Phú Yên có bờ biển dài hơn 189km, với nhiều đầm vịnh tạo nên các vùng nuôi trồng thủy sản với tổng diện tích hơn 3.000ha và hàng chục ngàn lồng bè nuôi tôm hùm, cá mú. Ngoài ra, tỉnh còn có hàng trăm hécta ao hồ nuôi thủy sản nước ngọt ở ven các sông, suối, hồ, đập và trong các khu nội đồng. Bên cạnh đó, còn có các trại sản xuất giống thủy sản ven biển... Trước tình hình mưa, bão ngày càng diễn biến phức tạp, để hạn chế đến mức thấp nhất thiệt hại, chính quyền các cấp, ngành chức năng và người dân cần thực hiện tốt một số biện pháp sau.
Nuôi tôm hùm bằng lồng trên đầm Cù Mông (TX Sông Cầu) thường chịu tác động do mưa bão - Ảnh: N.TRƯỜNG
Một là, tăng cường công tác tuyên truyền, nâng cao ý thức người dân tự bảo vệ mình và cùng cộng đồng phòng tránh, khắc phục thiên tai. Thông tin kịp thời và thường xuyên tình hình bão lũ đến những người nuôi trồng thủy sản. Các cơ quan chức năng và chính quyền địa phương cần rà soát các vùng nuôi thủy sản có nguy cơ bị úng ngập và đề ra biện pháp bảo vệ cụ thể, hạn chế thiệt hại khi xảy ra lũ lụt. Khuyến cáo bà con nuôi trồng thủy sản trong tỉnh kiểm tra, gia cố ao đìa tránh sạt lở, chuẩn bị lưới để đăng quanh bờ ao, đìa trước khi xảy ra ngập lụt. Kiểm tra, tu sửa, neo buộc chắc chắn các lồng bè nuôi tôm hùm, cá mú, tu hài, cá bớp, đồng thời tìm vị trí an toàn để di chuyển các lồng bè khi bị sóng gió xô đẩy.
Hai là, chủ động phòng và trị bệnh cho động vật thủy sản. Đối với phòng bệnh, trong mùa mưa lũ, do những biến đổi bất thường về nhiệt độ, độ ẩm, lượng mưa… là những nguyên nhân làm cho các vi sinh vật gây bệnh phát triển và phát tán ra môi trường, đồng thời gây nên các hiện tượng sốc môi trường đối với động vật thủy sản, mầm bệnh có nhiều cơ hội xâm nhập vào cơ thể động vật thủy sản để gây bệnh. Do đó cần phải tiến hành các biện pháp quản lý ao nuôi, chăm sóc động vật thủy sản một cách chặt chẽ. Thường xuyên quan sát tình trạng cá, tôm bơi lội trong ao. Khi có hiện tượng cá, tôm nổi đầu thì phải xác định nguyên nhân do đâu, nếu do thiếu ôxy thì phải tăng quạt nước hoặc sục khí, giảm lượng thức ăn, thay một phần nước ao nuôi, cấp thêm nước mới vào ao. Thường xuyên theo dõi mức nước, màu nước trong ao để kịp thời điều chỉnh; theo dõi thời tiết những ngày chuyển trời để kịp thời điều chỉnh lượng thức ăn. Bảo đảm môi trường ao nuôi cho cá, tôm trong sạch bằng các biện pháp hóa dược như sử dụng bột đá, vôi bột, vôi nước bón định kỳ cho ao nuôi, liều lượng tùy theo đối tượng nuôi.
Đối với nuôi cá lồng, bè cần sử dụng hóa chất treo trong lồng, bè để khử trùng môi trường nước, diệt các tác nhân gây bệnh cho cá nuôi. Tăng cường sức đề kháng cho động vật thủy sản như bổ sung vitamin C trộn vào thức ăn cho cá ăn hàng ngày.
Về trị bệnh, người nuôi cần chú ý cách trị một số bệnh như: bệnh trùng bánh xe ở cá. Bệnh này do các loại trùng có hình dạng như bánh xe phát triển cao điểm vào các mùa mưa, lũ.
Để trị bệnh, dùng nước muối NaCl 2-3% tắm cho cá từ 5 đến 15 phút, hoặc dùng CuSO4 nồng độ 3-5ppm tắm cho cá từ 5 từ 15 phút hoặc phun trực tiếp xuống ao với nồng độ 0,5-0,7ppm (0,5-0,7g cho 1m3 nước). Dùng formalin nồng độ 200-250 ppm (200-250ml/m3) tắm trong 30 đến 60 phút hoặc nồng độ 20-25ppm (20-25ml/m3) phun xuống ao, tắm vào buổi sáng sớm hoặc vào chiều tối.
Bệnh rận cá, rận cá thường bám vào thân cá, hút các chất nhờn làm cá bị đau, ngứa và cá chạy liên tục, nếu bám từ 2 con trở lên thì cá sẽ bị chết. Để trị bệnh, người nuôi dùng iodine với liều lượng 2g/m3 nước, tắm cho cá liên tục 3 đến 5 ngày kết hợp dùng oxytetracyline 5g trộn vào 1kg thức ăn cho cá ăn liên tục trong 5 đến 7 ngày.
Bệnh đốm đỏ (còn gọi bệnh ghẻ), nguyên nhân chính của bệnh này là do cá bị các ký sinh trùng bám vào thân, làm cho cá bị trầy xước, chạy vòng vèo, cá bị sây sát miệng và đuôi, tạo điều kiện thuận lợi để các vi rút, vi khuẩn tấn công vào cơ thể cá. Cách trị bệnh là dùng formol với liều lượng 25ml/m3 nước, tắm cho cá liên tục 3 đến 5 ngày, kết hợp dùng oxytetracyline 5g trộn vào 1kg thức ăn cho cá ăn liên tục từ 5 đến 7 ngày. Ngoài ra, nên bổ sung vitamin C 5g/kg thức ăn, cho ăn liên tục 7 đến 10 ngày để tăng cường sức đề kháng, kích thích cá ăn mạnh, tăng cường tiêu hóa thức ăn.
Đối với các bệnh do vi khuẩn có thể dùng một số loài kháng sinh như erythromyxin hoặc oxytetramyxin trộn vào thức ăn từ 3 đến 7 ngày, dùng 2-5g/100kg cá/ngày. Có thể phun xuống ao nồng độ 1-2 ppm, sau đó sang ngày thứ 2 trộn vào thức ăn 4g/100kg cá, từ ngày thứ 3 giảm còn một nửa.
Ba là, tăng cường công tác quản lý ao, đầm, bảo vệ tài sản. Đối với ao nuôi cá nước ngọt ở các vùng úng trũng, hàng năm thường bị ảnh hưởng khi lũ về, người nuôi cần có kế hoạch sản xuất để tiến hành thu hoạch trước, tránh thất thoát sản phẩm khi bão, lụt xảy ra. Đối với những ao không bị ảnh hưởng trực tiếp lũ lụt, người nuôi cần củng cố, tu bổ và kiểm tra các bờ ao, bờ cống. Bờ ao phải đắp cao hơn mức nước cao nhất ít nhất 0,5m trở lên. Bố trí đặt cống để chủ động xả nước trong ao, đề phòng nước tràn bờ; chuẩn bị lưới, đăng chắn, dụng cụ cuốc xẻng gia cố hệ thống bờ bao, cống khi có tình huống xấu xảy ra. Trong trường hợp không thể gia cố bờ cao hơn thì có thể dùng lưới nilon cùng với các cột gỗ vây xung quanh ao để tránh cá ra ngoài khi nước dâng cao, tràn bờ.
Đối với nuôi tôm nước lợ, người nuôi cần kiểm tra hoạt động của tôm nuôi và môi trường nước trước và sau mưa để có biện pháp xử lý kịp thời, như: gia cố, tu sửa bờ ao, cống lấy nước để hạn chế hư hỏng, sạt lở làm thất thoát sản phẩm; thường xuyên theo dõi, cập nhật dự báo thời tiết để có biện pháp thu hoạch trước khi lũ lụt xảy ra. Để hạn chế hiện tượng giảm độ mặn đột ngột trong ao nuôi tôm, người nuôi phải có kế hoạch điều tiết nước. Trước khi mưa to cần phải lấy nước có độ mặn thích hợp vào ao và để mực nước trong ao cao nhất. Trong khi trời mưa nên tránh các hoạt động làm xáo trộn nước trong ao nuôi và sau khi mưa cần nhanh chóng rút bớt nước ở tầng mặt của ao bằng cách tháo các cánh phai của cống thoát.
Đối với nuôi thủy sản trên biển cần tiến hành thu hoạch trước mùa mưa bão nếu cá, tôm đạt kích cỡ thu hoạch. Nếu không thể thu hoạch trước mùa mưa bão thì cần kiểm tra, tu sửa lại lồng bè, tìm vị trí an toàn để di chuyển lồng bè vào những nơi kín gió, nơi không bị ảnh hưởng nước ngọt, dòng chảy nhẹ để tránh khi bão gió lớn xô đẩy làm vỡ lồng, bè.
NGUYỄN KHẮC TÂN
PGĐ Trung tâm Khuyến nông - Khuyến ngư
