Đây là mùa xuân thứ 5, cựu hoàng tử Vĩnh San Joseph - con trai vua Duy Tân - cùng vợ đón tết cổ truyền trên quê Việt. Ngày cuối năm, căn nhà nhỏ xinh bên dòng sông ở phường Ngọc Hiệp, thành phố Nha Trang (tỉnh Khánh Hòa) trở nên đẹp hơn với sắc hoa, với sự chuẩn bị để đón năm mới theo đúng phong cách của người Việt, bởi nửa dòng máu Việt đang chảy trong ông và tình yêu đối với đất Việt tràn ngập tâm hồn một phụ nữ Pháp.    

Cựu hoàng tử Vĩnh San Joseph (bên phải) và vợ - bà Marguerite Lebreton - chụp ảnh lưu niệm với người phiên dịch và phóng viên - Ảnh: NAM PHƯƠNG

Khi chúng tôi gõ cửa ngôi nhà xinh xắn ở phường Ngọc Hiệp, bà Marguerite Lebreton - vợ cựu hoàng tử - ra đón khách với nụ cười tươi. Bà nói rằng ông Vĩnh San Joseph đi dự buổi gặp mặt cuối năm do UBND tỉnh Khánh Hòa tổ chức. Ở đó, ông sẽ gặp bạn bè và chuyện trò rôm rả với họ nên ít có khả năng về nhà sớm. Nói vậy, thế nhưng mỗi khi nghe tiếng xe đi ngang con đường nhỏ trước nhà, bà Marguerite lại đi ra cửa, ngóng chừng.

Khoảng 9 giờ rưỡi tối, cựu hoàng tử trở về. Với chiếc áo vest vắt trên tay, con trai vua Duy Tân bước vào nhà, niềm nở chào khách. Vóc dáng thanh mảnh và  đôi mắt ông đích thực là của người Việt, còn chiếc mũi và mái tóc, ông thừa hưởng từ người mẹ Pháp.

Cựu hoàng tử Vĩnh San Joseph là một trong mười người con của nhà vua yêu nước Duy Tân - vị vua thứ 11 triều Nguyễn, trị vì từ năm 1907 đến 1916. Sau khi dự định khởi nghĩa cùng Việt Nam Quang Phục Hội bị bại lộ, vua Duy Tân và cha ngài - vua Thành Thái - bị lưu đày ở La Réunion, một hòn đảo trên Ấn Độ Dương. Cựu hoàng tử Vĩnh San Joseph chào đời vào năm 1938, tại La Réunion. 18 tuổi, ông đến Madagascar và làm việc ở đó trong 10 năm rồi chuyển sang Pháp cho đến khi nghỉ hưu. Ở tuổi xế chiều, khi các con đã trưởng thành, cựu hoàng tử trở về Việt Nam theo tiếng gọi thiêng liêng của cội nguồn. Ông nói: “Tôi trở về Việt Nam vì đây là quê hương tôi. Tôi thích vẻ đẹp và không khí trong lành của Nha Trang nên quyết định sẽ sống ở đây cho đến cuối đời. Người dân ở đây rất hiền và rất cởi mở”.

Trước khi trở về quê hương, vợ chồng cựu hoàng tử đã đón những cái tết của người Việt trên đất Pháp. Tuy không được đắm mình trong bầu không khí tết cổ truyền của dân tộc song ông cũng biết rằng, khoảng một tuần trước tết, người Việt dọn dẹp, trang hoàng nhà cửa, mua hoa về trang trí cho ngôi nhà đẹp hơn để đón năm mới. Bà Marguerite nói: “Đó là một cái tết mang đậm truyền thống. Người Việt gởi vào đó niềm hy vọng năm mới sẽ tốt đẹp hơn năm cũ, họ sẽ có một cuộc sống vui vẻ, hạnh phúc và thịnh vượng hơn. Tết là dịp rất quan trọng đối với người Việt Nam”.

Lúc mới trở về quê cha đất tổ, vợ chồng cựu hoàng tử gặp nhiều trở ngại trong giao tiếp, bởi họ chỉ nói được tiếng Pháp. Nhưng họ có những người láng giềng thân thiện. Khi biết họ là con trai, con dâu của một vị vua yêu nước, láng giềng càng yêu mến ông bà. Thi thoảng, những đứa trẻ học tiếng Pháp cũng đến làm quen, trò chuyện với họ. Vợ chồng cựu hoàng tử cảm thấy vui với những điều bình dị đó.

Bà Marguerite đã đi cùng cựu hoàng tử Vĩnh San Joseph một chặng đường gần 40 năm. Bà nói, ông là người thẳng tính và tốt bụng. Đấy là hai đức tính mà bà thích nhất ở chồng. Ông cũng giống vua cha ở điểm kỹ lưỡng và khó tính.

Vì yêu chồng và hiểu được nỗi niềm đau đáu về quê cha đất tổ, bà Marguerite đã vượt qua nhiều trở ngại để cùng cựu hoàng tử trở về sống ở Việt Nam. Không nói được tiếng Việt song người phụ nữ này biết làm một vài món ăn Việt, dù bà không thể gọi tên chúng một cách chính xác.

Đêm cuối năm, thời gian vùn vụt trôi. Và dù còn nhiều điều chưa thể tỏ bày song chúng tôi đành phải chào tạm biệt vợ chồng cựu hoàng tử. Họ tiễn chúng tôi ra cổng và nói bằng tiếng Việt “Chúc mừng năm mới” rồi vẫy tay chào. Như bao người Việt sống trên dải đất này, cựu hoàng tử Vĩnh San Joseph và vợ ông mong muốn mọi người, mọi nhà có một năm mới nhiều niềm vui, thịnh vượng và hạnh phúc.

LÂM VY