng hại dừa.
Năm 2008, tiến sĩ Nakamura Satoshi thuộc Trung tâm Nghiên cứu khoa học, nông nghiệp quốc tế Nhật Bản (JIRCAS) bắt đầu điều tra bọ dừa ở Phú Yên. Sau một thời gian nghiên cứu, ông đề xuất du nhập ong ký sinh tetrastichus brontispae, vì nhận thấy sau khi được thả ong ký sinh, vùng dừa ở Phú Yên cũng như Thái Lan cơ bản bọ dừa đã được khống chế, dừa đã hồi phục, ong ký sinh asecodes đã thiết lập được quần thể ổn định.
Năm 2010, tiến sĩ Nakamura Satoshi có chuyến đi thực tế tại huyện Tuy An và TX Sông Cầu để nghiên cứu tình hình bọ cánh cứng hại dừa. Ông nhận xét: “So với lần đầu chúng tôi đến đây, tình trạng bọ dừa gây hại có giảm. Biện pháp đưa ra là tiếp tục thả bổ sung ong ký sinh từ tháng 3 đến tháng 8 để duy trì quần thể ong ký sinh ngoài đồng. Song có một bất lợi là tốn nhiều công để nhân thả ong ký sinh này hàng tháng”.
Ông Đặng Văn Mạnh cho biết: “Từ tháng 3 đến nay, Trung tâm Bảo vệ thực vật miền Trung và Chi cục Bảo vệ thực vật Phú Yên đưa mô hình nhân nuôi bọ đuôi kìm tại hộ gia đình ở các phường Xuân Yên, Xuân Phương, Xuân Phú, Xuân Đài (TX Sông Cầu). Mỗi tháng, người dân phóng thích ra ngoài tự nhiên 200-300 cặp để phòng trừ bọ cánh cứng hại dừa; 300-400 mummies (xác trứng bọ dừa đã nhiễm ong ký sinh). Việc phóng thích ong ký sinh góp phần phòng trừ bọ dừa đạt hiệu quả, mang lại lợi ích cho người dân”.
MẠNH HOÀI NAM
