Rác thải sinh hoạt, mặt nước đầm bị “xé nát” để làm hồ nuôi tôm, cộng với tình trạng người dân lấn chiếm bờ đầm để xây dựng nhà trái phép đã và đang bức tử đầm Ô Loan (huyện Tuy An). Tình trạng này khiến di tích thắng cảnh cấp quốc gia ngày càng bị xuống cấp nghiêm trọng.
Một trong những ngôi nhà lấn chiếm đầm Ô Loan xây dựng trái phép. - Ảnh: A.NGỌC
NGANG NHIÊN XÂY DỰNG NHÀ TRÁI PHÉP
Với diện tích tự nhiên khoảng 1.570ha, từ lâu nguồn lợi thủy sản ở đầm Ô Loan là nguồn mưu sinh chủ yếu của một bộ phận người dân ở tám thôn thuộc năm xã ven đầm. Hiện dân số của năm xã ven đầm Ô Loan trên 50.000 người, trong đó khoảng 5.500 người sống phụ thuộc vào nghề đánh bắt, khai thác thủy sản trong đầm. Trước đây, nhiều người dựng lều tạm ở ven bờ đầm để thuận tiện cho việc hành nghề, nhưng qua thời gian dài sử dụng, những căn lều này được một số người “nâng cấp” thành nhà xây kiên cố. Tình trạng lấn chiếm đất ven đầm Ô Loan đã diễn ra nhiều năm nay và ngày càng qui mô hơn. Trong số các xã ven đầm thì An Cư là xã có nhiều hộ dân lấn chiếm mặt nước đầm Ô Loan nhất. Ông Lê Ngọc Huỳnh, Bí thư Chi bộ thôn Phú Tân 1 (xã An Cư), cho biết: “Hiện không thể thống kê hết số hộ lấn chiếm đầm Ô Loan để xây dựng nhà trái phép. Khi người dân triển khai đổ đất san nền, xây dựng nhà trái phép, ban nhân dân thôn đều báo cáo UBND xã để tiến hành lập biên bản và xử lý. Nhiều quyết định xử phạt hành chính được ban hành, tuy nhiên sau một thời gian nhiều túp lều tạm dựng lên trái phép này biến thành… nhà xây kiên cố. Việc UBND xã An Cư xử lý không nghiêm đối với những trường hợp lấn chiếm đầm Ô Loan để xây dựng nhà trái phép đã khiến dư luận rất bất bình”.
Theo người dân xã An Cư, việc lấn chiếm đất của một số đối tượng trong xã không phải là chuyện mới, mà nó đã xảy ra hơn 15 năm nay. Không chỉ xây dựng nhà ở trái phép, nhiều trường hợp còn cố tình cơi nới, lấn chiếm thêm diện tích mặt nước của đầm Ô Loan, bất chấp chính quyền địa phương ngăn cản. Việc lấn chiếm đất ven đầm Ô Loan ở xã An Cư chưa có dấu hiệu dừng lại, do nhu cầu đất và xây dựng nhà ở của người dân khá lớn, trong khi nhiều hộ có điều kiện kinh tế khó khăn. Lấn chiếm đất ven đầm Ô Loan không chỉ vi phạm pháp luật về đất đai mà còn trực tiếp đe dọa đến cảnh quan, môi trường sinh thái của di tích thắng cảnh cấp quốc gia. Ông Lê Ngọc Huỳnh cho biết thêm, phần lớn những trường hợp xây dựng nhà trái phép nói trên hiện nay không có nhà tiêu hợp vệ sinh. Họ làm nhà tiêu ngay trên mép nước của đầm, nên mọi chất thải đều đổ thẳng xuống đầm… Kết quả kiểm tra mới đây, cho thấy địa bàn xã An Cư có khoảng 360 căn nhà xây dựng trái phép trong khu vực đầm Ô Loan, tập trung ở thôn Phú Tân 1 và Tân Long, trong đó có khoảng 320 căn nhà xây dựng trước năm 2005, số còn lại xây dựng từ năm 2006 đến nay. Phần lớn số nhà này, xã chỉ mới lập biên bản vi phạm hành chính, chứ chưa tiến hành cưỡng chế tháo dỡ.
BUÔNG LỎNG QUẢN LÝ?
Ông Phan Minh Thành, Phó chủ tịch UBND xã An Cư, cho biết: “Từ đầu năm 2011 đến nay, trên địa bàn xã có 12 trường hợp lấn chiếm đất và mặt nước đầm Ô Loan để xây dựng nhà và nuôi tôm trái phép, trong đó có 4 trường hợp xây dựng nhà ở kiên cố. UBND xã ra 11 quyết định xử phạt hành chính, nhưng tất cả không chấp hành và chưa có trường hợp nào nộp phạt, và xã cũng chưa thực hiện cưỡng chế những trường hợp vi phạm này, vì không thuộc thẩm quyền xử lý của xã…”.
Dư luận đang đặt câu hỏi, phải chăng UBND xã An Cư bất lực trước tình trạng người dân lấn chiếm đất và mặt nước đầm Ô Loan hay vì một lý do nào đó mà không tổ chức cưỡng chế tháo dỡ những trường hợp vi phạm, ngược lại đổ trách nhiệm là không đủ thẩm quyền(?). Tại Khoản 1, Điều 25, Nghị định 105/2009/NĐ-CP ngày 11/11/2009 của Chính phủ quy định: Chủ tịch UBND xã, phường, thị trấn có quyền phạt cảnh cáo; phạt tiền đến hai triệu đồng; tịch thu tang vật, phương tiện được sử dụng để vi phạm hành chính có giá trị đến hai triệu đồng; buộc khôi phục lại tình trạng của đất như trước khi vi phạm; buộc khắc phục tình trạng làm suy giảm đất, khắc phục việc thải chất độc hại vào đất; tịch thu lợi ích có được do vi phạm có giá trị đến hai triệu đồng; buộc phải thực hiện đúng thủ tục hành chính theo quy định của pháp luật về đất đai; cung cấp thông tin, giấy tờ, tài liệu và chấp hành yêu cầu thanh tra, kiểm tra.
Có thể thấy công tác quản lý đất đai ở xã An Cư hiện nay là khá lỏng lẻo, chính quyền địa phương chưa kiên quyết trong việc ngăn chặn, xử lý ngay từ ban đầu là một trong những nguyên nhân khiến tình trạng lấn chiếm đất đai trái phép ven đầm Ô Loan kéo dài trong nhiều năm nay. Các cơ quan chức năng và huyện Tuy An cần sớm vào cuộc để làm rõ vấn đề, cần có giải pháp xử lý triệt để nhằm giúp cho Di tích thắng cảnh cấp quốc gia đầm Ô Loan không còn bị ngược đãi như hiện nay.
ANH NGỌC - TUYẾT HƯƠNG
