Đại biểu HĐND là người đại diện cho ý chí, nguyện vọng của nhân dân; là người thay mặt nhân dân thực hiện quyền lực Nhà nước trong HĐND. Do đó, giữ mối liên hệ chặt chẽ với cử tri, tiếp xúc cử tri là trách nhiệm không thể thiếu của đại biểu HĐND. Việc tiếp xúc cử tri còn là cơ sở để đại biểu HĐND thực hiện tốt nhiệm vụ,quyền hạn của mình, nhất là quyền giám sát đối với hoạt động của các cơ quan trong bộ máy Nhà nước.
THẮT CHẶT MỐI QUAN HỆ GIỮA ĐẠI BIỂU VỚI CỬ TRI
Tiếp xúc cử tri là hoạt động đặc thù của cơ quan dân cử, mang tính bắt buộc được quy định tại Điều 39, Điều 40 của Luật Tổ chức HĐND và UBND năm 2003. Thông qua việc tiếp xúc cử tri, mối quan hệ giữa đại biểu dân cử với cử tri, với nhân dân ngày càng được thắt chặt. Đồng thời những bức xúc từ cuộc sống, những ý kiến, kiến nghị được cử tri gửi gắm cho đại biểu cũng được chuyển đến các cơ quan có thẩm quyền xem xét, giải quyết.
Qua những quy định của pháp luật hiện hành, có thể thấy, xét về trình tự, cách thức tiếp xúc cử tri, hoạt động tiếp xúc cử tri của đại biểu HĐND được hiểu là việc đại biểu HĐND theo thời gian luật định thông qua các cơ quan, tổ chức có thẩm quyền tổ chức gặp gỡ cử tri nơi bầu ra mình để thu thập ý kiến, lắng nghe tâm tư, nguyện vọng của cử tri chuyển tải đến HĐND và báo cáo với cử tri việc thực hiện nhiệm vụ người đại biểu HĐND.
Về bản chất, việc tiếp xúc cử tri của đại biểu HĐND đặt ra hai vấn đề. Đó là, cử tri chủ động trực tiếp chuẩn bị những kiến nghị, đề xuất của mình phản ánh tới đại biểu HĐND, đại biểu HĐND lắng nghe những ý kiến, kiến nghị phản ánh của cử tri và tổng hợp, tiếp thu có chọn lọc những ý kiến đó. Đại biểu HĐND chủ động chuẩn bị những nội dung cần tiếp xúc để tiếp xúc cử tri, cử tri nghe người đại biểu của mình báo cáo.
Hai vấn đề trên liên quan chặt chẽ với nhau, thể hiện mối quan hệ giữa đại biểu HĐND với cử tri. Đồng thời cũng thể hiện rõ quan hệ giám sát giữa người đại biểu HĐND với cử tri. Đại biểu HĐND là chiếc cầu nối giữa cử tri với cơ quan quyền lực nhà nước ở địa phương.
Thời gian qua, Thường trực HĐND, UBND, Ủy ban MTTQ Việt Nam tỉnh phối hợp tốt trong công tác tổ chức cho đại biểu HĐND tiếp xúc cử tri; luôn quan tâm cải tiến công tác tiếp xúc cử tri; tổng hợp đầy đủ các ý kiến, kiến nghị của cử tri báo cáo tại các kỳ họp của HĐND tỉnh; đôn đốc, kiểm tra, xem xét việc giải quyết những ý kiến, kiến nghị của cử tri đặt ra. Đại biểu HĐND thực hiện tốt trách nhiệm tiếp xúc cử tri để thu thập và phản ánh trung thực ý kiến, kiến nghị và nguyện vọng của cử tri. Nội dung, hình thức tiếp xúc cử tri phù hợp với từng địa phương. UBND tỉnh, các cơ quan chuyên môn thuộc UBND tỉnh, đã trả lời nghiêm túc các ý kiến, kiến nghị của cử tri trình tại các kỳ họp HĐND tỉnh; giao cho các cơ quan chức năng tổ chức thực hiện những ý kiến, kiến nghị chính đáng của cử tri.
Hoạt động tiếp xúc cử tri ngày càng được đổi mới, đi vào nề nếp, có chiều sâu; mối quan hệ giữa đại biểu dân cử và cử tri ngày càng được củng cố, gắn bó chặt chẽ. Đại biểu dân cử ngày càng tăng cường vai trò, trách nhiệm, cử tri ngày càng có ý thức hơn trong việc tham gia đóng góp ý kiến, kiến nghị xây dựng chính quyền, xây dựng quê hương, đất nước; về cơ bản, các cơ quan nhà nước có thẩm quyền khi nhận được ý kiến, kiến nghị của cử tri đã khẩn trương xem xét, nghiên cứu trả lời cử tri với thái độ nghiêm túc, có trách nhiệm. Nhiều ý kiến, kiến nghị đã được giải quyết một cách thấu đáo, tháo gỡ được những khó khăn, bức xúc, đáp ứng lòng mong đợi của cử tri. Kết quả giải quyết ý kiến, kiến nghị của cử tri đã góp phần từng bước nâng cao hiệu quả, hiệu lực quản lý của bộ máy nhà nước, bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của công dân, thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội, giữ vững ổn định chính trị, trật tự an toàn xã hội của địa phương.
NHỮNG GIẢI PHÁP NÂNG CAO TIẾP XÚC CỬ TRI
Bên cạnh những kết quả đạt được, vẫn còn một số hạn chế nhất định. Đó là chưa tổ chức
thường xuyên tiếp xúc cử tri theo chuyên đề, nơi cư trú, gặp gỡ, tiếp xúc với cá nhân, với nhóm cử tri...; thành phần tham dự tiếp xúc cử tri chưa đa dạng, một số buổi tiếp xúc cử tri không có lãnh đạo địa phương tham dự để giải đáp trực tiếp kiến nghị của cử tri thuộc thẩm quyền; công tác giám sát, đôn đốc giải quyết các ý kiến, kiến nghị của cử tri chưa được quan tâm đúng mức. Việc giải trình, tiếp thu ý kiến của cử tri của một số đại biểu và cơ quan chức năng ở địa phương còn lúng túng, chưa đáp ứng yêu cầu...
Để nâng cao chất lượng, hiệu quả hoạt động tiếp xúc cử tri của đại biểu HĐND, cần chú trọng một số giải pháp như sau:
Thứ nhất, từng đại biểu HĐND phải tự nghiên cứu, học hỏi, rút kinh nghiệm để nâng cao kỹ năng tiếp xúc cử tri như: chuẩn bị báo cáo thật khoa học, phù hợp với đối tượng, khu vực tiếp xúc cử tri. Trong trường hợp cần thiết, đại biểu cần nắm bắt trước thông tin của cơ quan, địa phương nơi dự kiến tiếp xúc để tránh bị động. Đồng thời đề xuất Thường trực HĐND tỉnh mời thành phần liên quan cùng dự để tiếp thu, giải trình, giải đáp cho cử tri. Khi tiếp xúc, tùy đối tượng mà báo cáo những nội dung cử tri thật sự quan tâm; định hướng cử tri tập trung phản ánh những nội dung chủ yếu thuộc thẩm quyền giải quyết của các cơ quan chức năng cùng cấp hoặc nội dung đó sẽ được HĐND cấp mình bàn thảo, quyết định tại kỳ họp gần nhất. Ngoài ra, cần đa dạng hóa các hình thức lắng nghe, công tác tổng hợp. Ngoài việc ghi chép đầy đủ các ý kiến của cử tri, đại biểu còn phải phân loại ý kiến theo thẩm quyền giải quyết của các cơ quan, đơn vị, địa phương. Có như vậy, việc tổng hợp chung ý kiến cử tri mới được thực hiện nhanh chóng và chính xác.
Hai là, Thường trực HĐND tỉnh phối hợp chặt chẽ với UBMTTQ các cấp xây dựng kế hoạch tiếp xúc cử tri, bao gồm đại diện Thường trực HĐND, UBND, UBMTTQ Việt Nam các địa phương, cơ quan, đơn vị có liên quan cùng tham dự nhằm đảm bảo tính nghiêm túc; đồng thời có thể phối hợp giải thích, giải quyết, trả lời ngay một số ý kiến cử tri phản ánh, góp phần mang lại hiệu quả cao cho buổi tiếp xúc và niềm tin của cử tri đối với cơ quan nhà nước. Kết thúc các đợt tiếp xúc cử tri, Thường trực HĐND tỉnh cần tổ chức họp đánh giá kết quả. Qua đó, biểu dương những đơn vị tổ chức tốt tiếp xúc cử tri; nhắc nhở những đại biểu, những đơn vị chưa thực hiện tốt việc này và tổng hợp ý kiến, kiến nghị của cử tri không đúng quy định nhằm góp phần nâng cao chất lượng tiếp xúc cử tri tại các đợt sau.
Ba là, cần mở rộng hình thức tiếp xúc cử tri, trong đó cần tăng cường tiếp xúc cử tri theo chuyên đề. Hình thức này nếu được thực hiện tốt sẽ mang lại hiệu quả cao, giúp đại biểu có thêm nhiều thông tin khi tham gia quyết định các chủ trương, chính sách của địa phương. Theo đó, khi xây dựng nghị quyết về chương trình hoạt động giám sát, xây dựng nghị quyết của HĐND hàng năm, Thường trực HĐND cần lựa chọn một số nội dung quan trọng để tổ chức cho đại biểu tiếp xúc cử tri theo chuyên đề nhằm tạo điều kiện để người dân tham gia đóng góp nhiều ý kiến, góp phần ban hành chủ trương, chính sách phù hợp với thực tiễn, có tính khả thi cao.
Bốn là, tăng số điểm tiếp xúc cử tri trong mỗi đợt tiếp xúc đối với mỗi đại biểu, hạn chế tình trạng nhiều đại biểu tập trung tiếp xúc cử tri tại một điểm trung tâm, tạo điều kiện cho cử tri nhiều nơi có điều kiện được tiếp xúc để phản ánh nguyện vọng của mình.
Năm là, tăng cường năng lực của người điều hành phiên tiếp xúc cử tri, hạn chế tình trạng cử tri phát biểu dài dòng, mang tính cá nhân.
NGUYỄN THỊ DIỆU THIỀN
Phó trưởng ban Văn hóa - Xã hội HĐND tỉnh
