Chuột rút (dân gian còn gọi là vọp bẻ) là tình trạng co cơ ngoài ý muốn (chủ yếu là các cơ thuộc hai chi dưới), xuất hiện đột ngột làm bệnh nhân đau đớn. Đây là một hiện tượng khá phổ biến, hay gặp ở nam giới.
Bình thường thì chuột rút không có gì nguy hiểm đến tính mạng mà chỉ gây đau đớn, ảnh hưởng đến chất lượng làm việc và làm cho bệnh nhân lo lắng. Tuy nhiên, trong một số trường hợp, chuột rút gián tiếp gây nên tai nạn và tử vong. Nhiều nạn nhân bơi lội rất giỏi được mệnh danh là “rái cá” nhưng cũng bị thủy thần cướp đi mạng sống, do bị chuột rút không thể bơi được. Đã có nhiều cái chết thương tâm do rủ nhau đi tắm sông, biển, ao hồ bị chuột rút và chết nước. Hay cũng có nhiều trường hợp đang đi xe đạp bị chuột rút dẫn đến mất khả năng điều khiển và bị tai nạn…
Nguyên nhân gây nên chuột rút đến nay vẫn chưa được xác định rõ. Một số nguyên nhân được đề cập đến đó là: Do rối loạn chức năng thần kinh dẫn đến rối loạn sự co cơ; do cơ thể mệt mỏi, ra nhiều mồ hôi, gây mất muối Natri clorua; hoặc cơ bắp phải làm việc nhiều, gây ứ đọng axit lắc tíc trong cơ.
Để đề phòng chuột rút, trước khi vận động mạnh, nên ăn các thức ăn có muối và đường. Uống nhiều nước trước và sau khi luyện tập hoặc khi phải sử dụng nhiều đến cơ bắp. Việc xoa bóp khởi động khi chuẩn bị luyện tập chơi thể thao, bơi lội hoặc lao động có tác dụng giảm tình trạng chuột rút tới mức tối thiểu. Nên tập thể dục thường xuyên, có một chế độ nghỉ ngơi, ăn uống thích hợp và cân bằng.
Khi đã bị chuột rút thì phải làm dịu cơn đau bằng các động tác đơn giản. Nếu chuột rút ở bắp chân thì kéo chân ra, đồng thời, ấn mạnh phần cuối của bắp chân trên một mặt phẳng cứng. Nếu rút ở đùi, nhờ người khác dùng một tay đỡ gót chân để làm cho đầu gối của mình căng thẳng, còn một tay ấn đầu gối xuống dưới. Sau đó, xoa bóp vùng chuột rút (giúp máu lưu thông tốt vùng cơ bị co rút). Nếu chuột rút ở bàn chân thì cầm đầu bàn chân kéo nhẹ rồi đứng dậy và đứng thẳng người một lúc nhưng không cho gót chân chạm đất; Có thể dùng dầu (dầu nóng, cao sao vàng…) hoặc cồn long não xoa bóp vùng bị chuột rút. Đồng thời, bắt cơ bắp làm việc nhẹ nhàng (cử động nhẹ nhàng chi vùng bị chuột rút) đến khi hết chuột rút. Tắm nước ấm cũng tốt, giúp các cơ giãn ra, lấy lại tính đàn hồi. Chuột rút ở bàn tay có thể gặp ở những người phải sử dụng bàn tay với động tác lặp đi lặp lại trong một thời gian dài thì kéo nhẹ các ngón tay, xoa bóp bàn tay.
Bác sĩ NGUYỄN VINH QUANG
