Tỉnh ủy Phú Yên họp ngày 11/1/1954 nhằm quán triệt nghị quyết của Liên khu ủy 5 và Đảng ủy Quân khu về nhiệm vụ đánh địch, bảo vệ vùng tự do Liên khu 5. Khẩn trương xây dựng lực lượng, xây dựng làng chiến đấu, đánh địch càn quét, bảo vệ vùng tự do, tích cực phục vụ chiến trường, chủ động bảo vệ tài sản, tính mạng của nhân dân, sẵn sàng thực hiện khẩu hiệu “vườn không nhà trống” tản cư, tránh địch.

Nhiệm vụ của công an Phú Yên là: Chủ động đánh địch bảo vệ tính mạng và tài sản của nhân dân, của cách mạng, không cho địch lập tổ chức tề ngụy, quét sạch bọn tay chân, bọn lưu manh, côn đồ, làm trong sạch địa bàn, bảo vệ cán bộ, bảo vệ cơ quan, kho tàng, vùng căn cứ cách mạng.

1- Hiểu địch và tổ chức nắm địch để phục vụ cho việc đánh địch là khâu quan trọng. Đồng chí Trưởng ty Công an Phú Yên Nguyễn Thế Vịnh cùng với các phòng chức năng, đặt biệt là phòng Điệp báo, phải rà soát lại toàn bộ cơ sở nắm địch đã có và bằng mọi giá, dùng cơ sở điệp báo tổ chức nắm địch. Qua quen biết với Nguyễn Văn Ba làm việc ở văn phòng tỉnh đường Phú Yên, đã đưa và giới thiệu đồng chí Võ Thành Long cơ sở điệp báo vào làm việc ở Trung đoàn bộ Trung đoàn Bảo an, do Lâm Đính làm trung đoàn trưởng. Hằng ngày Nguyễn Văn Ba và Võ Thành Long tiếp xúc với Phan Ngũ, chỉ huy trưởng cảnh vệ Phú Yên để khai thác tin tức nắm tình hình. Biết Phan Ngũ tương đối tốt, bằng sự giáo dục cảm hóa, tác động khôn khéo bằng nghiệp vụ, Long đã nắm được Phan Ngũ, và Phan Ngũ đã nhận nhiệm vụ làm việc cho cách mạng.

Nguyễn Thành Long đã khéo léo tổ chức cho Phan Ngũ bí mật gặp đồng chí Nguyễn Thế Vịnh, Trưởng ty Công an Phú Yên, chính thức giao nhiệm vụ cho Phan Ngũ khai thác tình hình và phục vụ cho Chiến dịch Atlăng, bố trí liên lạc thường xuyên giữa Ngũ – Long và Nguyễn Thế Vịnh qua liên lạc viên của Công an Phú Yên Nguyễn Văn Tài (tức Mểu) được cải trang với biệt danh là T2.

- Qua Nguyễn Văn Ba, Phan Ngũ, Võ Thành Long đã tranh thủ nắm được Nguyễn Văn Đạt tỉnh trưởng, Lâm Đính trung đoàn trưởng Bảo an (việc này đồng chí Nguyễn Thế Vịnh đã báo cáo cho Tỉnh ủy và ngành cấp trên). Nhờ đã nắm được cơ sở địch như vậy nên tình hình luôn chủ động. Suốt thời gian địch đánh phá Phú Yên, đồng chí Nguyễn Thế Vịnh luôn bám sát để nắm địch.

2- Nắm các đối tượng có tiền án, tiền sự, hoặc tình nghi chính trị, tình nghi lưu manh trộm cướp để xử lý nhằm chủ động làm trong sạch địa bàn trước khi địch tấn công ra vùng tự do, không cho bọn phản động, bọn xấu cấu kết với địch hoặc lợi dụng “đục nước béo cò” cướp bóc tài sản của nhân dân khi giặc đến, nhân dân đi lánh cư.

Các phòng chức năng đã chủ động phối hợp với công an xã, công an huyện rà soát lại danh sách đối tượng lâu nay công an đã quản lý hay mới phát sinh để xem xét phân loại đề nghị các biện pháp quản lý, xử lý, hoặc sử dụng cài lại địch, đánh địch.

Phân làm 3 loại:

1- Loại nguy hiểm, có thể bắt tay và làm tay sai cho địch, chống phá cách mạng, thống nhất từ địa phương đề nghị Ủy ban kháng chiến hành chính tỉnh tập trung cải tạo, kể cả số lưu manh đầu sỏ. Cụ thể như Trương Bội Hoàng, Đặng Phú Tài, Mang Tấn Cảnh, v.v...

2- Loại lưng chừng, gió mạnh chiều nào ngã theo chiều đó (cách mạng mạnh theo cách mạng, địch mạnh chạy theo địch) đề nghị bắt hoặc đi tản cư theo quần chúng, không được ở nhà, bên ngoài thuyết phục, nhưng nội dung bên trong là phải buộc họ tản cư với quần chúng có sự giúp đỡ giám sát của quần chúng.

3- Loại lưng chừng hay bất mãn cá nhân, bố trí cơ sở quần chúng giám sát, ngăn chặn hành động đột xuất của họ (kể cả số lưu manh, cắp vặt, bẻ bí bắt gà ở nông thôn. Các loại đối tượng này được phân loại, lập thành danh sách và có đối sách từng loại hoặc thống nhất từ cơ sở xã phường đến Ủy ban kháng chiến hành chính huyện; và được Ủy ban kháng chiến hành chính tỉnh phê duyệt trước, khi địch đánh phá đến đâu, tùy tình hình công an tỉnh sẽ xử lý theo kế hoạch, có trường hợp đột xuất công an tỉnh xin ý kiến Tỉnh ủy và UBKCHC tỉnh.

4- Kiện toàn tổ chức bộ máy, huấn luyện, phân công cán bộ nhằm tăng cường cho cơ sở huyện, xã và các đồn kiểm soát, tăng lực lượng nghiệp vụ cho cơ sở, làm gọn bộ máy công an cấp tỉnh; phân 2 bộ phận trực tiếp chỉ đạo và theo cơ quan bảo vệ an toàn phương tiện làm việc, hồ sơ, giấy tờ, giữ vững liên lạc với công an khu 5, Tỉnh ủy, Ủy ban kháng chiến hành chính tỉnh, bảo vệ cơ quan Tỉnh ủy, UBKCHC tỉnh.

Sau khi được học tập chính đảng cho cán bộ lãnh đạo công an tỉnh và chỉnh huấn cho nội bộ ngành công an, tập huấn nghiệp vụ, chọn và phân công một số cán bộ các phòng, ban, tăng cường cho công an huyện và các đồn công an để có người tăng cường cho công an xã trọng điểm, địch có thể đánh chiếm trước. Số cán bộ còn lại cơ quan phân làm 2 bộ phận, 1 bộ phận bám địch, bám dân để chỉ đạo đánh địch; bộ phận di chuyển cơ quan, tài liệu đến căn cứ an toàn để bảo vệ tài sản, bảo vệ tài liệu, và gửi liên lạc với cấp trên, cấp dưới, quan hệ với cơ quan Tỉnh ủy, Ủy ban kháng chiến hành chính tỉnh, do đồng chí Trưởng ban Tư pháp và Trưởng văn phòng công an phụ trách, đồng chí Trưởng ty Công an và Trưởng ban Bảo vệ chính trị trực tiếp chỉ đạo bộ phận bám đánh địch.

- Di chuyển trại cải tạo 400 trại viên đang giam giữ tại An Xuân, Tuy An đi Phước Lãnh, để khi địch đánh đến Phú Yên sẽ dời trại cải tạo về hậu cứ an toàn, bảo vệ trại viên và tài liệu an toàn (hậu cứ đã được chuẩn bị xây dựng trại trước).

Nhờ công tác chuẩn bị chu đáo, nên khi địch đánh bằng nhiều kiểu tấn công nhiều hướng, nhưng trại cải tạo 400 phạm nhân vẫn an toàn.

5- Đối với công an huyện, công an xã, đồn công an.

Phân làm 2 bộ phận:

- Bộ phận bám địch, bám dân khi địch chưa đánh đến tổ chức nắm địch, tuyên truyền. Phát động quần chúng nhân dân tham gia xây dựng làng chiến đấu, làm hầm chống cạm bẫy chuẩn bị đánh địch, giáo dục ý thức phòng gian bảo mật “Không biết, không nghe, không thấy”. Khi địch đánh đến vận động giúp dân tản cư, lánh giặc, trong đó cơ sở đối tượng của công an bắt buộc họ phải tản cư. Khi dân tản cư, công an cùng với du kích bám địch, bảo vệ tài sản, nhà cửa cho nhân dân, tuần tra canh gác đề phòng kẻ gian lợi dụng cướp bóc tài sản của nhân dân; địch đến, cùng với du kích đánh địch, báo tin thường xuyên cho nhân dân yên tâm tản cư lánh địch.

- Bộ phận cùng với nhân dân tổ chức nhóm, từng liên gia giúp đỡ cho nhân dân tản cư lánh địch khi có lệnh, phân công đảng viên, công an làm nòng cốt, hướng dẫn nhân dân đi tản cư theo hướng đã chuẩn bị, đi có trật tự; khi địch càn quét xong tổ chức nắm địch, hướng dẫn về nhà lấy lương thực, thực phẩm bổ sung, hay hồi cư về nhà theo lịch điều khiển của ủy ban nhân dân xã, thôn, không được tự động, đề phòng hầm chông cạm bẫy của ta hay của địch gài lại. Khi dân về tổ chức canh gác, tuần tra, nắm địch, đề phòng địch càn quét trở lại, khi địch càn quét trở lại kịp thời báo tin và hướng dẫn nhân dân tản cư như trước.

- Đối với vùng sau lưng địch hay vùng địch chưa càn quét đến, công an cùng với du kích tổ chức nắm địch, tuần tra canh gác, báo tin, báo động cho nhân dân yên tâm sản xuất làm ăn. Khi tiền tuyến cần, huy động nhân tài, vật lực, nhất là dân công phục vụ chiến trường, hay lương thực, thực phẩm phục vụ cho tiền tuyến, nuôi dưỡng thương bệnh binh, hay mai táng liệt sĩ; giam giữ, nuôi tù hàng binh, phải phối hợp cùng chính quyền phục vụ đầy đủ, nhất là bảo vệ hành lang cho dân công đi chiến trường hay nơi trú quân của bộ đội.

Nhờ sự chủ động chuẩn bị khẩn trương, chặt chẽ, chu đáo nên suốt thời gian chiến dịch đánh chiếm vùng tự do Phú Yên, địch không thực hiện tham vọng của chúng là đánh chiếm vùng tự do Phú Yên trong thời gian một tháng, xây dựng được bộ máy tề ngụy, tiến hành bắt lính, đôn quân, vơ vét tài sản để phục vụ cho cuộc hành quân càn quét qui mô của chúng, lấy Phú Yên làm bàn đạp để tấn công ra vùng tự do Bình Định, Quảng Ngãi. Đồng thời ta hạn chế được thương vong, tổn thất tính mạng và tài sản của nhân dân, cán bộ, góp phần cùng với lực lượng vũ trang tấn công tiêu diệt nhiều sinh lực địch, thu và phá hủy nhiều phương tiện chiến tranh của địch; cùng với chiến thắng Chiến dịch Điện Biên Phủ, làm thất bại hoàn toàn “Chiến dịch Atlăng” tại Phú Yên.

NGUYỄN DUY LUÂN

(Nguyên Ủy viên BCHTW Đảng - Bí thư Tỉnh ủy Phú Yên)