Thời gian qua, tình trạng gian lận thương mại, hàng giả, hàng nhái, hàng kém chất lượng ngày càng xuất hiện nhiều trên thị trường, nhất là khu vực miền núi, nông thôn. Do đó, để làm tốt công tác bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng (NTD), UBND cấp xã cần phát huy hơn nữa vai trò của mình.
Đồng chí Phó chủ tịch UBND tỉnh Nguyễn Ngọc Ẩn kiểm tra hàng hóa tại một cửa hàng ở huyện Đồng Xuân - Ảnh: N.XUÂN
QUYỀN LỢI NTD BỊ XÂM HẠI
Những năm qua, Đảng và Nhà nước đã ban hành nhiều chủ trương, chính sách ưu đãi, hỗ trợ cho người dân vùng nông thôn, miền núi. Nhờ vậy đời sống kinh tế của bà con đã có nhiều đổi mới, giao thông thuận lợi hơn nên hàng hóa phục vụ cho NTD ngày càng nhiều và đa dạng hơn trước. Tuy nhiên, do có ít thông tin về thị trường, giá cả hàng hóa nên người dân thường chỉ biết đến những gì mà người bán cung cấp. Mặc khác, NTD nông thôn, miền núi thường quan tâm trước tiên đến giá cả và số lượng, chưa chú trọng đến chất lượng. Đây chính là điều kiện thuận lợi để hàng kém chất lượng, hàng không rõ nguồn gốc xuất xứ tuồn về. Năm 2011, Chi cục QLTT tỉnh đã kiểm tra trên 2.100 vụ, phát hiện hơn 1.724 vụ vi phạm, xử lý hơn 1.705 vụ, trong đó phần lớn là ở nông thôn, miền núi. NTD ít khiếu nại đến cơ quan Nhà nước bởi họ không biết rõ chất lượng hàng hóa, chưa hiểu rõ những quyền lợi của mình, trong đó có quyền được bồi thường do bị xâm hại cũng như thói quen ngại khiếu nại, sợ đụng chạm đến người khác. Hơn nữa, lực lượng cán bộ quản lý thị trường ở các huyện miền núi, nông thôn còn thiếu, đi lại khó khăn nên công tác quản lý, kiểm tra chất lượng hàng tiêu dùng còn nhiều bất cập.
Trước thực trạng trên, vai trò của UBND cấp xã càng trở nên quan trọng hơn bao giờ hết vì họ nắm rõ địa bàn mình quản lý, sâu sát thị trường, dễ dàng kiến nghị lên các cơ quan có thẩm quyền can thiệp để lành mạnh hóa thị trường. Trách nhiệm của UBND cấp xã đã được quy định chi tiết tại Luật Bảo vệ quyền lợi NTD và nghị định về hướng dẫn thi hành một số điều của Luật BVQLNTD của Chính phủ. Trong đó nổi bật vai trò kiểm tra, giám sát hoạt động của các ban quản lý chợ, thương nhân kinh doanh chợ, trung tâm thương mại trong việc thực hiện nội quy đã được phê duyệt; quản lý, kiểm tra các cá nhân hoạt động thương mại độc lập, thường xuyên không phải đăng ký kinh doanh trên địa bàn xã, xử lý các vi phạm về bảo vệ NTD theo thẩm quyền và theo quy định của pháp luật.
Chi cục Quản lý thị trường Phú Yên tiêu hủy hàng giả, hàng nhái, hàng kém chất lượng - Ảnh: M.NGUYỆT
ĐỂ BẢO VỆ NTD NÔNG THÔN, MIỀN NÚI
Muốn bảo vệ NTD, UBND các xã cần phối hợp với các cơ quan chức năng cấp huyện, tỉnh về lĩnh vực thương mại, quản lý thị trường, an toàn thực phẩm, tiêu chuẩn, đo lường và chất lượng trong việc quản lý, kiểm tra hoạt động kinh doanh của các cá nhân trên địa bàn; đồng thời tuyên truyền, khuyến khích các cá nhân hoạt động thương mại trong các chợ, trung tâm thương mại nhằm đẩy mạnh hiệu quả công tác bảo vệ quyền lợi NTD, để tạo ra thị trường tiêu dùng lành mạnh. UBND các xã phải đẩy mạnh tuyên truyền, nâng cao nhận thức tiêu dùng đối với bà con nhân dân thông qua cách lựa chọn các loại hàng hóa, cách đọc thông tin trên một sản phẩm, một số đặc điểm nhận dạng hàng nhái, hàng giả, vận dụng những thông tin được khuyến cáo… Bên cạnh đó, chính quyền địa phương phối hợp với lực lượng quản lý thị trường tăng cường công tác kiểm tra, phát hiện và xử lý kịp thời tình trạng buôn bán hàng giả, hàng kém chất lượng, hàng quá hạn sử dụng hoặc không có nguồn gốc, xuất xứ tại các địa bàn nông thôn, miền núi.
Khi quyền lợi bị xâm hại, NTD có thể gửi đơn khiếu nại đến UBND các xã để có biện pháp xử lý đối với các tổ chức, cá nhân kinh doanh hàng hóa, dịch vụ tại chợ, trung tâm thương mại trên địa bàn. Nếu vượt quá thẩm quyền, UBND xã cần hướng dẫn NTD gửi đơn khiếu nại đến các đơn vị, tổ chức có chức năng như: Sở Công thương, Hội Tiêu chuẩn và Bảo vệ NTD để được đảm bảo quyền lợi hợp pháp của mình. UBND xã phải là cầu nối giữa NTD với các cơ quan quản lý Nhà nước về bảo vệ quyền lợi cho NTD. Khi NTD có khiếu nại, địa phương phải tìm cách giải quyết, bảo vệ quyền lợi chính đáng cho họ; đồng thời kiến nghị các cơ quan quản lý có liên quan tăng cường kiểm tra kiểm soát, xử lý nghiêm các hành vi xâm hại đến NTD, thông tin cho họ biết cách đề phòng, bảo vệ khi đi mua sắm các mặt hàng, dịch vụ. Bên cạnh đó, mạng lưới cửa hàng, điểm mua bán cần mở rộng tới huyện và các trung tâm cụm xã nhằm tăng cường cung ứng một số vật tư, mặt hàng thiết yếu thuộc diện chính sách trợ giá, trợ cước cho bà con để vừa tạo mạng lưới thu mua sản phẩm nông sản vừa hạn chế hàng giả, hàng kém chất lượng.
Ngoài ra, UBND cấp xã cần tiếp tục linh hoạt trong việc phối hợp, tạo điều kiện triển khai các chương trình đưa hàng Việt về nông thôn nhằm tạo điều kiện để hàng sản xuất trong nước và tại Phú Yên có chất lượng cao để phục vụ nhân dân. Địa phương cũng nên công khai danh sách các doanh nghiệp có hành vi vi phạm quyền lợi của NTD để góp phần đảm bảo việc phát triển thị trường lành mạnh.
PHAN NGỌC TRANG
Phó Chi cục trưởng Chi cục QLTT Phú Yên
