Việt Nam là một trong 5 quốc gia bị ảnh hưởng nặng nề bởi biến đổi khí hậu. Điều này đồng nghĩa với việc đảm bảo an ninh lương thực ngày càng cấp bách. Cùng với cả nước, Phú Yên đưa ra định hướng phát triển nông nghiệp ứng dụng thành tựu khoa học, công nghệ tiên tiến vào sản xuất để thích ứng với việc biến đổi khí hậu.
Tây Hòa là huyện có diện tích sản xuất lúa lớn nhất tỉnh, đã bảo đảm an ninh lương thực tại chỗ. Trong ảnh: Thu hoạch lúa bằng cơ giới ở thị trấn Phú Thứ (Tây Hòa) - Ảnh: N.TRƯỜNG
TÁC ĐỘNG CỦA BIẾN ĐỔI KHÍ HẬU
Trong năm 2013, diện tích trồng lúa của tỉnh ước đạt 57.140ha, năng suất bình quân 60,3 tạ/ha, với sản lượng 344.700 tấn. Trong đó, vụ đông xuân có 26.345ha, năng suất 65,4 tạ/ha, sản lượng 176.600 tấn; vụ hè thu có 24.549ha, năng suất 65 tạ/ha, sản lượng 164.400 tấn và vụ mùa, gieo trồng ước khoảng 6.200ha, năng suất dự kiến 31,5 tạ/ha, sản lượng ước đạt 19.700 tấn.
Xét trên bình diện chung, Phú Yên đang có đủ điều kiện để đảm bảo an ninh lương thực. Với sản lượng như trên, Phú Yên đảm bảo bình quân 386 kg/người/năm.
Tuy nhiên, ảnh hưởng của biến đổi khí hậu đang tác động không nhỏ đến sản xuất lương thực của tỉnh. Theo Sở NN-PTNT, toàn tỉnh hiện có gần 600ha đất lúa bị nhiễm mặn tập trung tại các huyện Tuy An, Đông Hòa, TX Sông Cầu vàTP Tuy Hòa. Trong đó, Tuy An códiện tích lúa nhiễm mặn cao nhất lên đến 300ha. Vào thời điểm ảnh hưởng triều cường nhẹ, năng suất lúa ởvùng này cũng chỉ đạt 30 đến 50 tạ/ha, thấp hơn bình quân chung của tỉnh. Những lúc bịảnh hưởng nặng chỉđạt 10 đến 20 tạ/ha, cónơi mất trắng. Chi phísản xuất lúa ởvùng này tăng cao do triều cường gây ngập úng đầu vụnên phải sạlại nhiều lần.
Ảnh hưởng biến đổi khí hậu cũng thể hiện rõ trong đầu vụ sản xuất hè thu 2013. Các đợt không khí lạnh tăng cường gây mưa kéo dài làm 3.000ha lúa bịngập úng phải gieo sạ lại và cấy dặm nhiều lần. Năm 2012, toàn tỉnh cũng đã có 4.000ha lúa bịhư hại do mưa lũ trái mùa.
Bên cạnh đó, tình hình mất đất nông nghiệp do lũ lụt tàn phá hằng năm, cùng với sự thiếu hụt diện tích đất trồng lúa do chuyển mục đích sử dụng để phục vụ những mục đích khác và sự suy thoái nghèo kiệt đất trồng lúa, ô nhiễm môi trường là những nhân tố đang đe dọa an ninh lương thực. Đặc biệt, Phú Yên có tới hàng vạn người trong nhóm 4 đối tượng thường mất an ninh lương thực là dân cư vùng biển, buôn bán nhỏ, lao động thời vụ hoặc công nhân làm việc không ổn định và đồng bào dân tộc thiểu số ở vùng sâu, vùng xa, vùng miền núi khó khăn…
GIỮ VỮNG AN NINH LƯƠNG THỰC
Theo các kỹ sư thuộc ngành Nông nghiệp tỉnh, một số điểm yếu cần khắc phục hiện nay là vẫn còn nhiều nông dân trồng lúa không thực hiện theo khuyến cáo của cán bộ khoa học nên năng suất, chất lượng thấp. Để vượt qua cuộc khủng hoảng lương thực luôn đe dọa, cùng với cả nước, tỉnh Phú Yên cần chủ động giải quyết những vấn đề khó khăn đặt ra liên quan đến an ninh lương thực, chủ động ứng phó với những biến động trong bối cảnh mới của nền kinh tế toàn cầu.
Nông dân huyện Tuy An sản xuất lúa bảo đảm an ninh lương thực tại chỗ - Ảnh: H.NAM
Tại các huyện Tuy An, Đông Hòa, Tây Hòa, Đồng Xuân và TP Tuy Hòa, thời gian qua, các chương trình, dự án đưa tiến bộ khoa học xuống đồng ruộng như chương trình 3 giảm, 3 tăng; 4 nhà cùng ra đồng; sản xuất giống nông hộ; chương trình Bucap và mới đây nhất là chương trình “1 phải 5 giảm” do Bộ NN-PTNT triển khai. Theo tiến sĩ Nguyễn Trọng Tùng, Phó giám đốc Sở NN-PTNT, từ năm 2010 đến năm 2013, ngành nông nghiệp đã triển khai thực hiện mô hình “Cánh đồng mẫu trong sản xuất lúa chất lượng, mô hình lúa sản xuất theo tiêu chuẩn VietGAP”. Nông dân tham gia mô hình được tập huấn chuyển giao kỹ thuật mới, sản xuất theo hướng nâng cao giá trịhạt gạo, hạ chi phí sản xuất, phát triển sản lượng lương thực, cây lúa là nhân tố quyết định đến an ninh lương thực bền vững.
Từ năm 2012 đến nay, Chi cục Bảo vệ thực vật tỉnh phối hợp với Trường đại học Nông lâm TP Hồ Chí Minh và Trường đại học Nông lâm Huế triển khai khảo nghiệm 20 giống trong bộ giống lúa chịu mặn từ Viện lúa Quốc tế (RIRI) chuyển giao. Qua theo dõi, khảo sát và đánh giá của chuyên gia, 6 giống có khả năng chịu được mặn, phát triển tốt cho năng suất cao. Thạc sĩ Đặng Văn Mạnh, Chi cục phó Chi cục Bảo vệ thực vật tỉnh, người thực hiện đề tài nghiên cứu tuyển chọn giống lúa chịu mặn thích nghi với biến đổi khí hậu cho hay, trong những năm gần đây, do tác động của biến đổi khí hậu làm nước biển dâng cao dẫn đến một số diện tích canh tác ven biển thường xuyên bịngập mặn. Thực trạng này đòi hỏi các nhà khoa học nông nghiệp nhanh chóng tìm ra các giải pháp giúp nông dân tìm giống lúa thích ứng với tác động do biến đổi khí hậu.
Cùng với đó, trong 2 năm 2012 và 2013, Trung tâm Khuyến nông - Khuyến ngư Phú Yên đã triển khai thực hiện mô hình cánh đồng mẫu trong sản xuất lúa. Đây là nơi áp dụng những tiến bộ kỹ thuật mới: “3 giảm 3 tăng”, “1 phải 5 giảm”, cánh đồng 1 giống, cánh đồng lúa chất lượng… áp dụng đồng bộ nhiều biện pháp kỹ thuật canh tác tiên tiến kể cả đầu tư cơ giới và thủy lợi. Mô hình này mang ý nghĩa cánh đồng mẫu lớn với nhiều nông dân tham gia, là một hình thức mới để tập hợp nông dân trong điều kiện sản xuất hiện nay. Qua đó đưa giá trịkinh tế tăng từ 1,2 đến 1,3 lần so với cấy lúa sản xuất đại trà.
Trong thời gian đến, ngành Nông nghiệp Phú Yên tiếp tục đầu tư mở lớp tập huấn cho nông dân tăng cường đưa tiến bộ khoa học vào đồng ruộng. Đồng thời, chọn tạo các giống lúa năng suất cao, chất lượng tốt, chống chịu sâu bệnh, phù hợp với điều kiện tự nhiên. Ngành NN-PTNT tỉnh cũng xây dựng mô hình trình diễn về tiến bộ khoa học, kỹ thuật để nông dân tin tưởng, thực hiện.
MẠNH HOÀI NAM
