Thời gian qua, Chi cục Bảo vệ thực vật Phú Yên đã tổ chức nhiều lớp học thuộc chương trình “Bucap thích ứng với biến đổi khí hậu”. Sau khi lớp học kết thúc, nông dân có thể nắm được cách lai tạo giống lúa thuần thích ứng với biến đổi khí hậu.
Nông dân HTX Nông nghiệp An Ninh Tây lai tạo giống lúa. - Ảnh: H.NAM
TẠO GIỐNG LÚA THÍCH HỢP THỔ NHƯỠNG
Trong thời gian 15 tuần của lớp học, 17 xã viên Hợp tác xã Nông nghiệp An Ninh Tây, huyện Tuy An được trang bị kiến thức cơ bản về kỹ thuật chọn giống, kháng sâu bệnh, phục tráng giống và chọn dòng phân ly để tiến đến lai tạo thành công giống lúa thuần. Chương trình được thực nghiệm trên 2.250m2, phân ra thành nhiều vùng như ruộng nghiên cứu, ruộng phục tráng giống, ruộng lai tạo chọn dòng phân ly với các giống lúa khác nhau nhằm phát triển nguồn gen cây lúa phù hợp chất đất. Mỗi tuần một buổi, học viên ra ruộng, nghiên cứu các thí nghiệm bón phân lân trên đất nhiễm phèn, mặn; đồng thời đánh giá tác động phèn, mặn ảnh hưởng đến sinh lý của cây lúa. Qua đó, học viên nhận thấy việc tăng lượng phân lân bón ruộng sẽ đem lại hiệu quả cao hơn. Đây là vụ lúa thứ ba liên tiếp, xã viên Hợp tác xã Nông nghiệp An Ninh Tây lai tạo giống lúa thích ứng với biến đổi khí hậu. Qua ba vụ tuyển chọn, nông dân đã chọn được các giống lúa MTL588, BL29, MTL512, AS996 và ML49 chống chịu được phèn, mặn.
Trước đây, cánh đồng xã An Ninh Tây thường bị nhiễm mặn, nhiều diện tích lúa trong giai đoạn đẻ nhánh đang phát triển tươi tốt thì ngã rạp do nước biển xâm thực. Để tạo ra giống lúa thuần, thích ứng với biến đổi khí hậu địa phương, nông dân phải lai tạo chọn dòng phân ly liên tiếp 8 vụ. Trong khi đó, chương trình Bucap chỉ cho phép tổ chức 2 vụ. Ông Võ Quang Hưng, Phó chủ nhiệm Hợp tác xã Nông nghiệp An Ninh Tây cho biết, nước biển ngày càng lấn sâu vào đất liền với nồng độ cao hơn, vì thế phải tạo ra giống lúa chống chịu phèn, mặn. Cùng với quyết tâm của xã viên, chúng tôi sẽ đầu tư kinh phí, theo đuổi đến cùng việc lai tạo giống lúa mang tên địa phương.
THAY ĐỔI THÓI QUEN SẢN XUẤT
Ông Đặng Văn Mạnh, Chi cục phó Chi cục Bảo vệ thực vật Phú Yên: Lớp học Bucap thích ứng với biến đổi khí hậu do Tổ chức nâng cao năng lực cộng đồng vùng châu Á SEARICE mở tại Việt Nam. Thông qua chương trình này, SEARICE muốn nghiên cứu sự ảnh hưởng của biến đổi khí hậu đến đa dạng sinh học nông nghiệp và hệ thống cung ứng giống tại cộng đồng.
Học viên Nguyễn Văn Thắng cho biết: “Cái khó đối với nông dân là khâu chọn giống. Lúc đầu, việc lai lúa giống cực lắm. Chúng tôi phải tự tay gieo cấy, thường xuyên đi thăm đồng chăm sóc lúa. Khi cây lúa trổ bông, mỗi học viên chọn bông tốt vừa trổ (còn nguyên phấn) cắt đầu vỏ trấu dùng tăm nhọn khử đực (lấy nhụy bên trong hạt lúa ra), gói kỹ rồi cho thụ phấn. Sau đó, tiếp tục đem trồng những hạt lúa mới này và chuyển sang lai tạo dòng phân ly”.
Các “kỹ sư đồng ruộng” tập trung theo dõi những dòng phân ly vụ trước để tiếp tục tạo những dòng tốt phù hợp với điều kiện thổ nhưỡng ở địa phương. Ông Nguyễn Thanh Hồng, một học viên nói: “Tại cánh đồng Thủy, đồng Tiệm, đồng Hạ, đồng Làng… có những đám ruộng ngập úng. Sau khi nước rút, cây lúa còn sống sót thưa thớt chưa kịp ra lá non thì bị lớp phèn từ dưới đất phụt lên “xóa sổ”. Nông dân nhìn vụ lúa mất trắng mà chỉ biết than trời. Nhờ có lớp học, người dân có thể tuyển chọn, lai tạo các giống lúa chịu được đất phèn và nhiễm mặn”.
Phó chủ nhiệm Hợp tác xã Nông nghiệp An Ninh Tây Võ Quang Hưng cho biết thêm: Lớp học giúp thay đổi thói quen của người nông dân, đó là không sử dụng giống cũ, giống thoái hóa mà thay đổi giống lúa mới bằng cách trao đổi giống vừa lai tạo với nhau, góp phần cải thiện chất lượng giống cho năng suất cao trong cộng đồng.
LÊ TRÂM
