Tham gia bảo hiểm xã hội là trách nhiệm và nghĩa vụ của các đơn vị, doanh nghiệp nhằm giúp người lao động giảm thiểu rủi ro khi bị giảm hoặc mất thu nhập do ốm đau, tai nạn lao động, bệnh nghề nghiệp, thất nghiệp, hết tuổi lao động, trên cơ sở đóng vào quỹ bảo hiểm xã hội.
Xác định được ý nghĩa này, thời gian qua, các ngành chức năng của tỉnh đã phổ biến sâu rộng Luật Bảo hiểm xã hội đến các đơn vị, doanh nghiệp trên địa bàn. Và thực tế đã chứng minh, tham gia bảo hiểm xã hội là chiếc “phao cứu sinh” đối với người lao động khi gặp rủi ro trong quá trình làm việc. Thế nhưng, theo báo cáo mới đây của Bảo hiểm xã hội tỉnh, trên địa bàn tỉnh có trên 14.000 lao động làm việc tại 700 doanh nghiệp ngoài quốc doanh không được tham gia bảo hiểm xã hội. Điều này cũng có nghĩa là ngần ấy người lao động bị chủ các doanh nghiệp tước đoạt quyền lợi chính đáng của mình một cách trắng trợn. Đây quả thật là một thực tế đáng buồn.
Việc doanh nghiệp tìm cách trốn tránh hoặc dây dưa đóng bảo hiểm xã hội cho người lao động, có thể doanh nghiệp gặp khó khăn do bị ảnh hưởng của tình hình suy thoái kinh tế, tài chính toàn cầu dẫn đến hoạt động sản xuất, kinh doanh bị ngưng trệ và khả năng tài chính suy kiệt. Dù đã tìm nhiều cách để trốn tránh, nhưng việc làm này của các chủ doanh nghiệp vẫn bị các cơ quan chức năng phát hiện, xử lý nghiêm minh. Thế nhưng, cũng cần phải thẳn thắng nhìn nhận rằng, nguyên nhân dẫn đến tình trạng này một phần có sự “tiếp sức” của chính người lao động. Đó là việc người lao động thỏa thuận “ngầm” với chủ doanh nghiệp để nhận 6% tiền đóng bảo hiểm xã hội vào lương hàng tháng, hoặc ký hợp đồng lao động ngắn hạn và cũng có thể là không ký hợp đồng lao động trong quá trình làm việc. Điều này gây không ít khó khăn cho công tác thanh - kiểm tra của các cơ quan chức năng, cũng như kiến nghị xử phạt theo quy định đối với những doanh nghiệp vi phạm Luật Lao động.
Người sử dụng lao động và người lao động là vậy, còn tổ chức công đoàn cơ sở nơi người lao động làm việc cũng chưa thực hiện tốt chức năng bảo vệ quyền lợi người lao động. Nhiều kiến nghị chính đáng của người lao động liên quan đến quyền lợi bảo hiểm xã hội không được tổ chức Công đoàn phản ánh kịp thời, hoặc không được phản ánh đến chủ doanh nghiệp và công đoàn cấp trên. Thậm chí, chủ tịch công đoàn tại một doanh nghiệp hoạt động tại Khu công nghiệp Đông Bắc Sông Cầu lại nói: “Chúng tôi chỉ gợi ý thôi, chứ không dám lên tiếng, vì quyền quyết định là của giám đốc”. Trong khi đó, Luật Bảo hiểm xã hội quy định: Tổ chức Công đoàn có quyền bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của người lao động tham gia bảo hiểm xã hội; yêu cầu người sử dụng lao động, tổ chức bảo hiểm xã hội cung cấp thông tin về bảo hiểm xã hội của người lao động; kiến nghị với cơ quan Nhà nước có thẩm quyền xử lý vi phạm pháp luật về bảo hiểm xã hội. Ngoài ra, tổ chức Công đoàn có các trách nhiệm tuyên truyền, phổ biến chế độ, chính sách, pháp luật về bảo hiểm xã hội đến người lao động; kiến nghị, tham gia xây dựng, sửa đổi, bổ sung chế độ, chính sách, pháp luật về bảo hiểm xã hội; tham gia kiểm tra, giám sát việc thi hành pháp luật về bảo hiểm xã hội.
Đã đến lúc Công đoàn các cấp phải vào cuộc quyết liệt hơn nữa trong việc thực hiện nghĩa vụ và trách nhiệm bảo hiểm xã hội của các doanh nghiệp cho người lao động, bởi đây là một chính sách rất thiết thực cho người lao động. Và để chính sách này thực sự đi vào cuộc sống, phát huy hiệu quả tích cực, rất cần sự chung tay góp sức từ nhiều phía. Trong đó, ngành chức năng cần tăng cường hơn nữa công tác tuyên truyền, phổ biến các chế độ chính sách. Đối với doanh nghiệp, cần đẩy mạnh việc thực hiện, hỗ trợ kịp thời người lao động các thông tin, trình tự thủ tục cần thiết. Bản thân người lao động cũng phải chủ động trong việc thực hiện quyền và nghĩa vụ liên quan đến bảo hiểm xã hội để tránh bị thiệt thòi.
NGUYỄN QUANG
