Công trình thuỷ nông hồ chứa nước Phú Xuân (huyện Đồng Xuân) thuộc Công ty Thuỷ nông Đồng Cam, mỗi năm tưới ăn chắc cho 1000 ha 2 vụ lúa cho các cánh đồng các xã Xuân Phước, Xuân Quang 3 và thị trấn La Hai. Công trình thuỷ lợi này đi vào hoạt động (1997) đã làm thay đổi nhanh chóng đời sống của hàng ngàn hộ nông dân trong vùng hưởng lợi. Tuy nhiên, hiện công trình này đang bị xâm hại .

 

Công nhân hồ Phú Xuân đang lấy đá trong xi phông do một số đối tượng thả vào đây gây tắc nghẽn dòng chảy - Ảnh; C.T.V

 

Trong hơn một tháng qua, cán bộ công nhân viên toàn Công ty Thuỷ nông Đồng Cam nói chung và Ban quản lý hồ chứa nước Phú Xuân nói riêng đang tập trung hết mình để điều hành nước tưới tiêu chống hạn. Lúa hè thu đang trong giai đoạn làm đòng và trổ đại trà nên công tác chống hạn càng khẩn trương hơn lúc nào hết. Trong lúc nước sôi lửa bỏng như thế, hệ thống hồ chứa nước Phú Xuân lại gặp phải sự cố nghiêm trọng làm ảnh hưởng đến công tác tưới tiêu của toàn bộ công trình. 

 

LÀM NGHẼN DÒNG CHẢY ĐỂ... “TRẢ THÙ (?)

 

Xi phông Trà Bương bị tắc nghẽn, làm nước trong kênh tràn ra sông

Vào tối 23 sáng 24-7-2006, vị trí thượng lưu xi phông Trà Bương k0+ 292 kênh N1 thuộc địa phận xóm  Đồng Bò, xã Xuân Phước bị tắc nghẽn dòng chảy khiến nước phía thượng lưu kênh N1 tràn qua kênh đổ xuống sông làm thất thoát 2/3 lượng nước trong kênh và dẫn đến nguy cơ làm sạt lở, đổ vỡ kênh phía thượng lưu.Trong khi đó phía hạ lưu đang thiếu nước tưới, gây hạn cục bộ tại một số vùng thuộc các cánh đồng A20 xã Xuân Phước, Thạnh Đức (xã Xuân Quang 3).

 

Nguyên nhân dẫn đến sự cố tắc nghẽn này là do một số người  thiếu ý thức tại địa phương cố ý mang đá và vật cản ném vào xi phông để… trả thù. Được biết trước đó, ngày 22-7-2006, tại vị trí này liên tục có một số người ban đêm lén lút cản đứt dòng kênh cho nước tràn ra sông Trà Bương để bắt cá. Những người này  bị lực lượng bảo vệ hồ Phú Xuân phát hiện lập biên bản vi phạm pháp lệnh khai thác và bảo vệ công trình thuỷ lợi. Trong lúc vụ việc chưa được xử lý thì xi phông dẫn nước kênh N1 lại xảy ra sự cố đáng tiếc này. Ông Bùi Văn Định, Trưởng Trạm quản lý hồ chứa nước Phú Xuân cho biết sự cố này cũng đã xảy ra vào mùa này năm trước, nhưng lần này mức độ vi phạm và ý thức phá phách công trình thuỷ lợi của kẻ gian trầm trọng hơn. Trước khi ném đá và vật cản vào xi phông gây tắc nghẽn dòng chảy, các rọ sắt đặt phía trước cửa xi phông để bảo vệ, cản rác cũng đã bị kẻ gian cưa lấy trộm, gây nguy hiểm cho người và súc vật khi đi qua cửa xi phông. Việc làm này đã ảnh hưởng nghiêm trọng đến công trình thuỷ lợi, gây bất bình trong nhân dân. Nhìn thấy cảnh các cán bộ công nhân viên BQL hồ chức nước Phú Xuân vật lộn trong nắng để khắc phục sự cố, ông Nguyễn Văn Tánh, người dân xóm Đồng Bò bức xúc nói: “Tôi đi làm rẫy thường qua đây, thấy việc làm này mà không chịu được. Đây có thể là hành động phá hoại công trình, theo tôi, phải tìm cho ra thủ phạm để trừng trị làm gương…”

 

CÔNG TÁC KHẮC PHỤC GẶP KHÓ KHĂN

 

RỪNG PHÒNG HỘ CỦA HỒ CŨNG BỊ XÂM HẠI   Một khó khăn khác cũng theo báo cáo của Ban quản lý hồ Phú Xuân và Công ty thuỷ nông Đồng Cam khu vực rừng phòng hộ của hồ cũng đang bị xâm hại nghiêm trọng. Toàn bộ khu vực rừng đầu nguồn hồ chứa nước Phú Xuân được xác định từ năm 1995 là gần 20.000 ha (chủ yếu nằm đầu nguồn sông Trà Bương, thuộc huyện Sơn Hoà) đang bị phá. Ông Bùi Thanh Định, Trưởng trạm quản lý hồ chứa nước Phú Xuân, cho biết: “Chúng tôi thường xuyên đi kiểm tra, nhưng cũng chỉ làm nhiệm vụ nghiệp vụ để báo cáo, chứ thực ra khó ngăn chặn được. Năm trước có phối hợp với địa phương xã phát hiện, xã có xử lý nhưng bây giờ vẫn đâu vào đấy. Vừa qua, anh em đi kiểm tra vùng gần lòng hồ phát hiện 6 đám rẫy đã phát đốt nhưng với tình hình này chúng tôi chắc cũng bó tay”.

Khi sự cố xảy ra, Công ty Thuỷ nông Đồng Cam đã chỉ đạo Trạm quản lý hồ chứa nước Phú Xuân tập trung xử lý. Tuy nhiên việc khắc phục sự cố này đang gặp nhiều khó khăn. Xi phông dẫn nước dài gần 200 mét, nằm chìm dưới lòng sông Trà Bương, đường kính chỉ 0,6 m. Theo đúng qui trình, để xử lý phải đóng cống lấy nước, đào sông mở nắp xả cát xi phông để nạo vét. Nếu làm như vậy thì phải đóng nước ít nhất 10-15 ngày, ảnh hưởng đến cây lúa đang trong giai đoạn trổ bông. Trước mắt chỉ tạm thời xử lý bằng kinh nghiệm thủ công. Các công nhân  dùng sợi cước thả trôi chui qua xi phông đến đầu bên kia, rồi  buộc vào sợi cáp  luồn ngược lại, sau đó dùng sợi cáp cột gắn vào một dụng cụ rọ sắt từ phía thượng lưu  kéo các vật cản trôi về phía hạ lưu, tạm cho thông dòng nước phục vụ sản xuất.

 

Cán bộ công nhân BQL hồ chứa nước Phú Xuân còn cho chúng tôi biết trong nhiều năm nay cứ đến mùa nắng hạn như lúc này, đêm đêm tại các vị trí K4+554; K6+650 kênh N2 thuộc thôn Phước Hoà (xã Xuân Phước) người dân tự ý cản đứt kênh để lấy nước tưới cho số diện tích trên cao không nằm trong hợp đồng qui hoạch tưới. Việc làm này liên tục diễn ra, làm thất thoát nước, gây rất nhiều khó khăn cho công tác điều tiết nước tưới. Còn việc cản mương chính để vớt bắt cá vẫn thường xuyên xảy ra. Mỗi tối chỉ cần 2 giờ đồng hồ lén lút cản đứt dòng kênh cho dòng nước trong kênh đổ ra sông Trà Bương, cá theo nước lội ngược dòng thế là họ bắt. Mỗi lần như thế có thể thu về  150-200.000 đồng từ tiền bán cá. Trong các năm qua, năm nào vào mùa này cán bộ quản lý cũng vất vả với cảnh này. Và nhiều trường hợp cán bộ quản lý công trình bị đánh trả thù, bị đe dọa khi kiểm tra ngăn chặn các hành vi vi phạm này. Nên gây khó khăn cho việc quản lý bảo vệ công trình. Trong khi đó, chính quyền địa phương xã Xuân Phước và các HTX  cũng chưa tích cực hợp tác trong công tác này.

 

Sáng 27-7, tại hiện trường, ông Hồ Thanh Sơn, Phó Chủ tịch UBND huyện Đồng Xuân cho biết: Trước mắt huyện sẽ chỉ đạo làm rõ đối tượng vi phạm để xử lý. Về lâu dài sẽ  có biện pháp tích cực phối hợp với đơn vị chủ quản công trình thuỷ lợi hồ Phú Xuân trong công tác bảo vệ công trình.

 

TRÌNH KẾ