Lãi suất cơ bản giữ mức 7% trong suốt những tháng đầu năm 2009 đến nay. Lãi suất cho vay phục vụ sản xuất, kinh doanh tại các tổ chức tín dụng tối đa 10,5%/năm. Riêng các khoản cho vay tiêu dùng như mua xe máy, sửa chữa nhà ở, du học… thực hiện theo cơ chế lãi suất thỏa thuận cao hơn 10,5%/năm. Theo đại diện Chi nhánh Ngân hàng Nhà nước tại Phú Yên, việc cho vay theo cơ chế lãi suất thỏa thuận quy định tại Thông tư 01/2009 của Ngân hàng Nhà nước Việt Nam, trên cơ sở cung, cầu của thị trường, mức độ tín nhiệm của khách hàng vay.
Từ đầu tháng 5/2009, các tổ chức tín dụng trên địa bàn Phú Yên tăng cường huy động vốn nhàn rỗi trong dân cư bằng cách đẩy lãi suất huy động đồng Việt Nam (VND) tăng mạnh ở tất cả các kỳ hạn và phổ biến ở mức 9%/năm. Kéo theo đó là lãi suất cho vay cũng nâng lên 1,4%/tháng (tương đương 16,8%/năm). Trong xu thế đó, một số tổ chức tín dụng đã đẩy mạnh cho vay tiêu dùng. Có ngân hàng dư nợ cho vay tiêu dùng chiếm 50% tổng dư nợ, hạn mức từng món vay cũng được nâng lên 30 – 50 triệu đồng đối với cho vay theo hình thức tín chấp qua lương và một tỉ đồng đối với cho vay thế chấp.
Trước việc lãi suất cho vay thỏa thuận tăng cao, nhiều khách hàng tỏ ra băn khoăn về tính pháp lý của cơ chế lãi suất thỏa thuận. Điều 476 Bộ luật Dân sự quy định: “Lãi suất vay do các bên thỏa thuận nhưng không được vượt quá 150% của lãi suất cơ bản do Ngân hàng Nhà nước công bố”. Thế nhưng, chỉ với văn bản quy phạm pháp luật dưới hình thức là một thông tư, Ngân hàng Nhà nước lại cho phép các tổ chức tín dụng được cho vay vượt qua 150% lãi suất cơ bản. Trong bối cảnh kinh tế hiện nay, cơ chế lãi suất thỏa thuận cũng có mặt tích cực, tạo điều kiện cho cả người vay và ngân hàng tự điều chỉnh cán cân cung, cầu của thị trường. Thế nhưng, việc cho vay theo cơ chế lãi suất thỏa thuận vượt hơn 150% lãi suất cơ bản là không phù hợp với quy định Bộ luật Dân sự. Nếu Ngân hàng Nhà nước không tăng cường công tác kiểm tra, giám sát hoạt động cho vay theo lãi suất thỏa thuận thì đây cũng sẽ là “mảnh đất” tạo cơ hội cho vay nặng lãi.
NGỌC QUANG
