5 năm qua, Ban chỉ đạo Đổi mới phát triển kinh tế tập thể tỉnh (BCĐ) đã có nhiều nỗ lực để hỗ trợ cải thiện hoạt động của thành phần kinh tế tập thể tỉnh nhà. Nhờ vậy, các HTX - nòng cốt của thành phần kinh tế này đã trở thành một phần quan trọng của tái cơ cấu nông nghiệp và xây dựng nông thôn mới trên địa bàn tỉnh.

Tháo gỡ khó khăn

Một thời gian dài, các HTX gặp khó về nhân lực, vốn và liên kết hợp tác mở rộng thị trường tiêu thụ… Nhưng đến nay, nhờ sự hỗ trợ tích cực từ BCĐ, những khó khăn này cơ bản được giải quyết. Ông Lê Thanh Lam, Chủ tịch Liên minh HTX tỉnh, Phó BCĐ, cho biết: Năm 2013, toàn tỉnh chỉ có 2% trong tổng số 423 cán bộ HTX có trình độ đại học, trung cấp; 21/132 HTX được vay vốn tại các ngân hàng với tổng dư nợ hơn 3,7 tỉ đồng, chiếm 0,03% tổng dư nợ cho vay nông nghiệp trên địa bàn tỉnh. Hiện các HTX trong tỉnh đã vay được các ngân hàng với tổng dư nợ lên tới 20 tỉ đồng. 77% trong tổng số 798 cán bộ HTX có trình độ đại học, cao đẳng, trung cấp. Những con số này là minh chứng rõ nhất cho quá trình kiện toàn, đổi mới hoạt động của các HTX do BCĐ triển khai.

Để có được kết quả này, 5 năm qua, BCĐ đã thực hiện nhiều chính sách về phát triển nguồn nhân lực và hỗ trợ tín dụng. Trong đó, thành viên BCĐ là lãnh đạo Ngân hàng Nhà nước chi nhánh Phú Yên đã đẩy mạnh kết nối giữa các ngân hàng thương mại và HTX tại từng địa phương. BCĐ đôn đốc thực hiện Nghị quyết 113 của HĐND tỉnh để thu hút trí thức trẻ về xã, về HTX làm công tác quản lý nhà nước đối với HTX. Đồng thời, hàng năm, Liên minh HTX tỉnh mở các lớp đào tạo, bồi dưỡng cán bộ HTX.

Ông Lương Tấn Thái, Giám đốc HTX Tân Hòa Bình (huyện Tây Hòa), cho biết: Trước đây, để có vốn cho HTX hoạt động, tôi phải dùng tài sản cá nhân thế chấp vay ngân hàng. Vì lúc đó, ngân hàng không tin HTX, tài sản của HTX không thể thế chấp vay vốn. Từ khi có những cuộc tọa đàm, tiếp xúc trực tiếp giữa HTX với ngân hàng thì nguồn vốn cho vay phát triển nông nghiệp nông thôn theo Nghị định 55 của Chính phủ được tháo gỡ, HTX được vay tín chấp đến 1 tỉ đồng. Ngoài ra, với tài sản là nhà xưởng, máy móc…, HTX còn có thể vay thêm cả tỉ đồng từ các ngân hàng thương mại, Ngân hàng Chính sách xã hội hoặc từ Quỹ Hỗ trợ việc làm của Liên minh HTX Việt Nam…

Còn theo ông Huỳnh Công Bình, Giám đốc HTX Dịch vụ tổng hợp Ngân Điền (huyện Sơn Hòa), từ một HTX ngừng hoạt động, nay đơn vị đã duy trì tốt 2 dịch vụ là cung cấp nước sạch và quản lý chợ. HTX đang huy động thêm vốn góp mở dịch vụ thu gom rác thải và dịch vụ vận tải. Hiện HTX đã hoạt động ổn định theo Luật HTX 2012, lãi hơn 60 triệu đồng/năm, được UBND huyện Sơn Hòa chọn làm mô hình điểm HTX kiểu mới. Đồng hành với HTX trong suốt quá trình khôi phục hoạt động là một cán bộ xã mới được tuyển về. Cán bộ này đã giúp HTX hoàn tất thủ tục chuyển đổi hoạt động theo Luật HTX 2012 và cung cấp thông tin, hướng dẫn HTX tiếp cận những chính sách mới…

Đối với việc mở rộng liên kết hợp tác với các doanh nghiệp, tạo đầu ra tiêu thụ cho sản phẩm của các HTX, BCĐ đã chọn được một số sản phẩm làng nghề đặc trưng, xây dựng thương hiệu và quy trình sản xuất đạt chuẩn. Ông Lê Thanh Lam cho biết thêm: Nhiều nông sản của thành viên HTX được người dân biết tới như rau của HTX Bình Ngọc, bánh tráng của tổ hợp tác Hòa Đa, muối của HTX Tuyết Diêm, rượu tằm của HTX Hòa Phong, chim cút của HTX Hòa Hiệp Bắc… Hiện sản phẩm bánh tráng Hòa Đa, muối Tuyết Diêm đã được Sở Công thương xây dựng thương hiệu sản phẩm làng nghề; rượu tằm Hòa Phong cũng có nhãn độc quyền đủ điều kiện lưu hành trên thị trường. Còn những sản phẩm khác, Liên minh HTX tỉnh đang phối hợp với Sở NN-PTNT tỉnh nâng cao quy mô sản xuất, áp dụng khoa học kỹ thuật, làm tiền đề xây dựng thương hiệu…

Cải thiện tình hình

Thời gian qua, các địa phương đã sáp nhập những HTX yếu kém thành những HTX có quy mô lớn hơn và kiện toàn lại hoạt động của các HTX cũ theo nội dung Luật HTX 2012. Theo BCĐ, trong năm qua, toàn tỉnh thành lập mới được 2 HTX, duy trì số HTX đang hoạt động theo Luật HTX 2012 lên 113 HTX. Hiện 113 HTX đang hoạt động với tổng vốn gần 416 tỉ đồng, tổng doanh thu hơn 279 tỉ đồng, lãi 13,7 tỉ đồng. So với năm 2016, vốn tại các HTX tăng hơn 60 tỉ đồng, doanh thu và lãi tăng từ 10-20%. Các HTX giải quyết việc làm cho 1.735 lao động, với mức thu nhập bình quân 2,5 triệu đồng/người/tháng, tăng 300.000 đồng/tháng so với cùng kỳ năm ngoái. 30 HTX đạt chuẩn nông thôn mới (NTM).

Hiện vùng miền núi đang gặp tình trạng “trắng HTX”. Điều này khiến cho các xã đã đạt chuẩn NTM và các xã đăng ký về đích NTM cuối năm nay gặp khó. Để giải quyết tình trạng này, BCĐ đã giao Sở NN-PTNT phối hợp với 3 huyện miền núi thành lập mới các HTX ở đây. Ông Nguyễn Lý Nguyên, Phó Giám đốc Sở NN-PTNT tỉnh, cho biết: Trong giai đoạn 2016-2020, các HTX là một nhân tố quan trọng để hoàn thành tiêu chí 13 trong bộ 19 tiêu chí xây dựng NTM. Hiện vùng đồng bằng cơ bản các xã đều có HTX; còn vùng miền núi gần như “trắng” HTX; đặc biệt, hai huyện Sơn Hòa và Sông Hinh mỗi địa phương chỉ còn 1 HTX. Trong khi đó, hai huyện này có 5 xã được công nhận xã NTM. Do đó đến nay, hai huyện này chỉ còn 2 xã đạt đủ 19 tiêu chí, 3 xã không có HTX buộc phải nợ tiêu chí 13. Những xã đăng ký đạt NTM năm nay như Sơn Định, Sơn Long (huyện Sơn Hòa)… cũng khó hoàn thành vì chưa có HTX. Để giải quyết tình trạng này, đơn vị hướng đến việc thành lập các HTX lâm nghiệp tại những xã này.

Theo Phó Chủ tịch UBND tỉnh, Trưởng BCĐ Trần Hữu Thế, các HTX đang đóng góp tích cực vào việc giải quyết việc làm vùng nông thôn, hỗ trợ phát triển kinh tế hộ gia đình. Trong tái cơ cấu nông nghiệp tỉnh nhà, các HTX sẽ là đơn vị tập hợp các hộ cá thể cùng sản xuất và đứng ra quản lý, đại diện cho các hộ dân hợp đồng với các nhà máy, đơn vị thu mua nông sản. Trong xây dựng NTM, các HTX không chỉ đại diện cho một tiêu chí mà còn hỗ trợ tích cực cho việc hoàn thành các tiêu chí khác. Tuy nhiên, nhận thức của người dân và một bộ phận cán bộ về HTX còn hạn chế, khiến thành phần kinh tế này chưa phát huy được hết vai trò của nó.

MINH DUYÊN