Công tác vận hành các hồ chứa thủy điện và thủy lợi hiện đóng vai trò không nhỏ trong việc điều tiết phục vụ nước tưới trong sản xuất nông nghiệp vào mùa khô và tham gia cắt lũ vào mùa mưa. Tuy nhiên, việc vận hành liên hồ chứa hiện còn không ít bất cập.
Trên dòng sông Ba hiện có các hồ thủy điện: An Khê - Ka Nak, Krông H’Năng, Sông Hinh, Sông Ba Hạ và hồ thủy lợi Ayun Hạ. Riêng địa phận Phú Yên có 3 hồ thủy điện. Hàng năm vào mùa mưa lũ, con sông này gây lũ lụt cho nhiều vùng ở hạ du, làm thiệt hại đến sản xuất, tính mạng và tài sản của nhân dân, ảnh hưởng lớn đến sự ổn định và phát triển kinh tế, xã hội của tỉnh Phú Yên.
 |
|
Hồ Thủy điện Sông Ba Hạ xả lũ năm 2010 - Ảnh: A.NGỌC |
BẤT CẬP TRONG ÐIỀU HÀNH
Tháng 10/2009, UBND tỉnh Phú Yên đã ban hành quy định phối hợp vận hành điều tiết lũ các hồ chứa thủy điện trên lưu vực sông Ba trên địa bàn tỉnh, nhằm hạn chế mức độ ngập lụt ở hạ du. Việc xả lũ không để trùng pha đỉnh lưu lượng xả, giúp hạ du kịp thời triển khai phòng tránh. Các hồ chứa của các thủy điện Sông Ba Hạ, Sông Hinh, Krông H’Năng khi xả lũ phải thông báo cho Ban chỉ huy Phòng chống lụt bão - Tìm kiếm cứu nạn (PCLB-TKCN) tỉnh trước 12 giờ và trước 13 giờ hàng ngày. Tháng 9/2010, Thủ tướng Chính phủ cũng đã ban hành quyết định về quy trình vận hành liên hồ chứa các hồ: Sông Ba Hạ, Sông Hinh, Krông H’Năng, Ayun Hạ và An Khê - Ka Nak. Qua thời gian triển khai thực hiện, Ban chỉ huy PCLB-TKCN tỉnh Phú Yên và các công ty khai thác, vận hành thủy điện trên địa bàn tỉnh đã hợp đồng với Đài Khí tượng thủy văn Nam Trung Bộ thu thập số liệu, quan trắc, dự báo một số điểm đầu nguồn các sông, dự báo trên địa bàn tỉnh.
Tuy nhiên, qua hai năm triển khai, việc thực hiện quy trình vận hành liên hồ chứa vẫn còn nhiều bất cập. Ban chỉ huy PCLB-TKCN tỉnh Phú Yên hiện chỉ có thể phối hợp với các đơn vị vận hành hồ chứa thủy điện trong tỉnh để nắm tình hình, còn các hồ chứa ngoài tỉnh có liên quan đến Phú Yên thì không thể nắm bắt thông tin trực tiếp và can thiệp. Các trạm và số liệu quan trắc ngoài tỉnh ở thượng nguồn phải thông qua Trung tâm Dự báo khí tượng thủy văn Phú Yên, nhưng không thường xuyên và chậm. Việc này đã hạn chế trong việc phối hợp với các đơn vị vận hành hồ chứa để vận hành xả lũ kịp thời.
Sông Ba có độ dốc lớn, lũ tập trung nhanh. Do vậy, khi hồ chứa Thủy điện Sông Ba Hạ xả lũ thì vùng ven sông của hai huyện Sơn Hòa và Sông Hinh bị ảnh hưởng ngay và khoảng 6 giờ sau, lũ sẽ ảnh hưởng đến TP Tuy Hòa. Trong khi đó, quy trình vận hành liên hồ chứa quy định, trước khi mở các cửa xả đầu tiên phải thông báo trước 2 giờ. Khoảng thời gian này là quá ngắn để các địa phương ở hạ du triển khai các công tác phòng tránh. Bên cạnh đó, nguyên tắc vận hành các hồ giảm lũ cho hạ du còn quy định, khi mực nước tại Trạm Phú Lâm đang ở dưới mức báo động cấp II, các hồ trên địa bàn tỉnh xả lũ trong 24 giờ đưa mực nước xuống cao trình mực nước đón lũ (dưới mực nước dâng bình thường khoảng 2-2,5m) cũng đủ tạo lũ lớn cho hạ du…
CẦN SỚM KHẮC PHỤC
Mới đây, tại hội nghị trực tuyến tổng kết công tác PCLB-TKCN năm 2010 và triển khai nhiệm vụ năm 2011, ông Biện Minh Tâm, Giám đốc Sở NN-PTNT Phú Yên, Phó ban trực Ban chỉ huy PCLB-TKCN tỉnh, kiến nghị: “Cần có quy định giữ mực nước hồ thấp hơn mực nước thiết kế để tạo dung tích phòng lũ. Khi lũ lớn, để tham gia giảm đỉnh lũ, cho phép mực nước các hồ giữ mức trên mực nước dâng bình thường, nhưng không vượt mực nước lũ thiết kế. Vì lũ tập trung nhanh nên cần có công nghệ tính toán, dự báo lũ đến các trạm quan trắc cũng như các hồ chứa từ lượng mưa đo được và điều hành xả lũ ngay, không chờ đến khi lũ đã tập trung mới điều hành xả”. Nhiều ý kiến cho rằng, cần phải có một cơ quan đủ năng lực, quyền hạn điều hành công tác vận hành liên hồ chứa để điều hành xả lũ có lợi nhất. Các đơn vị quản lý, vận hành các công trình tổ chức quan trắc, theo dõi chặt chẽ tình hình để có thể dự tính xả lũ, thông báo sớm, ít nhất trước 6 giờ, thay vì 2 giờ như quy trình vận hành liên hồ chứa. Vào mùa khô, các hồ phải duy trì lưu lượng nước thường xuyên đảm bảo dòng chảy cho sử dụng ở hạ du, nhất là đảm bảo đủ nước cho các công trình thủy lợi.
ANH NGỌC
