Ngộ độc Botulinum là loại ngộ độc rất nặng, diễn biến nhanh, tỉ lệ tử vong rất cao nếu không được điều trị kịp thời.
Trung tuần tháng 3, tại một huyện miền núi Quảng Nam, 11 người ngộ độc sau khi ăn cá chép ủ chua, trong đó 1 người tử vong, 3 người nguy kịch. Với sự nỗ lực của bệnh viện địa phương và sự hỗ trợ kịp thời của Bệnh viện Chợ Rẫy, 3 trường hợp nguy kịch có chuyển biến tích cực. Qua khai thác dịch tễ và kết quả xét nghiệm của Viện Pasteur Nha Trang, bác sĩ chẩn đoán các nạn nhân ngộ độc do độc tố Botulinum có trong món cá chép ủ chua.
Độc tố Botulinum do vi khuẩn Clostridium Botulinum tiết ra. Vi khuẩn kỵ khí, sinh bào tử, di chuyển được. Độc tố Botulinum là loại độc tố mạnh nhất mà con người biết được; chỉ cần 0,03mcg tiêm tĩnh mạch là có thể giết chết một người nặng 70kg.
Con người có thể bị nhiễm Botulinum qua thực phẩm chứa độc tố hoặc nha bào của vi khuẩn; ngộ độc qua vết thương nhiễm khuẩn Clostridium Botulinum, chúng tiết ra độc tố gây bệnh...
Hầu hết trường hợp ngộ độc Botulinum qua thực phẩm là hệ quả của việc sản xuất sản phẩm đóng hộp tại nhà không đúng cách, đặc biệt là thực phẩm có hàm lượng acid thấp như măng tây, đậu xanh, củ dền, bắp, thịt hộp.
Ngộ độc Botulinum có các biểu hiện như nhìn đôi, nhìn mờ, sụp mí, nói ngọng, nuốt khó, khô miệng và yếu cơ. Trẻ em ngộ độc Botulinum nhìn rất mệt mỏi, ăn (bú) kém, táo bón, khóc yếu và trương lực cơ giảm. Tất cả những triệu chứng này đều là biểu hiện của liệt cơ gây ra bởi độc tố vi khuẩn. Nếu không điều trị, những triệu chứng này có thể tiến triển thành yếu liệt cơ hô hấp, tay, chân và toàn thân.
Ngộ độc Botulinum là loại ngộ độc rất nặng, rất dễ tử vong nếu không được điều trị kịp thời bằng giải độc tố và hồi sức tích cực phòng chống suy hô hấp. Thuốc giải độc tố Botulinum cực đắt. Trong 3 trường hợp đang điều trị ở Quảng Nam, Bệnh viện Chợ Rẫy đã sử dụng loại thuốc này với giá 8.000 USD mỗi lọ. Nguồn dự trữ của bệnh viện chỉ còn 3 lọ đó.
Đề phòng ngộ độc Botulinum là hết sức quan trọng. Khi đóng hộp thực phẩm, tuyệt đối tuân thủ các nguyên tắc vệ sinh an toàn thực phẩm. Để hạn chế nguy cơ nhiễm Botulinum khi muối chua, thực phẩm cần được rửa và chế biến đúng cách. Dụng cụ làm bếp, hộp đựng cũng như những bề mặt khác khi tiếp xúc với thực phẩm - bao gồm thớt và tay người chế biến - cần phải rửa kỹ với xà phòng và nước sạch. Bảo quản thực phẩm đúng cách. Không ăn thực phẩm không an toàn, có mùi khác lạ. Với thực phẩm đóng hộp, khi thấy hộp phồng lên hay đóng gỉ sét xung quanh vành thì tuyệt đối không ăn. Độc tố Botulinum bị phân hủy ở nhiệt độ cao nên cần nấu sôi thực phẩm khoảng 10 phút trước khi ăn để đảm bảo an toàn. Giữ vệ sinh cho trẻ, tránh trẻ cho tay bẩn vào miệng. Đó là những cách tránh ngộ độc nói chung, ngộ độc Clostridium Botulinum nói riêng.
BS NGUYỄN VINH QUANG
Hội Y học Phú Yên
