Chúng ta thường làm gì khi con nói: “Con muốn mua...” một món gì đó? Nếu món đó có giá trị nhỏ, hầu hết những người làm cha làm mẹ đều sẵn sàng bỏ tiền ra mua cho con.
Dù biết rằng chỉ vài hôm sau, có thể món đồ đó sẽ bị trẻ xếp xó, không ngó ngàng tới nữa. Còn nếu món đồ đó quá đắt đỏ, có lẽ cha mẹ sẽ từ chối và bảo rằng “Nhà mình không đủ tiền”, rồi cố gắng thu hút sự chú ý của con vào một vấn đề khác để con quên đi mong muốn hiện tại.
Hai tình huống nói trên là phản ứng thường thấy của hầu hết các bậc cha mẹ hiện nay khi con vòi vĩnh, đòi mua một vật gì đó. Nhưng nếu những tình huống đó cứ lặp đi lặp lại thì phản ứng như thế nào mới là phù hợp?
Tôi có cô bạn thân hay chia sẻ về những buồn vui trong cuộc sống. Một ngày nọ, cô than thở với tôi: Trẻ nhỏ bây giờ “lớn” quá, biết để ý nhiều việc. Nếu mình không định hướng đúng ngay từ đầu, trẻ lớn lên sẽ có suy nghĩ lệch lạc. Tôi hỏi sự việc thế nào thì cô kể: Con trai cô năm nay học lớp 1, một ngày nọ, bỗng về nhà bảo mẹ mua ô tô chở con đi học vì bạn cùng lớp được ba mẹ đưa đón bằng ô tô. Ngay lập tức, như một phản ứng “bản năng”, bạn tôi bảo nhà làm gì có tiền mà mua ô tô. Ai ngờ cậu con nói: Mẹ bảo ba lấy thẻ ATM đi rút tiền rồi mua. Chỉ cần cho thẻ vào máy là có tiền ngay ấy mà.
Hóa ra lâu nay, cu cậu thấy ba mẹ đi rút tiền từ ATM để chi dùng thì mặc định trong đầu rằng chỉ cần hết tiền, tới ATM sẽ có ngay. Cậu không hiểu rằng ba mẹ phải làm việc vất vả hàng tháng trời mới có lương chuyển vào tài khoản, khi đó mới có thể rút về chi tiêu. Còn bạn tôi thì nào có biết con suy nghĩ giản đơn như vậy; bởi vì muốn con được đủ đầy, không thua thiệt bạn bè trang lứa, cô chẳng bao giờ thở than với con về công việc, về những vất vả trong cuộc sống đời thường. Cô hỏi tôi có cách nào để định hướng, giúp con suy nghĩ đúng đắn về tiền bạc?
Tôi đem vấn đề của bạn “tham vấn” một người bạn khác làm trong ngành giáo dục. Bạn không trả lời trực tiếp mà lại kể cho tôi nghe câu chuyện của gia đình bạn. Rằng cách đây 1 năm, cậu con trai 6 tuổi của cô cũng về nhà vòi mẹ mua chiếc ô tô đồ chơi bằng điện mà cậu có thể ngồi vào lái được. Theo như cô biết, giá trị trường của chiếc ô tô này lên đến vài triệu đồng, một số tiền khá cao cho một món đồ chơi mà cô có thể chấp nhận được. Vả lại, không thể để cho con muốn gì được nấy, sau một hồi suy nghĩ, cô bảo với con: Đúng là chiếc ô tô đồ chơi rất đẹp, ngồi vào lái rất thích và con mong muốn có nó là chính đáng. Tuy nhiên hiện tại, ba mẹ đã chi hết tiền mua đồ chơi cho con rồi. Con có cách nào kiếm đủ tiền để mua chiếc ô tô đó không?
Khi cậu con bảo sẽ xin tiền ba mẹ, thì cô nhấn mạnh rằng: Tiền mua đồ chơi cho con, ba mẹ đã chi hết. Con phải tự kiếm tiền mua nếu con vẫn muốn mua chiếc ô tô đó. Và rồi, sau một hồi thảo luận, cô gợi ý con có thể để dành tiền lì xì nuôi heo đất hoặc làm việc nhà... để có tiền. Khỏi phải nói, cu cậu hớn hở thế nào và bắt tay ngay vào việc bằng cách nhờ mẹ mua một con heo đất về để dành tiền mua xe...
Kết thúc câu chuyện, bạn mỉm cười bảo rằng thói quen tốt cần hình thành từ nhỏ nhưng hầu hết cha mẹ đều đợi con đến tuổi thiếu niên mới dạy về tiền bạc hoặc thậm chí bỏ qua luôn việc này và cho rằng từ từ con sẽ hiểu. Thực tế, nếu cha mẹ không hướng dẫn, con trẻ sẽ tự quan sát và học cách sử dụng tiền bạc từ những người lớn xung quanh mình. Vì vậy theo bạn tôi, ngay từ khi con còn nhỏ, cha mẹ có thể dạy con hiểu đúng về tiền bạc, về cách làm ra tiền và quản lý, sử dụng tiền để chúng có trách nhiệm hơn với bản thân và gia đình.
LÊ MINH ANH
(phường 5, TP Tuy Hòa)
