Phú Yên là một trong 7 tỉnh tham gia dự án “Nâng cao năng lực đánh giá và quản lý tài nguyên nước Việt
 |
|
Thủy điện sông Ba Hạ xả lũ nhưng không đủ khả năng điều tiết nước trên sông Ba do dung tích hồ chứa nhỏ - Ảnh: N.T |
Phú Yên được đánh giá là một trong những địa phương giàu tài nguyên nước, mật độ sông ngòi tương đối dày, trung bình 0,5km/km2 với tổng lượng dòng chảy hàng năm 13,5 tỉ mét khối, trong đó gần 42% được sinh ra ở nội tỉnh. Trên địa bàn tỉnh có 45 con sông có chiều dài trên 10km với các sông chính là sông Ba, sông Kỳ Lộ, sông Bàn Thạch, sông Cầu, trong đó sông Ba được xếp là sông lớn thứ 9 của cả nước chảy qua địa phận các tỉnh Gia Lai, Kon Tum, Đắc Lắc, Phú Yên. Tuy nhiên, do vị trí tỉnh ta nằm ở sườn đông của dãy Trường Sơn, có đồng bằng trũng liền kề với núi cao, rừng bị tàn phá nặng, mùa mưa hay có những trận mưa lớn tập trung trong thời gian ngắn, kết hợp với địa hình dốc gây ra lũ, lụt hầu hết các vùng dân cư ở hạ lưu. Ngược lại, trong mùa ít mưa, nắng nhiều, bốc hơi mạnh, khả năng giữ nước của lưu vực kém, sông suối thường cạn kiệt nên tình hình thiếu nước sinh hoạt và sản xuất diễn ra rất nghiêm trọng tại nhiều địa phương. Nhìn chung nguồn nước mặt ở Phú Yên chưa bị nhiễm bẩn vẫn đảm bảo cho tưới nông nghiệp, sản xuất công nghiệp và xử lý cho sinh hoạt. Tuy nhiên cùng với phát triển kinh tế- xã hội và gia tăng dân số, các hoạt động của con người ngày càng tác động đến tài nguyên thiên nhiên nói chung và tài nguyên nước nói riêng gây nên cạn kiệt và ô nhiễm nguồn nước.
* Theo ông, việc quản lý tài nguyên nước đối với Phú Yên đang có những tồn tại, vướng mắc gì?
- Trong thời gian qua, việc tự lập quy hoạch và tự quyết định khai thác sử dụng nước hầu như do từng ngành thực hiện mà chưa quan tâm nhiều đến nhu cầu, lợi ích của ngành khác. Hầu như chưa có quy hoạch sử dụng nước nào trên lưu vực sông được cơ quan quản lý Nhà nước về tài nguyên nước có thẩm quyền phê duyệt như quy định của Luật Tài nguyên nước. Việc khai thác sử dụng nước ở đây chỉ chú trọng hiệu quả kinh tế chứ chưa quan tâm tới việc đảm bảo nhu cầu nước cho môi trường. Như trên lưu vực sông Ba, những công trình hồ chứa xây dựng ở trung và thượng lưu đã lấy trực tiếp nước từ dòng chảy cơ bản, làm cạn kiệt nước của nhiều sông suối khác. Ngoài ra, các hồ chứa nước Sông Hinh, Krông H’năng, Sông Ba Hạ, An Khê - Kanak chủ yếu là hồ thủy điện, không đủ năng lực phòng chống lũ, điều hòa dòng chảy cho khu vực hạ du. Hiện nay trên lưu vực sông Ba chưa có quy tắc chia sẻ phân bổ tài nguyên nước cũng như quản lý vận hành thống nhất liên hồ nên chưa thể điều tiết nước trong phòng chống lũ lụt.
Dọc sông Ba đang có nhiều nhà máy chế biến đường, tinh bột sắn, giấy và bột giấy hoạt động. Nước thải của các nhà máy chế biến công nghiệp này đều đổ ra sông Ba, nếu không quản lý tốt thì nguy cơ gây ô nhiễm nguồn nước sông Ba là điều khó tránh khỏi. Đây cũng là lĩnh vực đặt trong quản lý nguồn nước đối với tỉnh ta.
Trong khi đó, hệ thống pháp luật quản lý tài nguyên nước của nước ta chưa hoàn chỉnh, công tác quản lý nhà nước về tài nguyên nước các cấp chưa đáp ứng yêu cầu, còn nhiều hạn chế cả về con người và phương tiện hoạt động.
* Đâu là những vấn đề cần giải quyết trong công tác quản lý nguồn nước mà dự án CAPAS hướng tới?
- Như chúng ta đã biết, nước là tài nguyên đặc biệt quan trọng, là thành phần thiết yếu của sự sống và môi trường, quyết định sự tồn tại, phát triển bền vững của đất nước; mặt khác nước cũng có thể gây ra tai họa cho con người và môi trường. Tuy nhiên, hiện nay nhận thức của phần lớn cán bộ, nhân dân và các cơ sở sản xuất kinh doanh trong công tác bảo vệ các giá trị của tài nguyên nước chưa cao, hầu hết đều cho rằng nước là tài nguyên vô tận nên trong quá trình khai thác, sử dụng chưa có ý thức tiết kiệm và bảo vệ nguồn nước.
Xuất phát từ thực trạng đó, dự án CAPAS do Vương quốc Bỉ tài trợ cho tỉnh ta thực hiện dự án “Nâng cao năng lực quản lý và đánh giá tài nguyên nước” với mục tiêu tổng quát là cải thiện quy hoạch chiến lược về tài nguyên nước; cải thiện công tác bảo vệ tài nguyên nước; nâng cao ý thức cộng đồng về bảo vệ tài nguyên nước; nâng cao năng lực nhân sự quản lý tài nguyên nước của Sở Tài nguyên và Môi trường. Về cụ thể, trước tiên dự án xây dựng chiến lược truyền thông và nâng cao nhận thức cộng đồng làm cho mọi người hiểu rõ giá trị tài nguyên nước; từ đó tham gia vào quá trình quản lý nguồn tài nguyên quý giá này như xây dựng cơ chế, chính sách nhằm khuyến khích cá nhân và tổ chức tham gia công tác bảo vệ môi trường, bảo vệ các nguồn nước; xác định rõ trách nhiệm về bảo vệ môi trường, bảo vệ các nguồn nước của các cấp, các ngành, tổ chức và cộng đồng, cá nhân, đặc biệt đề cao trách nhiệm của các cơ sở sản xuất và dịch vụ trên địa bàn tỉnh.
Mặt khác, dự án sẽ tiến hành điều tra đánh giá toàn diện tài nguyên nước của tỉnh, bao gồm cả nước mặt và nước dưới đất, cả lượng và chất. Trên cơ sở đó, xây dựng cơ sở dữ liệu của ngành, xây dựng chiến lược, chính sách phát triển bền vững tài nguyên nước cân bằng giữa bảo vệ, phát triển tài nguyên nước và hệ sinh thái thủy sinh với bảo đảm nhu cầu nước, bảo đảm an ninh về nước cho phát triển kinh tế- xã hội của địa phương; xây dựng hệ thống quan trắc môi trường về tài nguyên nước; tổ chức các khóa đào tạo các lĩnh vực chính về quản lý tài nguyên nước cho cán bộ quản lý các cấp.
* Cám ơn ông!
NGUYÊN TRƯỜNG (thực hiện)
