Ngày tôi còn thơ bé, cá, mực nhiều vô kể. Có những đêm cá ồ, cá nục, cá cơm… áp sát vào bãi biển. Ngư dân đánh bắt cá đem về chứa đầy lu, hũ, chác, thúng trét… chỉ để làm mắm. Họ biết bán cá cho ai khi nhà nhà đầy ắp cá. Thuở ấy chưa có đá lạnh để ướp cá chuyển đi bán ở vùng sâu, vùng xa. Người ở vùng nông nghiệp “đi bạn” lưới cho ngư dân. Họ được chủ thuyền nghề chia cá, mực và còn chia tiền sau mỗi con nước. Có những người đi lưới bốc (còn gọi là lưới mười), họ ào đến những con thuyền cá bạc đầy khoang, vừa xin, vừa bốc trộm cá, mực cho vào bao đem về nhà nấu ăn qua ngày.
Những con “thuyền tới”, “thuyền lui” dùng sức người là chính. Chủ công là những thanh niên, trung niên sức dài vai rộng, đôi tay rắn chắc chèo thuyền cả ngày không biết mệt. Lưới vây đánh cá ồ, cá chù, cá dưa gang là lưới đan bằng vải sợi, ngâm với nước rễ cây cui ngả màu nâu giống màu áo thầy tu. Phương tiện thô sơ như vậy nhưng ngư dân đánh bắt hàng thiên, hàng lằm, có khi cả muôn cá (1 thiên cá là 100 con, một lằm cá là 1.000 con, 1 muôn cá là 10.000 con). Ngư dân hành nghề trên ngư trường phát hiện cá bằng mắt thường. Họ buông lưới chặn đầu, rồi bao vây những món cá chù, cá ồ giữa ban ngày.
Bây giờ, nghề biển của ngư dân miền Trung đã hiện đại hơn nhiều. Họ đóng thuyền cả trăm mã lực (CV); có máy tầm ngư, lưới đan bằng nhợ ny lon, buông lưới và kéo lưới bằng máy với hàng trăm cây đá lạnh thủ sẵn trên thuyền để muối cá; có đèn cao áp pha trên biển để xúc cá. Tuy nhiên, so với các nước trong khu vực, nghề biển của ngư dân Việt Nam còn lạc hậu về phương tiện và phương thức đánh bắt cá, mực.
Việt Nam có bờ biển dài 3.350km, hơn 3.000 hòn đảo lớn, nhỏ; diện tích biển Đông hơn 4.200km2, 83% dân số Việt Nam sống trong vùng duyên hải. Việt Nam là một quốc gia biển, nhưng ngư dân của chúng ta mới bắt đầu có những con tàu vỏ thép. Điều đáng ghi nhận và tôn vinh ngư dân Việt là có hàng trăm năm bám biển vì cuộc mưu sinh và gìn giữ lãnh hải thiêng liêng của Tổ quốc. Để bám biển sinh sống truyền đời, ngư dân cần được cổ vũ và tạo điều kiện tốt nhất. Ngư dân không chỉ lao động bằng cơ bắp mà phải có trí tuệ, sử dụng thành thạo phương tiện hành nghề hiện đại để đánh bắt. Nhất là lực lượng ngư dân trẻ phải biết làm chủ khoa học công nghệ về biển, hiểu biết thấu đáo về Luật Hàng hải; xử lý thông minh, nhạy bén, linh hoạt mọi tình huống xảy ra trên biển đúng theo chủ trương của Đảng và Nhà nước ta.
Hơn lúc nào hết, ngư dân Phú Yên, ngư dân miền Trung phải đoàn kết một lòng, sát cánh bên nhau để cùng góp phần khẳng định, bảo vệ vững chắc vùng trời, vùng biển máu thịt của Tổ quốc trước sự hung tàn, bạo ác của quân bành trướng ôm mộng bá quyền độc chiếm biển Đông.
TRẦN HOÀI BẢO
