Phú Yên hiện có hơn 70 đơn vị hoạt động tư vấn xây dựng. Tuy nhiên, tỉ lệ các đơn vị đủ điều kiện xếp hạng khá thấp, kể cả các lĩnh vực chính là khảo sát (0%), thiết kế (25,9%), giám sát thi công (6,9%).
Hoạt động tư vấn thiết kế tại Công ty kiến trúc Delta – Ảnh: MINH TRIẾT
Nếu tính riêng ở lĩnh vực xây dựng dân dụng – công nghiệp, số tổ chức có chức năng hoạt động là 39 nhưng chỉ có 30 người có chứng chỉ hành nghề kiến trúc sư (bình quân 0,77 người/đơn vị).
Tỉ lệ người có chứng chỉ hành nghề theo đơn vị rất thấp: kỹ sư 2,1 người/đơn vị, giám sát 2,8 người/đơn vị, chủ trì khảo sát 0,41 người/đơn vị. Một số đơn vị tư vấn xây dựng thậm chí không có người có trình độ đại học.
Tính trên tổng số lao động tư vấn, lực lượng tư vấn xây dựng ở Phú Yên không thiếu. Kể cả số lượng cá nhân được xếp hạng chủ nhiệm, chủ trì thiết kế và các chuyên gia có chuyên môn sâu. Tuy nhiên, do lực lượng bị phân tán, dàn trải thành nhiều đơn vị nhỏ nên số lượng các tổ chức đủ điều kiện xếp hạng đủ năng lực thực hiện tư vấn các công trình cấp I, cấp II rất ít. Toàn tỉnh không có đơn vị tư vấn đủ năng lực thực hiện tư vấn công trình cấp I, cấp đặc biệt.
ĐÂU LÀ NGUYÊN NHÂN?
Những năm gần đây, việc thành lập doanh nghiệp tư vấn xây dựng theo Luật Doanh nghiệp với thủ tục đơn giản, vốn đầu tư ban đầu và chi phí duy trì hoạt động của doanh nghiệp tư vấn khá thấp nên đa số các cá nhân có chứng chỉ hành nghề, đã tạo dựng được uy tín nghề nghiệp và có mối quan hệ nhất định. Một số chủ đầu tư có xu hướng tự mình thành lập doanh nghiệp để hành nghề tư vấn.
Mặt khác, các quy định của pháp luật trong đầu tư xây dựng có sự thay đổi, điều chỉnh. Thẩm quyền lựa chọn nhà thầu thực hiện các gói thầu tư vấn được giao cho các chủ đầu tư nên đối với các công trình có quy mô vừa và nhỏ, việc lựa chọn nhà thầu tư vấn đôi khi dựa vào mối quan hệ giữa đơn vị tư vấn với chủ đầu tư hơn là theo năng lực chuyên môn.
Thông tin về năng lực tư vấn nói chung chưa được công khai rộng rãi nên một số chủ đầu tư chưa thể tự thẩm định năng lực của tư vấn do một số đơn vị tư vấn có hiện tượng thuê, mượn bằng cấp, chứng chỉ hành nghề của các cá nhân để đủ năng lực nhận thầu tư vấn nhưng khi triển khai thực hiện lại không đủ khả năng thực hiện nhiệm vụ. Một số chủ đầu tư chưa thể hiện tinh thần trách nhiệm trong công tác lựa chọn nhà thầu tư vấn xây dựng.
TÁC ĐỘNG CỦA NĂNG LỰC TƯ VẤN ĐẾN CHẤT LƯỢNG CÔNG TRÌNH
Vai trò của tư vấn xây dựng đối với chất lượng, mỹ thuật, giá thành công trình mang ý nghĩa quyết định. Đặc biệt là khâu khảo sát, thiết kế và giám sát thi công. Thực tế cho thấy, một công trình có các số liệu khảo sát đầy đủ sẽ cho thông số đầu vào chính xác giúp cho người thiết kế áp dụng giải pháp kỹ thuật phù hợp; một giải pháp thiết kế hợp lý có thể nâng cao hiệu quả hoạt động của công trình, giảm chi phí đầu tư, tăng tuổi thọ, giảm chi phí vận hành... Một nhà tư vấn giám sát có chuyên môn và trách nhiệm sẽ giúp sản phẩm xây dựng đạt chất lượng theo yêu cầu thiết kế, tiết kiệm những chi phí phát sinh không cần thiết.
Việc chia nhỏ các đơn vị tư vấn sẽ dẫn đến hoạt động tư vấn thiếu chuyên nghiệp do thiếu sự cộng tác, tận dụng khả năng chuyên môn sâu của từng cá nhân. Đây cũng là nguyên nhân trực tiếp dẫn đến công tác thiết kế chậm tiến độ, chất lượng công tác tư vấn thấp. Hơn nữa, việc chia nhỏ cũng là nguyên nhân dẫn đến tiêu cực, vi phạm quy định trong hoạt động tư vấn như thuê mượn chứng chỉ, bằng cấp để hoạt động, một cá nhân cùng lúc thực hiện nhiệm vụ tư vấn cho nhiều công trình, cho nhiều đơn vị tư vấn.
GIẢI PHÁP NÂNG CAO NĂNG LỰC TƯ VẤN XÂY DỰNG
Để nâng cao năng lực tư vấn xây dựng, các chủ đầu tư cần phải nghiêm túc chấp hành các quy định của pháp luật về lựa chọn nhà thầu tư vấn xây dựng, đặc biệt chú trọng đến công tác thẩm định năng lực nhà thầu và cá nhân tham gia thực hiện gói thầu. Nếu các chủ đầu tư thực hiện tốt vấn đề này sẽ khiến các đơn vị tư vấn có xu hướng hợp tác, sát nhập để đảm bảo năng lực, từ đó sẽ góp phần nâng cao chất lượng sản phẩm tư vấn.
Các tổ chức hội nghề nghiệp như Hội Kiến trúc sư, Hội Xây dựng cần thể hiện vai trò của mình hơn nữa trong việc tập hợp lực lượng hành nghề xây dựng. Tạo môi trường thu hút hội viên, xây dựng tinh thần hợp tác chuyên môn cho các hội viên, tạo điều kiện để hội viên có điều kiện trao đổi, thảo luận chuyên môn để nâng cao năng lực đối với các vấn đề xã hội thuộc lĩnh vực xây dựng.
Th.S HUỲNH LỮ TÂN
