Tổn thương động mạch vành ở người cao tuổi và rất cao tuổi thường rất phức tạp, tổn thương nhiều nhánh lan tỏa…; mạch máu thường bị vôi hóa, gập góc, xoắn vặn; bác sĩ can thiệp gặp khó khăn khi đưa dụng cụ qua để nong. Can thiệp cho bệnh nhân cao tuổi và rất cao tuổi, y văn ghi nhận tỉ lệ biến chứng cao hơn so với nhóm bệnh nhân trẻ… Những ca can thiệp này đòi hỏi bác sĩ phải vững tay nghề.
Ăn sáng xong và đang nói chuyện vui vẻ với người thân, bà N.T.C (sinh năm 1932, ở xã Hòa Đồng, huyện Tây Hòa) bỗng đau thắt ngực, cảm giác như không thở được nữa. Người thân vội đưa bà đến nhà một y tá để kiểm tra. Sau khi đo huyết áp, y tá giục gia đình đưa bà đến cơ sở y tế. Bà C nhập viện trong tình trạng nguy kịch. Kết quả đo điện tim cho thấy bệnh nhân bị nhồi máu cơ tim cấp có ST chênh lên thành dưới. Các bác sĩ Khoa Hồi sức tích cực - Chống độc, Bệnh viện Đa khoa Phú Yên đã xử trí và dùng thuốc tiêu sợi huyết cho tan bớt huyết khối trong động mạch vành của bệnh nhân. Và bà C được điều trị tái tưới máu bằng kỹ thuật can thiệp mạch vành qua da trong đợt chuyển giao kỹ thuật mới đây của Bệnh viện Thống Nhất TP Hồ Chí Minh cho Bệnh viện Đa khoa Phú Yên.
Theo TS Nguyễn Văn Tân, Phó Trưởng Khoa Tim mạch can thiệp - Cấp cứu - Bệnh viện Thống Nhất TP Hồ Chí Minh, Phó Trưởng Bộ môn Lão Khoa - Trường đại học Y Dược TP Hồ Chí Minh, trưởng kíp can thiệp, đây là ca can thiệp phức tạp trong đợt chuyển giao này. “Chụp mạch vành, chúng tôi phát hiện bệnh nhân bị tổn thương rất nặng, lan tỏa cả ba nhánh động mạch vành - một trong những đặc điểm hay gặp ở người cao tuổi và rất cao tuổi mắc bệnh mạch vành. Nhánh thủ phạm là động mạch vành phải vẫn tồn lưu huyết khối. Ê kíp đã can thiệp thành công, mở được dòng chảy khá tốt ở động mạch vành phải; những tổn thương trên hai nhánh động mạch vành còn lại sẽ được can thiệp sau”, TS Tân cho hay.
Sau khi được điều trị tái tưới máu cơ tim bằng kỹ thuật can thiệp mạch vành qua da, bà C cho biết đã bớt mệt.
Theo TS Tân, tổn thương động mạch vành ở người cao tuổi và rất cao tuổi thường rất phức tạp, tổn thương nhiều nhánh lan tỏa, tổn thương cả thân chung động mạch vành trái (nhánh chính); tổn thương nhiều vị trí trên một nhánh động mạch. Thêm vào đó, mạch máu thường bị vôi hóa, gập góc, xoắn vặn; bác sĩ can thiệp gặp khó khăn khi đưa dụng cụ qua để nong. Can thiệp cho bệnh nhân cao tuổi và rất cao tuổi, y văn ghi nhận tỉ lệ biến chứng cao hơn so với nhóm bệnh nhân trẻ, do đặc điểm tổn thương. “Nói như vậy không có nghĩa là chúng ta không can thiệp, vì điều trị tái tưới máu cho bệnh nhân ở bất kỳ nhóm tuổi nào cũng mang lại lợi ích, cải thiện được tiên lượng sống còn cũng như chất lượng cuộc sống cho người bệnh. Nếu không có chống chỉ định thì chúng ta ưu tiên lựa chọn phương pháp điều trị tái tưới máu bằng cách can thiệp, đặt stent.
 |
| Động mạch vành phải của bệnh nhân C trước và sau khi can thiệp đặt stent - Ảnh: YÊN LAN |
Sau can thiệp, bệnh nhân phải được theo dõi sát lâm sàng. Khả năng thích nghi với stress của trái tim bệnh nhân cao tuổi và rất cao tuổi thường kém hơn so với trái tim của người trẻ. Do đặc điểm của bệnh mạch vành, do quá trình lão hóa, dự trữ của tim không còn giống như người trẻ nên dễ rơi vào bệnh cảnh nặng. Ví dụ như khi nhồi máu thì bệnh nhân choáng, và khi choáng rồi thì khó hồi phục. Đó là những đặc điểm mà bác sĩ can thiệp phải chú ý”, TS Tân chia sẻ.
Sau khi được đặt stent, người bệnh phải dùng thuốc để dự phòng huyết khối trong stent. TS Tân cho biết, đối với bệnh nhân cao tuổi và rất cao tuổi, khi dùng thuốc kháng kết tập tiểu cầu, nguy cơ dẫn đến biến chứng chảy máu cao hơn so với bệnh nhân trẻ. Do đó, nếu tổn thương phức tạp thì bác sĩ can thiệp sẽ lựa chọn can thiệp một phần hay làm điều gì đó để giúp cải thiện chất lượng cuộc sống, giảm bớt triệu chứng cho bệnh nhân. Còn nếu tái tưới máu toàn bộ cho bệnh nhân cao tuổi và rất cao tuổi thì phải xem xét, cân nhắc trên từng trường hợp cụ thể, vì tổn thương mạch vành của họ thường rất nặng nề, phức tạp.
Trong đợt chuyển giao kỹ thuật ngày 27/7, các bác sĩ, kỹ thuật viên, điều dưỡng hai bệnh viện đã chụp mạch vành 13 ca, can thiệp 6 ca, trong đó có 5 ca nhồi máu cơ tim cấp. Ngoài bệnh nhân N.T.C, một trường hợp khác cũng phức tạp không kém, bởi bị phình động mạch và có cầu cơ tim.
Theo chuyên gia tim mạch, phình mạch máu có thể do quá trình lão hóa, cũng có thể do lúc trẻ mắc bệnh dẫn đến biến chứng lên tim, như bệnh Kawasaki (bệnh do nhiễm siêu vi ở trẻ em biến chứng lên tim, có thể làm cho mạch máu, đặc biệt là động mạch vành, giãn rất nhiều). Kết quả chụp cho thấy 3 thân động mạch vành của bệnh nhân N.X.H (SN 1944) đều phình to; động mạch liên thất trước tổn thương rất nặng sau chỗ phình, gần như tắc hoàn toàn. Thêm vào đó, sau tổn thương là một cầu cơ tim (vì một nguyên nhân nào đó, thay vì nằm trên bề mặt trái tim, một đoạn động mạch vành lại đi xuyên vào cơ tim. Khi tim co bóp, mạch vành ở vị trí đó bị siết lại…). Khi gặp tổn thương ngay bên cạnh vị trí đó, bác sĩ can thiệp rất e dè trong việc đặt stent, do có nguy cơ vỡ cầu. “Với ca này, chúng tôi xác định chính xác, đặt một stent ngắn đúng ngay vị trí tổn thương; kích thước, đường kính stent phù hợp. Sau can thiệp, sức khỏe bệnh nhân đã ổn định”, TS Tân cho biết.
Những ca can thiệp phức tạp cho thấy tay nghề của ê kíp can thiệp đến từ Bệnh viện Thống Nhất TP Hồ Chí Minh. Đây cũng là cơ hội để các bác sĩ, kỹ thuật viên, điều dưỡng trẻ ở Đơn nguyên Tim mạch can thiệp - Bệnh viện Đa khoa Phú Yên học hỏi, tích lũy kinh nghiệm. Trong đợt chuyển giao kỹ thuật vừa qua, 3 bệnh nhân mạch vành đã được kíp can thiệp của Bệnh viện Đa khoa Phú Yên điều trị tái tưới máu cơ tim bằng kỹ thuật can thiệp mạch vành.
YÊN LAN
