Một trong những phát kiến trong lĩnh vực dinh dưỡng được nhiều người quan tâm vào những năm gần đây là việc xác định các thành phần hoá học của đậu nành và lợi ích của chúng, bao gồm tác dụng có ích trên hệ tim mạnh và xương, cũng như tác dụng làm giảm các rối loạn quanh và hậu mãn kinh.

Nên có đậu nành thường xuyên trong bữa ăn gia đình – Ảnh: T.THỦY

Lượng cholesterol lưu hành trong máu quá cao là một trong những nguyên nhân quan trọng dẫn đến bệnh lý xơ vữa mạnh máu ở người lớn tuổi nói chung và phụ nữa mãn kinh nói riêng. Tổng hợp 38 nghiên cứu đã cho thấy đậu nành có thể làm giảm cholesterol máu. Trong các nghiên cứu này, sử dụng đạm đậu nành 47gam/ngày (tương ứng 2 cốc sữa đậu nành đặc) đã làm giảm lượng cholesterol toàn phần, LDL cholesterol (loại cholsterol có tác dụng xấu) nhưng vẫn duy trì lượng HDL cholesterol (cholesterol tốt). Chế độ này cũng có tác dụng bảo vệ đối với nhóm người có chế độ ăn giàu chất béo. Đậu nành chứa một lượng lớn chất xơ có thể hoà tan trong nước, chính chất xơ này tương tác và ngăn cản sự hấp thu cholsterol tại ruột, góp phần làm giảm lượng cholesterol toàn phần. Phụ nữ mãn kinh có thể vừa áp dụng chế độ ăn chứa ít cholesterol lẫn tăng cường sử dụng các sản phẩm từ đậu nành để có được tác dụng tối đa lên việc giảm lượng cholesterol máu.

Nhiều sản phẩm từ đậu nành như bột, sữa đậu nành, đậu phụ, tương đặc Miso đều chứa  hàm lượng canxi cao. Bên cạnh đó, đậu nành cũng chứa nhiều ma-giê, có vai trò quan trọng khi phối hợp với canxi để duy trì độ bền chắc của xương. Phytoestrogen trong đậu nành có thể ngăn ngừa sự gãy xương do loãng xương, bằng cách góp phần làm giảm tốc độ mất xương và thúc đẩy quá trình tạo xương mới.

Tại Châu Á nói chung và vùng Đông Á- Thái Bình Dương nói riêng, người dân có thói quen sử dụng nhiều thức ăn chế biến từ đậu nành. Tại Nhật Bản, nơi thức ăn từ đậu nành được sử dụng gần như hàng ngày, tỷ lệ các phụ nữ có các rối loạn quanh- sau mãn kinh chỉ bằng 1/3 so với Châu Âu hoặc Bắc Mỹ. Các rối loạn này bắt đầu từ một vài năm trước mãn kinh và có thể kéo dài đến 5 năm sau khi mãn kinh, bao gồm các rối loạn kinh nguyệt, các cơn “bốc hoả” và vã mồ hôi ban đêm, mất ngủ, thay đổi tính tình. Hội Mãn kinh Bắc Mỹ (Hoa Kỳ và Canađa) khuyến cáo sử dụng hàng ngày 40-80mg phytoestrogen có trong đậu nành (tương đương với 100g dậu phụ tươi) để giúp cải thiện các rối loạn “bốc hoả” và vã mồ hôi ban đêm.

Với một số ưu điểm nêu trên và là một thực phẩm có nguồn gốc thực vật dễ kiếm, dễ chế biến, dễ tiêu thụ, đậu nành xứng đáng có được một vị trí thường xuyên trong bữa ăn của mọi gia đình, đặc biệt có giá trị đối với các phụ nữa quanh và sau mãn kinh.

Bác sĩ NGUYỄN VŨ QUỐC HUY

          (Đại học Y khoa Huế)