Ngày 28-7, chúng tôi có mặt tại thị trấn Hai Riêng (huyện Sông Hinh) thì được biết ở đây có ít nhất 2 con bò bị mắc bệnh lở mồm long móng (LMLM) của hộ ông Cao Văn Thu, ngụ khu phố 10. Chỉ 3 ngày trước đó, (25-7), Chi cục Thú y Phú Yên đã thông báo danh sách các địa phương còn dịch LMLM tại huyện Sông Hinh đã không có tên thị trấn Hai Riêng. Điều này cho thấy tình hình dịch bệnh và số lượng gia súc mắc bệnh tại các huyện miền núi là rất khó kiểm soát.
Một trong hai con bò mới bị LMLM của hộ ông Cao Văn Thu, khu phố 10, TT Hai Riêng - Ảnh: Ly Kha
Theo những người có trách nhiệm ở huyện miền núi Sông Hinh thì dịch bệnh LMLM tại đây gần như không thể khống chế được. Trường hợp hộ ông Cao Văn Thu đã không đồng ý tiêm phòng với lý do “lâu nay trâu bò bị LMLM mà có chết đâu”. Theo thống kê của Trạm Thú y Sông Hinh, tỷ lệ bò bị chết do LMLM chỉ là 2%/tổng số mắc bệnh, nhưng chủ yếu cũng là bê con, do mắc bệnh yếu sức không đi ăn được mà chết, số bò trưởng thành nếu có mắc bệnh này thì cũng được chữa trị hết.
Một cán bộ thú y huyện đưa chúng tôi về EaBá, một trong những xã đang có dịch LMLM nặng với trên 110 con bò mắc bệnh. Anh YThơ, cán bộ thú y cơ sở là người dân tộc thiểu số trong vùng, đã nhiệt tình đưa chúng tôi đến các hộ gia đình có bò mắc bệnh, nhưng tuyệt nhiên không thấy một con bò nào ở nhà. Đi hết buôn Ken, Thơ đưa tay chỉ lên núi, nói: “Phải đi qua bên kia núi mới thấy bò, tất cả được thả ăn trên những núi cao”. Cả cán bộ thú y cơ sở cũng không biết chính xác số bò bị LMLM trong xã. Vì số bò bị mắc bệnh cũng được đưa đi lên những đồng cỏ.
Việc thả bò đi ăn xa không có gì lạ đối với đồng bào miền núi. Nhưng cũng chính vì lý do này mà một khi có bò bị LMLM, khả năng lây lan ra bầy đàn là rất lớn. Bò bị virút LMLM ở chân vẫn ra đồng cỏ, virút phát tán ra môi trường lại lây bệnh. Một đồng cỏ được chăn thả với nhiều đàn bò ở nhiều buôn làng khác nhau và bệnh LMLM được lây lan bằng mọi cách. Biện pháp đóng dấu chín và sau hai năm điều trị khỏi mới được bán bò ra bên ngoài gần như không thể thực hiện được.
Một vấn đề lớn trong việc phòng, chống dịch LMLM là người dân đã “quen” với loại bệnh này trên gia súc hàng năm, kéo dài hơn 10 năm mà không khống chế dứt điểm được. Cho nên họ không mặn mà và cũng không cần phải tranh luận về mặt khoa học. Hơn nữa, không có nhiều người nông dân rõ về vấn đề hội nhập kinh tế sắp tới đây, các sản phẩm nông nghiệp nếu muốn bán được phải đạt được những chỉ tiêu an toàn nhất định, mà một trong chỉ tiêu đó là gia súc phải được tiêm phòng. Tại Sông Hinh, hiện vẫn có người sẵn sàng mua bò mắc bệnh LMLM với giá rẻ để về chữa trị và chăn nuôi lại. Còn đối với đồng bào thiểu số ở đây thường cũng không buồn chữa trị bò bệnh, sống được thì tốt, sống không được thì thôi.
Nếu lập tổ xung kích phòng chống LMLM gia súc cho mỗi xã thì hầu hết các xã không có kinh phí. Trong khi đó, kinh phí phòng chống dịch từ tỉnh đến cơ sở tất thảy đều gặp khó khăn. Những quy định về kinh phí theo các thông tư của Bộ Tài chính hoặc liên bộ về phun thuốc sát trùng 200 đồng/m2/lần phun, thì tính ra bình quân mỗi hộ nông dân phải trả 15.000 – 20.000 đồng/lần phun/hộ, nhưng thực tế chỉ thu 2.000 đồng...
Những nguyên nhân trên cho thấy ở Sông Hinh và những vùng dưới khác ở Phú Yên, việc khống chế, phòng chống dịch không thể được tiến hành trong một thời gian ngắn và chỉ với những biện pháp kỹ thuật. Nhất thiết phải áp dụng các biện pháp hành chính và huy động nhiều lực lượng; đồng thời, xây dựng những quy định và chế tài cụ thể, cũng như hoạch định vùng đồng cỏ chăn thả cho từng thôn, xã; tuyệt đối ngăn chặn chăn thả lẫn lộn, và đặc biệt là phải hướng đến một nền chăn nuôi bán công nghiệp.
LY KHA
