Với hiệu quả và giá trị kinh tế cao, nuôi chim yến trong nhà được người dân phát triển mạnh trong thời gian qua. Tuy nhiên, hiện tỉnh chưa có quy hoạch vùng nuôi chim yến, nên việc quản lý, phòng dịch bệnh gặp nhiều khó khăn.
Ồ ạt đầu tư nuôi chim yến
Theo Sở NN-PTNT, nghề nuôi chim yến trong nhà xuất hiện tại Phú Yên từ năm 2005, khi lần đầu tiên người dân phát hiện đàn chim yến về làm tổ trong khu vực nhà xe của cửa hàng sách thuộc Công ty CP Sách và thiết bị trường học Phú Yên. Từ đó, nhiều hộ dân quanh khu vực này bắt đầu học kỹ thuật và xây nhà nuôi yến, tạo thành phong trào rộng khắp từ thành thị đến nông thôn. Chị Nguyễn Thị Thu Nguyệt ở phường 4 (TP Tuy Hòa), cho biết: Khi thấy nhiều người nuôi yến thành công, gia đình tôi đã sửa lại tầng 3 căn nhà, lắp đặt thiết bị dẫn dụ yến. Sau 5 năm nuôi, đến nay, nhà yến của gia đình đã có yến ở ổn định, bình quân mỗi năm thu 6kg yến tổ.
Còn theo ông Trần Văn Trung ở phường 9 (TP Tuy Hòa) thì khi thấy nhiều hộ nuôi yến thành công, từ năm 2011, gia đình ông đã đầu tư hơn 3 tỉ đồng để xây căn nhà 3 tầng nuôi yến. Ban đầu, do chưa có kinh nghiệm trong việc điều chỉnh nhiệt độ, độ ẩm, ánh sáng, mùi bầy đàn… nên không có chim đến trú. Sau khi học hỏi kinh nghiệm từ những hộ nuôi khác, cộng với sự hỗ trợ kỹ thuật của công ty tư vấn xây dựng nhà yến, ông đã thay đổi khung làm tổ của yến từ gỗ thường sang gỗ bạch tùng. Từ đó, yến bắt đầu đến làm tổ, đàn yến ngày càng phát triển.
Hiện nay, không chỉ tại TP Tuy Hòa mà nghề nuôi chim yến còn phát triển tại các huyện Phú Hòa, Tuy An, Đông Hòa. Theo Phòng NN-PTNT huyện Tuy An, địa phương này có hơn 20 cơ sở nuôi chim yến tập trung tại xã An Hòa. Trưởng Phòng NN-PTNT huyện Phú Hòa Nguyễn Siêng thì cho biết: Tại địa phương, nghề nuôi chim yến hình thành đầu tiên tại xã Hòa An, sau đó phát triển sang các xã Hòa Thắng, Hòa Trị và thị trấn Phú Hòa. Tuy nhiên, chi phí đầu tư nuôi yến lớn nên tốc độ phát triển chậm. Toàn huyện hiện có khoảng 30 cơ sở nuôi chim yến.
Ông Nguyễn Văn Quyện ở xã Hòa An, hộ nuôi chim yến đầu tiên ở huyện Phú Hòa, cho hay: Gia đình tôi bắt đầu nuôi yến từ năm 2007 với kinh phí đầu tư hơn 10 tỉ đồng. Nhà nuôi yến rộng 12m x 26m, cao 7 tầng. Để đảm bảo chất lượng tổ yến sau thu hoạch, thay vì lắp thanh làm tổ cho yến bằng gỗ như các hộ khác, tôi cho làm bằng đá tự nhiên với giá thành lên đến 1,5 triệu đồng/m2 (giá lắp đặt kỹ thuật cho nhà yến). Nhờ vậy, yến rất thích vì môi trường sống gần giống với tự nhiên, chất lượng tổ yến được đảm bảo. Hiện nay, mỗi tháng tôi thu hoạch từ 5-8kg tổ yến và sản lượng có thể sẽ tăng thêm nữa khi đàn yến ngày càng phát triển. Với giá bán khoảng 30 triệu đồng/kg tổ yến, nghề nuôi chim yến đang mang lại nguồn thu nhập hấp dẫn cho người nuôi.
Khó quản lý và kiểm soát dịch bệnh
Theo Sở NN-PTNT, yến là loài chim hoang dã thường sống trên vách đá cheo leo và hang động tại các vùng ven biển và hải đảo. Trong số nhiều loài chim yến thì loài yến Hàng (Aerodrainus) có thể làm tổ trong nhà và đang được các nhà yến dẫn dụ về nuôi. Toàn tỉnh hiện có hơn 100 cơ sở nuôi chim yến trong nhà, tập trung trong các khu dân cư với số lượng hơn 23.000 con. Tuy nhiên, chim yến vẫn chưa được phân định thuộc vào đối tượng vật nuôi hay đối tượng cần bảo tồn… Vì vậy, những quy định chung về phát triển vùng quy hoạch vẫn chưa có. Hiện nay, khi phát triển nghề nuôi chim yến, tất cả các địa phương đều áp dụng theo Thông tư 35 của Bộ NN-PTNT. Những hộ nuôi chim yến thực hiện khai báo với địa phương, khi mở âm thanh dẫn dụ phải tuân thủ thời gian và cường độ theo quy định (được mở từ 6-21 giờ mỗi ngày và cường độ âm thanh không vượt quá 70 đề-xi-ben)…
Ông Đào Lý Nhĩ, Chi cục trưởng Chi cục Chăn nuôi và Thú y, cho biết: Đây chỉ là những quy định tạm thời để các địa phương áp dụng trong quản lý nuôi chim yến. Tuy nhiên, với tình hình nuôi chim yến phát triển tập trung trong các khu dân cư, trong khi đó chim yến là vật nuôi bán hoang dã nên cơ quan chức năng khó áp dụng các biện pháp phòng ngừa dịch bệnh. Trong trường hợp xảy ra dịch bệnh thì cơ quan thú y rất khó kiểm soát. Thời gian qua, các Trạm Chăn nuôi và Thú y cơ sở thường xuyên giám sát, hướng dẫn chủ cơ sở thực hiện các biện pháp vệ sinh môi trường và theo dõi tình hình của đàn yến. Nếu chim yến bệnh, chết bất thường thì người nuôi phải báo ngay cho cơ quan thú y để phối hợp xử lý kịp thời… Hiện Trung tâm Ứng dụng và chuyển giao công nghệ Phú Yên thực hiện đề tài khoa học “Phục hồi, phát triển, quản lý và bảo vệ quần thể chim yến Hàng tại các hang đảo vùng ven biển tỉnh Phú Yên” và lập dự án Quy hoạch vùng nuôi chim yến tỉnh Phú Yên đến năm 2020, tầm nhìn đến 2030. Khi quy hoạch vùng nuôi chim yến được hình thành, cơ quan chức năng cũng như các địa phương sẽ thuận lợi hơn trong việc quản lý, giám sát dịch bệnh.
THỦY TIÊN
