Thuốc lá và các tác hại do khói thuốc lá gây ra hầu như mọi người đều biết, thậm chí nhiều người là chuyên gia nghiên cứu về lĩnh vực này nhưng họ vẫn không… bỏ được thuốc lá! Điều đó cho thấy chống thuốc lá là một cuộc chiến khá cam go và phần thắng thường nghiêng về thuốc lá hơn là những người tuyên chiến với nó. Lý giải vấn đề này không phải là dễ, bởi vì từ nhận thức đến hành vi là một chặng đường khá dài, từ hiểu về tác hại của thuốc lá đến từ bỏ nó là quãng đường lắm “chông gai” đối với những người đang nghiện thuốc lá.
Các nhà khoa học đã tìm thấy trong thuốc lá gần 5000 hóa chất, trong đó, có hàng trăm chất có hại đến sức khỏe, hàng chục chất là nguyên nhân trực tiếp hoặc gián tiếp gây ung thư. Cứ 5 phút trên thế giới lại có 1 người chết vì các bệnh liên quan tới thuốc lá, tuổi thọ của người nghiện hút thuốc lá bị rút ngắn hơn nhiều so với người không nghiện. Bên cạnh đó, chất lượng cuộc sống của người nghiện thuốc lá giảm đi nhiều so với không nghiện vì thường hay bị các bệnh hô hấp, tim mạch, hạn chế khả năng tình dục…
Tuy nhiên, dù khó khăn đến đâu, mọi người cũng có thể vượt qua nếu họ có ý chí và quyết tâm cao. Để bỏ thuốc lá thành công, nên biết các lợi ích sau khi bỏ thuốc lá và những việc cần làm khi muốn bỏ thuốc lá.
Về lợi ích, sau khi bỏ thuốc lá, 20 phút: huyết áp và mạch trở lại bình thường; 72 giờ: việc hít thở trở nên dễ dàng hơn; 3 tháng: cương cứng dương vật tốt hơn và số tinh trùng tăng; 12 tháng: Nguy cơ bị cơn đau tim chỉ bằng 50% của người hút thuốc; 5 năm: nguy cơ bị ung thư phổi chỉ bằng 50% của người hút thuốc.
Để bỏ được thuốc lá, phải luôn tự hỏi mình tại sao và tự trả lời là mình muốn bỏ thuốc lá là vì sức khỏe của bản thân, vì sức khỏe của người ruột thịt, những người xung quanh và để nâng cao chất lượng cuộc sống của bản thân, của gia đình và của xã hội…; Đề ra thời hạn để bỏ thuốc lá: phải quyết tâm, thực hiện đúng thời hạn, tránh tình trạng hẹn hôm nay, sau đó lại mai, rồi ngày kia… Như vậy, bạn sẽ thất bại; Lập kế hoạch đối phó với các biểu hiện thèm thuốc: cơn thèm thuốc thường chỉ kéo dài 3 phút mỗi lần. Hãy tìm một việc gì khác để tập trung sự chú ý của mình (nghe nhạc, đọc sách…) và chờ cho đến khi cơn thèm thuốc qua đi. Cần biết các biểu hiện của thiếu thuốc như kích thích, thay đổi tâm trạng và lo lắng chỉ kéo dài 3 - 4 tuần. Trong thời gian này, việc điều trị thay thế như dùng cao dán, kẹo cao su, thuốc viên, thuốc xịt mũi có thể hữu ích; Làm việc liên tục để giữ cho tay bận rộn: nếu bạn cảm thấy nhớ việc cầm điếu thuốc trên tay, hãy thay thuốc bằng một thứ gì khác; Tìm sự hỗ trợ từ phía gia đình, bạn bè và đồng nghiệp: hãy cho họ biết là bạn đang cố gắng bỏ thuốc để họ hiểu tại sao bạn lại cư xử khác trước. Và như vậy, họ sẽ không mời bạn hút thuốc nữa.
Cố tránh việc hút thuốc lại: Đây là việc khó khăn nhất, nếu không làm được sẽ bị tái nghiện. Đã có người bỏ được vài tháng, thậm chí cả năm, nhưng khi thử hút lại và bị nghiện nặng hơn. Vì vậy, hãy tránh xa những nơi mà bạn thường hút. Chỉ tới đó khi bạn cảm thấy hoàn toàn vững tin là mình đã chiến thắng cảm giác muốn hút lại. Nếu trước đó bạn thường hút thuốc sau bữa cơm, thì hãy tìm một việc khác để làm như đi dạo, làm việc trong gia đình…
Tự thưởng cho mình: dù bạn đang làm gì cũng đừng quên thưởng cho mình đều đặn với việc không hút thuốc.
Đừng nản chí nếu không thành công ngay từ lần đầu. Phần lớn mọi người đều chỉ đạt được mong muốn trong những lần sau đó. Chúc bạn thành công trong cuộc chiến với thuốc lá.
BS NGUYỄN VINH QUANG
