Theo Trung tâm Dự báo khí tượng thủy văn Trung ương, năm nay sẽ có nhiều cơn bão hơn trung bình các năm. Trên Biển Đông có khoảng 10- 12 cơn bão và 4-5 áp thấp nhiệt đới, trong đó 6 cơn bão và áp thấp nhiệt đới ảnh hưởng trực tiếp đến Việt Nam.

Người dân An Chấn (Tuy An) dùng bao cát làm đê chắn triều cường - Ảnh: N.LƯU

 

Cũng như mọi năm, năm nay các biện pháp phòng, chống bão, lũ đã được vạch ra rất quyết liệt, với phương châm “4 tại chỗ”, chủ động sống chung với lũ để có thể ứng phó kịp thời, khắc phục khẩn trương, có hiệu quả, trong đó phòng, tránh là chính. Nhưng kinh nghiệm những năm qua cho thấy, cứ hết năm, tổng kết lại hoặc đến đầu mùa mưa bão, nhìn nhận lại công tác này năm qua, lại thấy rằng, chống thiên tai chỉ tốt khi diễn tập, còn khi bão, lũ xảy ra thật thì lại lúng túng.

Công tác phòng chống lụt bão ở Nghệ An và Quảng Bình trong mùa mưa bão năm 2007 là một ví dụ. Khi bão đổ bộ vào các tỉnh này thì “4 tại chỗ” đều không… tại chỗ! Vật tư, phương tiện và hậu cần khi cần nhất đều thiếu mà nguyên nhân có lẽ là do chỉ huy chưa tại chỗ!?

Một ví dụ khác: Đó là sự phối hợp giữa các ngành, các cấp để nắm số liệu tàu thuyền trên biển mỗi khi bão xuất hiện. Các cơ quan Trung ương và địa phương đều bị động trong việc nắm số liệu tàu thuyền trước, trong và sau bão. Hệ quả là, công tác ứng cứu ngư dân trên biển không hiệu quả!

Những chuyện này không mới. Điểm mấu chốt của vấn đề là “làm thực”. Hiện nay, nhiều cấp, nhiều ngành và không ít địa phương vẫn còn hình thức, đối phó, hời hợt trong công tác chuẩn bị phòng, tránh. Hệ quả là, mỗi mùa mưa bão đến, sinh mạng con người và của cải lại bị cuối trôi.

Theo Ban Chỉ đạo Phòng chống lụt bão Trung ương, năm 2007 thiệt hại do thiên tai gây ra lên tới trên 11.500 tỉ đồng, làm 400 người chết. Năm 2008, con số này còn lớn hơn, với 473 người chết, thiệt hại về vật chất trên 13.000 tỉ đồng. Trong giai đoạn 2001- 2006, thiệt hại do thiên tai, mỗi năm, cũng tương đương 1% GDP của cả nước.

Mục đích cuối cùng của phòng chống thiên tai là giảm thiệt hại tới mức thấp nhất về tính mạng và tài sản của người dân. Vậy thì công tác này không chỉ là nhiệm vụ của các ngành, các cấp mà còn phải là công việc của mọi người dân. Nói cách khác, Nhà nước và nhân dân phải chung tay để phòng chống thiên tai, trong đó tính chủ động của người dân phải được nhấn mạnh trong  mối quan hệ này.

Vì là bảo vệ chính tính mạng và tài sản của mình nên việc dân bàn, dân quyết định, thực hiện và kiểm tra cần là nguyên tắc cơ bản trong việc tổ chức và hoạt động của hệ  thống phòng chống thiên tai. Phải có cơ chế để cán bộ ở cơ sở báo cáo công tác chuẩn bị đối phó với thiên tai công khai trước dân, chịu sự phê bình, góp ý của dân.

Việc này nếu mạnh dạn làm và có những quy định cụ thể sẽ sớm phát hiện những khiếm khuyết cần bổ sung; người dân cũng biết được thực lực của địa phương tới đâu để không chủ quan. Biện pháp để nâng cao hiệu quả công tác phòng chống thiên tai có nhiều, nhưng trong đó cần có sự giám sát của dân.

Mặt khác, cần nâng cao trách nhiệm cá nhân của cán bộ trong các cơ quan lãnh đạo quản lý, đặc biệt là ở cấp cơ sở. Thực tế cho thấy, nếu không quy định được trách nhiệm cá nhân của người cầm quyền và lợi ích của dân không được bảo vệ có hiệu quả thì sự mất lòng tin của dân đối với chính quyền tăng.

Dù muốn hay không, hàng năm nước ta cũng phải hứng chịu trên dưới chục cơn bão, theo đó là lũ. Và vì thế, công tác phòng chống lụt bão phải thường trực, thường xuyên và ngày càng chuyên nghiệp. Có như vậy mới tránh được bệnh hình thức “thắng lợi khi diễn tập” mà lúng túng khi đối phó với bão lũ thật.    

LÊ PHÚC