Hợp đồng vay vốn đã được quy định tại Bộ luật Dân sự (BLDS) sửa đổi 2005, trong đó có định chế về lãi suất đối với các ngân hàng thương mại (gọi chung là tổ chức tín dụng- TCTD) không được vượt quá 150% của lãi suất cơ bản. Thế nhưng, hiện nhiều TCTD lại cho vay vượt ngưỡng quy định. Theo lãnh đạo của các TCTD trên địa bàn Phú Yên, trước diễn biến của thị trường, việc sửa đổi, bổ sung những quy định pháp luật không còn phù hợp là đòi hỏi bức thiết.
 |
|
Giao dịch tại Phòng giao dịch Ngân hàng Đông Á Phú Yên. - Ảnh: Q.THUẦN |
LÃI SUẤT CHO VAY VƯỢT 150% LÃI SUẤT CƠ BẢN
Lâu nay, lãi suất cơ bản do Ngân hàng Nhà nước (NHNN) công bố định kỳ, được điều chỉnh tăng, giảm với biên độ hẹp nhằm ổn định lãi suất thị trường và kiểm soát lạm phát. Tuy nhiên, lãi suất cơ bản thường ở mức thấp hơn nhiều so với lãi suất huy động vốn và lãi suất cho vay của các TCTD. Do vậy, trên thực tế, lãi suất cơ bản chỉ có ý nghĩa tham khảo khi xác định lãi suất huy động vào và cho vay ra. Lãi suất cơ bản tháng 5 này vừa được NHNN công bố tiếp tục ở mức 8,75%/năm.
Do khan hiếm tiền mặt trong lưu thông, từ đầu năm 2008 đến nay, các TCTD thiếu vốn khả dụng trầm trọng, vì vậy, lãi suất huy động vốn của các TCTD đưa ra trước ngày 29/4 ở mức 11%/năm. Theo đó, lãi suất cho vay bằng đồng Việt Nam (VNĐ) của khối các NHTM cổ phần trên địa bàn Phú Yên hiện ở mức 17%/năm đối với cho vay ngắn hạn, 20%/năm đối với cho vay trung và dài hạn; khối các NHTM Nhà nước áp dụng lãi suất cho vay ngắn hạn 15 – 17%/năm, cho vay trung và dài hạn 15 – 18%/năm. So sánh với mức lãi suất cho vay hiện nay của các TCTD, hầu hết các hợp đồng tín dụng đã vi phạm Điều 476 BLDS vì vượt quá 150% lãi suất cơ bản.
Nhiều lãnh đạo của các TCTD cho rằng quy định tại Điều 476 BLDS đã mâu thuẫn với chủ trương tự do hóa lãi suất và không phù hợp với các chuẩn mực, thông lệ quốc tế. Bởi, tự do hóa lãi suất theo chuẩn mực, thông lệ quốc tế được hiểu là Ngân hàng Trung ương không can thiệp trực tiếp vào lãi suất trên thị trường tiền tệ và hoạt động kinh doanh của các TCTD. Các mức lãi suất trên thị trường được hình thành và biến động theo quan hệ cung - cầu từng thời điểm khác nhau. Việc khống chế lãi suất cho vay theo Điều 476 BLDS là quá thấp, không còn phù hợp với thực tế diễn biến lãi suất lâu nay trên thị trường tín dụng.
Ở góc độ khác, liên quan đến vấn đề lãi suất, Điều 474 BLDS cũng quy định: “Trong trường hợp vay có lãi mà khi đến hạn bên vay không trả hoặc trả không đầy đủ thì bên vay phải trả lãi trên nợ gốc và lãi nợ quá hạn theo lãi suất cơ bản do Ngân hàng Nhà nước công bố tương ứng với thời hạn vay tại thời điểm trả nợ”. Theo ý kiến của các chuyên gia ngân hàng, quy định này gây nhiều khó khăn cho các TCTD. Bởi, các khoản vay quá hạn phải bị phạt với lãi suất cao hơn các khoản vay trong hạn. Do đó, nếu các TCTD áp dụng lãi suất nợ quá hạn bằng lãi suất cơ bản do NHNN công bố, thì khách hàng vay sẽ có xu hướng chậm trả nợ để hưởng mức lãi suất nợ quá hạn thấp hơn lãi suất vay trong hạn. Điều này ảnh hưởng đến chất lượng tín dụng và hiệu quả hoạt động của các TCTD.
SỬA ĐỔI LUẬT – YÊU CẦU CẤP THIẾT
Nhằm tháo gỡ những vướng mắc trên, NHNN chi nhánh tại Phú Yên cho biết, Thống đốc NHNN Việt Nam đã có tờ trình gởi Ủy ban thường vụ Quốc hội xin ý kiến về Dự án Luật sửa đổi bổ sung một số điều của BLDS liên quan đến hoạt động của TCTD. Theo đó, đối với lãi suất cho vay quy định tại Điều 476 BLDS, cần sửa đổi nâng mức khống chế trần lãi suất không vượt quá 200% lãi suất cơ bản do NHNN công bố tại thời điểm cho vay. Quy định trần lãi suất 200% so với lãi suất cơ bản là phù hợp với thực tế hiện nay và có tính khả thi.
Đối với lãi nợ quá hạn quy định tại Điều 474 BLDS, đề nghị bổ sung như sau: “Trong trường hợp vay có lãi mà khi đến hạn bên vay không trả, hoặc trả không đầy đủ thì bên vay phải trả lãi đối với nợ gốc và lãi nợ quá hạn bằng 150% lãi suất tại hợp đồng vay”. Theo các NHTM trên địa bàn Phú Yên, việc bổ sung nội dung này là phù hợp thực tế và thống nhất với quy định pháp luật về hoạt động của các TCTD.
Những nội dung sửa đổi, bổ sung BLDS do NHNN đề nghị, dự kiến sẽ được kỳ họp thứ ba Quốc hội khóa XII xem xét, thông qua để sớm áp dụng vào thực tiễn, tạo hành lang pháp lý cho các TCTD hoạt động minh bạch, đúng luật, nhằm góp phần ổn định thị trường tiền tệ, kiềm chế lạm phát và bảo đảm tăng trưởng kinh tế.
Mới đây, ngày 29/4, lãi suất huy động vốn đã được các TCTD thành viên của Hiệp hội Ngân hàng Việt
TỔ PV KINH TẾ
