Tháng 8-1930, đồng chí Phan Lưu Thanh, người Cộng sản đầu tiên của tỉnh Phú Yên được kết nạp vào Đảng Cộng sản Việt Nam tại Chi bộ Thị Nghè (Sài Gòn) và được cử về Phú Yên hoạt động tuyên truyền phát triển Đảng.

 

- Ngày 5-10-1930, tại thôn Đồng Bé, xã Xuân Long (Đồng Xuân), đồng chí Phan Lưu Thanh tổ chức hội nghị đảng viên, tuyên bố thành lập chi bộ Đảng đầu tiên của tỉnh tại Đồng Bé (La Hai) và sau đó phát triển nhiều chi bộ ở Đồng Xuân và Tuy An.

 

Đồng chí Phan Lưu Thanh – Bí thư Tỉnh ủy (1-1931 – 3-1931)

- Tháng 1-1931, Tỉnh ủy Phú Yên được thành lập, đồng chí Phan Lưu Thanh được cử làm Bí thư Tỉnh ủy.

 

- Tháng 2-1931, Tỉnh ủy liên lạc với phân ban Xứ ủy Trung kỳ đóng tại Quy Nhơn, được phân ban Xứ ủy thừa nhận.

 

Đồng chí Trần Toại – Bí thư Tỉnh ủy (4-1931 – 7-1931)

- Xứ ủy Trung kỳ điều động đồng chí Phan Lưu Thanh về công tác tại phân ban và cử đồng chí Trần Toại (Kim Tương) làm Bí thư Tỉnh ủy.

 

- Từ năm 1931-1935, Tỉnh ủy Phú Yên bị khủng bố trắng. Đồng chí Lưu Thanh, Trần Toại bị địch bắt giam, kết án và đày lên nhà lao Buôn Mê Thuột.

 

- Cuối năm 1935, đồng chí Trần Hào cùng một số đảng viên tiền bối ở Tuy Hòa lập Ban vận động thành lập Tỉnh ủy do đồng chí Trần Hào làm trưởng ban.

 

Đồng chí Trần Hào – Bí thư Tỉnh ủy (6-1936 – 8-1938)

- Tháng 6-1936, tại rừng dương làng Phước Hậu (nay là phường 9), những người cộng sản Phú Yên tổ chức Đại hội thành lập Tỉnh ủy, bầu Ban chấp hành gồm 7 đồng chí. Đồng chí Trần Hào được bầu làm Bí thư Tỉnh ủy.

 

Đồng chí Huỳnh Nựu – Bí thư Tỉnh ủy (8-1938 – 7-1939)

- Tháng 8-1938, Đảng bộ tỉnh Phú Yên tổ chức đại hội tại ga Minh Chính (Bình Kiến) bầu đồng chí Huỳnh Nựu làm Bí thư Tỉnh ủy.

 

- Ngày 14-7-1939 (ngày Quốc khánh Pháp), Tỉnh ủy Phú Yên tổ chức cuộc mít tinh lớn tại bến xe ngựa tố cáo chính sách sưu cao thuế nặng và sự đàn áp khủng bố của thực dân Pháp đối với nhân dân. Sau cuộc mít tinh, Tỉnh ủy bị khủng bố trắng. Đồng chí Bí thư Tỉnh ủy Huỳnh Nựu cùng nhiều đảng viên khác bị địch bắt giam. Tuy vậy, những đảng viên không bị tù vẫn tiếp tục hoạt động và bị Pháp khủng bố (đồng chí Trần Hào bị địch bắt và hy sinh ở nhà lao Quy Nhơn năm 1944).

 

Đồng chí Trương Kiểm – Bí thư Tỉnh ủy (6-1945 – 7-1946)

- Tháng 5-1945, đồng chí Trương Kiểm và các đồng chí tù chính trị ở Buôn Mê Thuột được phân công về Phú Yên hoạt động.

 

- Ngày 12-6-1945, đồng chí Trương Kiểm (Trương Chí Cương, Trương Thuận) thành lập Tỉnh ủy lâm thời ở làng Hòa Đa (Tuy An). Tỉnh ủy Phú Yên lãnh đạo cuộc khởi nghĩa giành chính quyền trong Cách mạng Tháng 8-1945 thắng lợi rực rỡ.

 

Đồng chí Nguyễn Côn – Bí thư Tỉnh ủy (8-1946 – 10-1946)

Giữa năm 1946 đến tháng 10-1946, đồng chí Nguyễn Côn được cấp trên cử về làm Bí thư Tỉnh ủy Phú Yên.

 

Đồng chí Lê Vụ - – Bí thư Tỉnh ủy (10-1946 – 1949 và 6-1953 – 10-1954)

- Tháng 10-1946, Đại hội Đảng bộ tỉnh được tổ chức tại làng Phước Hậu xã Bình Kiến bàn bạc những vấn đề quan trọng của công cuộc kháng chiến kiến quốc tại Phú Yên. Đồng chí Lê Vụ được bầu làm Bí thư Tỉnh ủy.

 

- Tháng 2-1948, Đại hội Đảng bộ tỉnh họp tại thôn Phú Phong (xã An Chấn – Tuy An). Đại hội thảo luận những vấn đề cấp bách nhằm bảo vệ, xây dựng vùng tự do, đẩy mạnh tấn công địch trong vùng tạm chiếm. Đồng chí Lê Vụ được tiếp tục bầu giữ chức Bí thư Tỉnh ủy.

 

Đồng chí Lê Trọng Khoan – Bí thư Tỉnh ủy (1949 – 1950)

- Tháng 3-1949, Đại hội Đảng bộ tỉnh tổ chức tại làng Hà Bằng (xã Xuân Sơn). Đại hội nêu quyết tâm động viên cán bộ chiến sĩ và nhân dân ra sức bảo vệ vùng tự do, tích cực phục vụ tiền tuyến. Đại hội bầu đồng chí Lê Vụ làm Bí thư và sau đó vài tháng đồng chí Lê Trọng Khoan được cử làm Bí thư Tỉnh ủy.

 

- Tháng 4-1950 Đại hội đại biểu Đảng bộ tỉnh được tổ chức tại thôn Trung Lương xã An Nghiệp (Tuy An). Đại hội bầu đồng chí Lê Trọng Khoan làm Bí thư Tỉnh ủy.

 

Đồng chí Nguyễn Chấn – Bí thư Tỉnh ủy (6-1951 – 12-1951)

- Từ tháng 6-1951 đến tháng 12-1951, đồng chí Nguyễn Chấn được bầu làm Bí thư Tỉnh ủy. Từ tháng 12-1951 đến 3-1952, đồng chí Lê Thứ được cử làm Bí thư Tỉnh ủy.

 

- Tháng 3-1952, Đảng bộ tỉnh tổ chức Đại hội tại thôn Cẩm Tú (xã Hòa Kiến). Đại hội nghiêm khắc tự phê bình những thiếu sót trong công tác lãnh đạo và quyết tâm thực hiện chủ trương tất cả cho tiền tuyến, tất cả để chiến thắng. Đồng chí Lê Thứ được bầu làm Bí thư Tỉnh ủy.

 

- Tháng 6-1953 đến tháng 11-1954, đồng chí Lê Vụ được cử làm Bí thư Tỉnh ủy.

 

Đồng chí Lê Thứ – Bí thư Tỉnh ủy (12-1951 – 6-1953)

- Cuối tháng 11-1954, khu ủy chỉ định đồng chí Lê Đài làm Bí thư Tỉnh ủy lãnh đạo nhân dân đấu tranh với địch thực hiện hiệp định Giơ-ne-vơ.

 

- Tháng 5-1956, đồng chí Lê Đài bị địch bắt giam và hy sinh trong tù.

 

Khu ủy V cử đồng chí Nguyễn Hồng Châu làm Bí thư Tỉnh ủy Phú Yên.

 

Đồng chí Lê Đài – Bí thư Tỉnh ủy (11-1954 – 1956)

- Tháng 9-1960, Đại hội Đảng bộ tỉnh được tổ chức tại Buôn Ma Hàm (Thồ Lồ). Đại hội đề ra chương trình hành động thực hiện nghị quyết 15 của TW Đảng quyết tâm giải phóng miền Nam bằng đấu tranh chính trị có lực lượng vũ trang hỗ trợ. Đồng chí Mai Dương được bầu làm Bí thư Tỉnh ủy.

 

Đồng chí Nguyễn Hồng Châu – Bí thư Tỉnh ủy (1956 – 1960)

- Năm 1961, đồng chí Trần Suyền được bầu làm Bí thư Tỉnh ủy thay đồng chí Mai Dương được cấp trên điều động về làm Bí thư Tỉnh ủy Khánh Hòa. Đầu năm 1963, đồng chí Trần Suyền được Liên khu ủy V điều động về Liên Tỉnh ủy 3. Đồng chí Lương Công Huề được chỉ định làm quyền Bí thư Tỉnh ủy.

 

- Từ ngày 8 đến 14-1-1965, Đại hội Đảng bộ tỉnh Phú Yên được tổ chức tại xã Sơn Long (Sơn Hòa) tổng kết 10 năm đấu tranh với địch. Đại hội nêu quyết tâm bám đất, bám dân, giữ vững vùng giải phóng, phát động quần chúng khởi nghĩa, đánh bại chiến tranh đặc biệt của đế quốc Mỹ. Đồng chí Lương Công Huề được chỉ định làm Bí thư Tỉnh ủy.

 

Đồng chí Mai Dương – Bí thư Tỉnh ủy (1960 – 1961)

- Tháng 10-1965, đồng chí Nguyễn Phụng Minh được khu ủy V điều động về Phú Yên làm Bí thư Tỉnh ủy. Ngày 17-6-1966, Khu ủy V điều động đồng chí Nguyễn Phụng Minh về khu ủy và chỉ định đồng chí Trần Suyền làm Bí thư Tỉnh ủy.

 

- Từ ngày 5 đến 11-12-1968, Đại hội Đảng bộ tỉnh được tổ chức tại khu rừng Mò O (Phước Tân, Sơn Hòa). Đại hội rút ra những bài học kinh nghiệm trong việc chỉ đạo những công tác lớn như xây dựng Đảng, xây dựng lập trường tiến công địch, chỉ đạo công tác bám dân, phối hợp ba mũi giáp công, tăng cường đoàn kết nội bộ và công tác tư tưởng để củng cố phong trào, giữ vững thế tiến công.

 

- Đồng chí Trần Suyền được bầu làm Bí thư Tỉnh ủy.

 

Đồng chí Trần Suyền – Bí thư Tỉnh ủy (1961 – 1963 và 1966 – 1973)

- Từ ngày 29-9 – 4-10-1971 Đại hội Đảng bộ tỉnh Phú Yên được tổ chức tại khu rừng Bốn Chống (Phước Tân – Sơn Hòa). Đại hội đề ra những giải pháp mang tính đột phá nhằm làm thay đổi so sánh tương quan lực lượng giữa ta và địch trên địa bàn, giữ vững vùng căn cứ, mở rộng vùng giải phóng, phát triển phong trào ở đô thị.

 

- Đồng chí Trần Suyền được tiếp tục bầu làm Bí thư Tỉnh ủy.

 

- Từ ngày 2 đến 2-9-1973 Đại hội Đảng bộ tỉnh Phú Yên được tổ chức tại Hội trường Mùa xuân xã Sơn Long (Sơn Hòa). Đại hội nêu quyết tâm “Ra sức đánh bại các cuộc càn quét lấn chiếm, các cuộc bình định của địch và giành quyền chủ động, mở rộng quyền làm chủ, phát triển lực lượng ở cơ sở, bảo đảm thắng lợi công tác giành dân, giữ dân”.

 

- Đồng chí Nguyễn Duy Luân (Chín Cao) được bầu làm Bí thư Tỉnh ủy.

 

Đồng chí Lương Công Huề – Bí thư Tỉnh ủy (1963 – 1965)

- Ngày 3-11-1975, Trung ương quyết định nhập hai tỉnh Phú Yên và Khánh Hòa thành tỉnh Phú Khánh. Đồng chí Nguyễn Xuân Hữu được chỉ định làm Bí thư Tỉnh ủy. Nghị quyết của Tỉnh ủy tháng 11-1975 đặt vấn đề phát triển sản xuất nông nghiệp là nhiệm vụ hàng đầu của toàn Đảng bộ.

 

- Từ ngày 11 đến 17-11-1976 Đại hội Đảng bộ Phú Khánh được tổ chức tại Nha Trang nghiên cứu dự thảo báo cáo về điều lệ Đảng (sửa đổi) và bầu đại biểu đi dự Đại hội toàn quốc lần thứ IV của Đảng.

 

Dưới ánh sáng nghị quyết Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ IV, Đại hội Đảng bộ tỉnh Phú Khánh tiếp tục được tổ chức từ ngày 21 đến 26-3-1977 thông qua phương hướng nhiệm vụ chung và các mục tiêu lớn của kế hoạch 5 năm 1976-1980 của tỉnh Phú Khánh. Đồng chí Nguyễn Xuân Hữu, Ủy viên trung ương Đảng được bầu làm Bí thư Tỉnh ủy.

 

Đồng chí Nguyễn Phụng Minh – Bí thư Tỉnh ủy (1965 – 1966)

- Từ ngày 12 đến 19-10-1979, Đại hội Đảng bộ tỉnh Phú Khánh được tiến hành tại thành phố Nha Trang, đề ra những giải pháp đẩy mạnh sản xuất, ổn định và bảo đảm đời sống nhân dân, khắc phục những mặt tiêu cực trong hoạt động kinh tế và xã hội, ra sức củng cố an ninh quốc phòng giữ vững trật tự an ninh, sẵn sàng chiến đấu bảo vệ Tổ quốc. Đồng chí Nguyễn Xuân Hữu, ủy viên Trung ương Đảng được tiếp tục bầu làm Bí thư Tỉnh ủy.

 

- Cuối tháng 1-1983, Đại hội Đảng bộ tỉnh Phú Khánh tổ chức tại thành phố Nha Trang đề ra những giải pháp đẩy mạnh sản xuất, phát triển văn hóa giáo dục, củng cố an ninh quốc phòng.

Đồng chí Nguyễn Xuân Hữu được bầu tiếp tục giữ chức Bí thư Tỉnh ủy.

 

Đồng chí Nguyễn Duy Luân – Bí thư Tỉnh ủy (1973 – 1975 và 7-1989 – 5-1996. Bí thư Tỉnh ủy Phú Khánh 10-1986 – 6-1989

- Tháng 10-1986, Đại hội Đảng bộ tỉnh Phú Khánh (nhiệm kỳ 1986-1990) tổ chức tại thành phố Nha Trang. Đại hội vạch ra chiến lược phát triển mới, nhằm cải thiện đời sống nhân dân, phát triển văn hóa giáo dục, giữ vững an ninh chính trị và trật tự an toàn xã hội.

 

- Đồng chí Nguyễn Duy Luân được bầu giữ chức vụ Bí thư Tỉnh ủy. Tại Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ VI của Đảng (tháng 12-1986), đồng chí Nguyễn Duy Luân được bầu làm ủy viên dự khuyết Ban Chấp hành Trung ương Đảng.

 

Đồng chí Nguyễn Xuân Hữu – Bí thư Tỉnh ủy Phú Khánh (11-1975 – 10-1986)

- Ngày 4-3-1989 Bộ Chính trị Trung ương Đảng quyết định chia tỉnh Phú Khánh thành hai tỉnh Phú Yên, Khánh Hòa và Ban Bí thư chỉ định Ban chấp hành Đảng bộ tỉnh Phú Yên (chính thức làm việc tại Phú Yên từ 1-7-1989) do đồng chí Nguyễn Duy Luân, Ủy viên dự khuyết Trung ương Đảng làm Bí thư Tỉnh ủy.

  

Đồng chí Lương Công Đoan – Bí thư Tỉnh ủy (5-1996 – 1998)

- Từ ngày 2 đến 5-1-1992, Đại hội Đảng bộ tỉnh Phú Yên nhiệm kỳ 1991-1995 tổ chức ở Nhà Văn hóa Trung tâm tỉnh đề ra chiến lược phát triển của tỉnh đến năm 2000, đồng thời đề ra nhiều giải pháp để thúc đẩy toàn diện công cuộc đổi mới trên địa bàn tỉnh.

 

Đồng chí Nguyễn Duy Luân, Ủy viên Ban chấp hành Trung ương Đảng được bầu làm Bí thư Tỉnh ủy.

 

Đồng chí Nguyễn Văn Trúc – Quyền Bí thư Tỉnh ủy (1998 – 10-1999)

- Từ ngày 7 đến 10-5-1996, Đại hội Đảng bộ tỉnh Phú Yên nhiệm kỳ 1996-2000 tổ chức tại thị xã Tuy Hòa. Đại hội đề ra các giải pháp của tỉnh đáp ứng yêu cầu cách mạng trong thời kỳ công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước.

 

 

Đồng chí Thái Phụng Nê – Bí thư Tỉnh ủy (10-1999 – 12-2000)

- Đồng chí Lương Công Đoan, Ủy viên Trung ương Đảng, được bầu giữ chức vụ Bí thư Tỉnh ủy. Cuối năm 1998, đồng chí Lương Công Đoan bị bệnh qua đời. Đồng chí Nguyễn Văn Trúc được chỉ định giữ chức vụ Quyền Bí thư Tỉnh ủy.

 

- Tháng 10-1999, Trung ương điều động đồng chí Thái Phụng Nê, Ủy viên Trung ương Đảng về làm Bí thư Tỉnh ủy.

 

Đồng chí Nguyễn Thành Quang – Bí thư Tỉnh ủy (2001-20-02-2006

- Từ ngày 28 đến 31-12-2000, Đại hội Đảng bộ tỉnh Phú Yên nhiệm kỳ 2001-2005 tổ chức tại thị xã Tuy Hòa đề ra các giải pháp đẩy mạnh sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa trên địa bàn tỉnh.

 

Đồng chí Nguyễn Thành Quang, được bầu giữ chức vụ Bí thư Tỉnh ủy.

 

Đồng chí Đào Tấn Lộc – Quyền Bí thư Tỉnh ủy nhiệm kỳ 2001 – 2005

- Ngày 20-2-2006, đồng chí Đào Tấn Lộc, Phó Bí thư Tỉnh ủy, Chủ tịch UBND tỉnh được Bộ Chính trị Trung ương Đảng chỉ định giữ chức vụ Quyền Bí thư Tỉnh ủy.

 

Tháng 3-2006, tại Đại hội Đảng bộ tỉnh Phú Yên lần thứ XIV, đồng chí Đào Tấn Lộc được bầu làm Bí thư Tỉnh ủy nhiệm kỳ 2006-2010.

 

 

PHAN THANH (tổng hợp)